„Primećuje se da nedostaje mladih ljudi“, kaže Gani Luban. Ona je predsednica udruženja kulture u Kargovu, selu u severoistočnoj nemačkoj pokrajini Meklenburgu.

Udruženje želi da oživi kulturni život. Ali jedva da ima mladih ljudi koji u tome učestvuju, kaže Luban.

U tom okrugu je, prema popisu stanovništva 2011. godine, bilo 61.000 osoba u starosnoj dobi između 19 i 39 godina. A na popisu 2022. još samo 45.000. Pad od 26 odsto.

Ukupno stanovništvo se smanjilo za osam procenata. U isto vreme je ukupno stanovništvo u Nemačkoj poraslo za dva miliona.

Jasna granica između istoka i zapada

Ovaj okrug je tipičan za celu istočnu Nemačku. U seoskim područjima se smanjuje broj mladih ljudi, ali to ne važi za gradove kao što su Berlin, Erfurt, Lajpcig i Magdeburg.

Na zapadu zemlje takođe postoje područja u kojima je manje mladih, ali smanjenje njihovog broja nije drastično kao na istoku zemlje.

Tamo gde je manje mladih ljudi na zapadu zemlje, kao u nekim delovima Bavarske, Hesena i Donje Saksonije, radi se o procentualnom smanjenju od pet do deset odsto. Na istoku zemlje se njihov broj smanjio za 20 do 30 odsto.

To znači da u tim istočnonemačkim krajevima ima manje mogućnosti za obrazovanje i rad. Ko planira porodicu i karijeru, vidi sebe na nekom drugom mestu.

A to znači da je sve manje ljudi koji preuzimaju važne uloge u društvu, sve manje podmlatka za udruženja i organizacije, manje poreskih obveznika i manje ljudi koji dobijaju sopstvenu decu. To je vrzino kolo.

Svejedno je da li se radi o istoku ili zapadu zemlje – mlađe osobe žive u gradovima. Njihov udeo u ukupnom stanovništvu je u istočnim gradovima kao što su Rostok, Jena, Drezden i Lajpcig isti kao u gradovima na zapadu zemlje kao što su Minhen, Štutgart ili Diseldorf.

Ali u seoskim područjima na istoku zemlje često je ispod 20 odsto ljudi u starosnoj dobi između 19 i 39 godina.

Nije samo problem u odnosu grada i sela

Na zapadu Nemačke je i u nekim seoskim područjima zabeležen porast broja stanovnika. U okrugu Oldenburg u Donjoj Saksoniji je između 2011. i 2022. broj mladih ljudi porastao sa 26.000 na 29.000.

Jedan od njih je Migel Bebenze kojem je 27 godina i odrastao je u tom okrugu. Tu je studirao i tu živi. „Okrug ima dobar položaj, brzo se stiže do Oldenburga i Bremena, a ima zaista puno prirode“, kaže on.

Migel je pre pet godina osnovao firmu u oblasti informacione tehnologije. On kaže da je mnogo naučio od već prisutnih firmi u kraju i dodaje da u njegovoj branši može da radi sa bilo kojeg mesta.

On želi da ostane tu gde jeste. „Ovde sam stekao brojne dobre kontakte, koje ću i dalje da koristim“, kaže on.

Mladi ljudi se sele radi karijere i kvaliteta života

Mlađi ljudi su često mobilniji od starijih. Još uvek nemaju porodicu ili su je tek zasnovali, idu za prilikama da se obrazuju ili napreduju u karijeri.

Odlučujuće su šanse da se nađe dobar posao, kaže istraživač tržišta rada Kornelijus Peters. On dodaje da postoje i takozvani meki faktori koji čine neko mesto atraktivnim: „Posle stručne škole ili fakulteta, najpre mnogo mladih odlazi u velike gradove, koji imaju veliku kulturnu ponudu, turistički su atraktivni i imaju dobru infrastrukturu.“

Tako su migracioni trendovi ekonomski indikator, koji obuhvata brojne aspekte nekog mesta. Gde se stiče dobro obrazovanje i stručno usavršavanje? Gde postoje atraktivne finansijske ponude?

Gde su troškovi života niski? Gde je dobro da odrastu deca? Tamo gde se mladi ljudi u većem broju doseljavaju, najčešće postoji atraktivna kombinacija tih faktora.

A mlađe odrasle osobe koje ostaju u istočnonemačkoj unutrašnjosti i na selu? Sociološkinja Julija Gabler iz Lužica u Saksoniji kaže da su ti mlađi ljudi osetili da su u manjini.

Ona je u svojem istraživanju pokušala da odgovori na pitanje zašto neke mlade žene ostaju u takvim krajevima istoka zemlje. „Kada se otvaraju firme, mora se misliti i na to da je potrebna i prateća infrastruktura, recimo dovoljan broj mesta u obdaništu“, kaže ona.

Dodaje da je to zapravo svima jasno, ali treba i da se sprovede. Zaključila je da je ekonomski uspeh u istočnonemačkoj provinciji jedino moguć, ako se misli i na socijalne faktore.

Pad nataliteta nakon ponovnog ujedinjenja

Trend ne zavisi samo od ekonomskog razvoja ili nedostatka infrastrukture. Za aktuelni natalitet je bitno i koliko dece su imali ljudi pre mnogo godina.

U istočnim nemačkim pokrajinama je nakon ponovnog ujedinjenja Nemačke devedesetih došlo do drastičnog pada nataliteta. Između 1990. i 2011. broj dece i mladih se prepolovio.

Godine 2011. najveći broj mlađih odraslih osoba rođen je pre pada Berlinskog zida – kada je natalitet u Istočnoj Nemačkoj bio veći nego u Zapadnoj Nemačkoj.

U međuvremenu su odrasli i oni rođeni u periodu izrazito slabog nataliteta, odrasle osobe. Dakle, ne radi se samo o iseljavanju sa istoka zemlje već i o činjenici da su ljudi pre tri decenije imali manje dece.

Narednih decenija moglo bi doći do preokreta. Naime, na istoku zemlje se već nekoliko godina rađa više dece. Natalitet se na istoku i zapadu u prethodnim decenijama izjednačio.

Broj novorođene dece je na istoku porastao između 2011. i 2022. I sve više ljudi se seli u istočnonemačku unutrašnjost i na selo. Tako da se trend može preokrenuti.