„Loža i oltar" naziv je nove knjige Mihaela Hajnriha Veningera, austrijskog svešenika i saradnika u vatikanskom Veću za međureligijski dijalog, koja je predstavljena prošle sedmice u Beču. On na oko 500 stranica objašnjava zašto je moguće istovremeno biti katolik i slobodni zidar. Priča da je putujući po svetu često susretao slobodne zidare katolike: „Oni su mi govorili o svojim preispitivanjima savesti i duševnim problemima pitajući se hoće li zbog svog članstva u masonima zaista biti ekskomunicirani. I ja sam im mirne savesti reako da to neće biti slučaj."

Od 18. veka naovamo pape su u 20 pravnih akata osudile masone, odnosno slobodne zidare kao pripadnike tajnog saveza, jeretike i neprijatelje vere. Činjenica je i da su mnogi antiklerikalno raspoloženi slobodni zidari igrali veliku ulogu u borbi protiv uticaja Crkve na politiku, društvo i obrazovanje. Veninger je naglasio da treba razlikovati između različitih vrsta slobodnih zidara te da se on u svojoj knjizi poziva na „regularne" lože pod pokroviteljstvom Velike lože Engleske, kojoj pripadaju i Ujedinjene velike lože Nemačke.

Otvaranje prema javnosti

U Nemačkoj danas ima oko 500 loža s nekih 15.000 članova. Pet velikih loža udruženo je u Ujedinjenu veliku ložu. U istoriji ove međunarodne organizacije mnogo toga se događalo u tajnosti. Pojedini aspekti su i dalje tajni, no organizacija poslednjih godina intenzivnije izveštava javnost o svojim aktivnostima. Tako lože u Berlinu otvaraju svoja vrata tokom „Noći muzeja"- zanimanje građana je veliko.

Matias Pelman, savetnik Evangelističke crkve Nemačke za sekte priča kako se u Nemačkoj postaje slobodni zidar: „Za prijem se prijavljuje u neku od lokalnih loža koja onda odlučuje glasanjem. Mora se raditi o muškarcu na dobrom glasu, koji ima dobrog zagovornika i koji je finansijski nezavistan i bez poroka i zavisnosti‘."

Pelman objašnjava da postoje dva različita smera u slobodnom zidarstvu: jedan se poziva na humanizam i nasleđe prosvetiteljstva, a drugi samog sebe više smatra misterioznim savezom.

Ambivalentan odnos Katoličke crkve i masona

Crkva dugo nije pravila razliku između „regularnih" loža i onih drugih, u kojima su delimično vladali sektaštvo ili anticrkveno raspoloženje. Prema Veningeru, na svetu ima oko dva miliona katolika koji su članovi neke od „regularnih" masonskih loža.

U kasnim 60-im prošlog veka, tadašnji bečki nadbiskup kardinal Franc Kenig, razgovaraoje  s austrijskim, nemačkim i švajcarskim slobodnim zidarima. Ti su razgovori 1970. rezultirali zajedničkom izjavom u kojoj stoji da slobodno zidarstvo nije nikakva religija te da mu je s Katoličkom crkvom zajednička u najmanju ruku ljubav prema braći i ljudima.

Izmene crkvenog prava iz 1983. više nisu sadržavale osudu slobodnih zidara, ali je dan pre njihovog stupanja na snagu Kongregacija za veronauku izdala deklaraciju u kojoj stoji da je stav Crkve prema slobodnim zidarima „nepromenjen", pa time i dalje važi ekskomunikacija katoličkih članova slobodnih zidara. Na čelu Kongregacije tada je bio kardinal Jozef Racinger, kasniji papa Benedikt XVI.

Veninger napominje da je to stvorilo nejasnoće, jer deklaracija ne igra nikakvu pravnu ulogu, ali ima određenu teološku težinu. Tako je crkveni stav prema slobodnim zidarima još uvek ambivalentan. Veninger se nada da će se to promeniti. Primerak svoje knjige je poklonio papi Franji.

ajg/dpa/kna