Luajtja e muzikës ruse në vende publike dhe futja e sasive të mëdha librash nga Rusia dhe Bjellorusia, ndalohet tani në Ukrainë me ligj. Ndalimi i vendosur nga Parlamenti në Kiev përfshin "produktet e artistëve ose autorëve që janë ose kanë qenë qytetarë të shteteve agresore”. Përveç kësaj, interpretuesit përkatës nuk lejohen më të japin shfaqje në Ukrainë. Moderatori ukrainas i televizionit dhe producenti, Ihor Kondratjuk, pati mbledhur që para fillimit të invazionit të Rusisë mbi 25.000 firma në një peticion për ndalimin e koncerteve të artistëve rusë në Ukrainë. Ai mendon se ligji i ri është një hap logjik për mbrojtjen e vendit.

"Kjo është për mbrojtjen e Ukrainës, njësoj si lufta që bëjnë forcat e armatosura në luftën kundër agresorit. Artistët rusë do të jenë të padëshiruar në Ukrainë, deri sa marrëdhëniet me Rusinë të vendosen në bazë miqësore,” tha Kondratjuk në bisedë me Deutsche Wellen.

Që kur Rusia aneksoi në 2014 Krimin dhe filloi luftën në Donbas, ushtria ruse i pati shfrytëzuar artistët si një lloj pararoje, thotë moderatori.

Platformat e streaming dhe YouTube panë rritje interesi për përmbajtjet ukrainase, thotë Kondratjuk. Me këtë rritje popullariteti, autorët e ligjit argumentojnë ndër të tjera ndalimin e ri që i bëhet letërsisë dhe muzikës ruse, ligj i cili bën edhe përjashtime. Interpretuesit nga Rusia, të cilët dënojnë agresionin rus kundër Ukrainës, nuk preken nga ligji i ri. Cilët janë këta artistë, e vendos Ukraina.

Jo më libra nga Rusia dhe Bjellorusia  

Po ashtu u aprovua edhe një ligj i ri: Parlamenti ukrainas ka vendosur që të ndalojë futjen dhe shpërndarjen e prodhimeve të shtëpive botuese nga Rusia dhe Bjellorusia, si dhe nga territoret e pushtuara të Ukrainës. Këtu bëhet fjalë për librat që shkruhen në këto territore, por edhe për veprat e autorëve, që janë qytetarë rusë. Përjashtim bëjnë librat që janë botuar para pushtimit.

Letërsia që botohet në gjuhën ruse në vende të tjera, vazhdon të lejohet të hyjë në Ukrainë, nëse ka marrë lejen për këtë gjë. Sipas ligjit një Këshill ekspertësh do të kontrollojë më parë tekstet, nëse ato përmbanjnë propagandë anti-ukrainase.

Po ashtu në Ukrainë nuk lejohet të shtypen më libra autorësh, që kanë pasur ose kanë një pasaportë ruse. "Edhe kjo është natyrisht reaksion i një shoqërie në luftë. Si "rusët e mirë” edhe "rusët e këqinj” nuk pranohen më në tregun ukrainas të librit, thotë pronari dhe drejtuesi i shtëpisë botuese "Folio", -j, i cili ka dhënë kontributin e vet për përpilimin e ligjit. Ndalimi i shtypjes së librave nuk prek librat në gjuhën ruse, që pritet të publikohen në Ukrainë deri në 1 janar të 2023. 

Si do të zbatohet ndalimi?

Ndalimi përqëndrohet kryesisht tek autorët me pasaportë ruse, thotë Krasowyzkyj. Sipas tij, Këshilli i ekspertëve do e trajtojë çdo rast më vete. Vepra, për shembull të Alexander Pushkinit ose të Leo Tolstoit, që shtypen tani në Rusi, nuk lejohen më të futen në Ukrainë.

Nëse veprat e tyre shtypen në një vend tjetër, atëherë lejohet të futen në Ukrainë. 

Disa vetë mendojnë se kjo do të jetë e vështirë në të ardhmen: Përshembull a do të lejohen në të ardhmen të futen në Ukrainë librat e shtypura në Rusi të autorit Boris Akunin, i cili nuk jeton më në Rusi, por vazhdon të ketë pasaportë ruse. Librat e tij lejohen tani të shiten në Ukrainë, nëse janë botuar në një vend tjetër dhe janë kontrolluar dhe lejuar nga Këshilli i ekspertëve për retorikën anti- ukrainase.

Edhe për personat private bëhen përjashtime. Nëse dikush nuk merret me shpërndarjen e librit dhe ka në valixhe jo më shumë se dhjetë kopje libri, që nuk ndodhet në listën e letërsisë anti-ukrainase, lejohet të hyjë në Ukrainë.

Moska reagoi siç pritej ndaj ligjit të ri: Për të futur më shumë në jetën e përditshme gjuhën ukrainase, bëhet presion mbi numrin e madh të ukrainasve që flasin rusisht, thuhet nga Rusia.

Plan mësimor pa klasikët rusë? 

Hapi tjetër mund të jetë përjashtimi i letërsisë ruse nga plani mësimor në shkolla. Një grup pune i ministries së Arsimit ka dhënë tashmë udhëzime që të hiqen nga plani veprat e 40 shkrimtarëve dhe poetëve rusë dhe sovjetikë, mes të cilëve Leon Tolstoi, Alexander Pushkini, Fjodor Dostojevski dhe Mihail Bulgakovi.

Shkrimtari Rostyslav Semkiv druhet madje se letërsia ruse nuk do të jetë më pjesë e mësimit në shkolla. "Aktualisht, unë nuk shoh se si mund t'i afrosh nxënësit me bukurinë e poezisë ruse. Në klasat e shkollës ka fëmijë, shtëpia e të cilëve është shkatërruar, fëmijë që janë kthyer në refugjatë, fëmijë mbi të cilët është bombarduar ose fëmijë që kanë humbur anëtarë të familjes", tha Semkiv për televizionin ukrainas. 

Letërsia gjermane u fut në planin mësimor të shkollave sovjetike në vitin 1960, pra 15 vjet pas fitores kundër nacional-socializmit. Fillimi u bë me futjen në shkollë të Faustit të Gëtes. 

Andrij Hirnyk, profesor psikologjie dhe pedagogjik në Universitetin "Kiev-Mohyla-Akademie" mendon se gjithësesi letërsia dhe kultura ruse kanë pasur krahasimisht shumë vend në Ukrainë edhe para sulmit rus. Tani do t'u jepet më shumë rendësi letërsive angleze, gjermane, franceze, kineze dhe ukrainase.