Nedavno je u jednom tržnom centru u gradu Alen u Teksasu jedan 33-godišnji muškarac ubio osmoro ljudi, među kojima je bilo i dece. Motiv još nije poznat, policija ispituje moguću povezanost ubice s neonacističkom scenom. Samo nekoliko dana pre toga, jedan čovek je ubio pet komšija samo zato jer su ga zamolili da prekine svoje vežbe gađanja koje je praktikovao svake večeri.

-pročitajte još: Razoružavanje Srbije

Vesti o takvim zbivanjima samo su vrh ledenog brega. Prema podacima organizacije „Gun Violence Archive“, u Sjedinjenim Američkim Državama od vatrenog oružja umire dnevno 55 ljudi. U pitanju su i zločini i nehotično ispaljeni hici. Ponekad mladići zazvone slučajno na pogrešna vrata i to plate životom.

Žalostan trend

Za ovu godinu organizacija „Gun Violence Archive“ je do 8. maja izbrojala već 14.798 žrtava koje su usmrćene namernim ili nenamernim pucanjem iz vatrenog oružja. A masovne pucnjave, dakle upotreba vatrenog oružja u kojoj su povređene ili ubijene najmanje četiri osobe, desile su se 202 puta.

Međutim, to se ne dešava samo u Sjedinjenim Američkim Državama, već i u drugim zemljama. U Srbiji su pre nekoliko dana građane potresla dva masovna ubistva, a u Nemačkoj se, nakon sedmostrukog ubistva u Hamburgu koje se desilo u martu, ponovo rasplamsala debata o pooštravanju zakonske regulative.

-pročitajte još: Nemačka štampa: Aleksandar ima pištolj i ne želi da ga preda

Šta bi doneli oštriji zakoni o oružju?

Predsednik SAD Džo Bajden je, posle amoka u Teksasu, zahtevao oštriju zakonsku regulativu o oružju, kao i zabranu prodaje automatske puške AR15, oružja koje nije upotrebljeno samo u masovnoj pucnjavi u Teksasu, već i u brojnim sličnim pucnjavama ranije. Međutim, do sada su takvu nameru blokirali opozicioni republikanci.

Da li bi takva mera uopšte imala željeni efekat? Među ekspertima o tome ne vlada baš potpuna saglasnost, mada bi na prvi pogled to bilo logično. Doduše, stručnjaci vide korelaciju između strogih zakona i broja masovnih pucnjava u pojedinim američkim saveznim državama. Ipak, još uvek se ispituje koje zakonske odredbe jesu zaista efikasne.

Takva istraživanja su podstaknuta tek posle Bajdenovog dolaska na vlast i ni iz daleka nisu finansijski obezbeđena. Istraživači analitičkog centra „Rand Corporation“ istraživali su delovanje pojedinih mera i analizirali rezultate svih već obavljenih istraživanja. Došli su do zaključka da se smanjenje broja masovnih pucnjava postiže ako se zabrane šaržeri s više od 20 metaka za kratke cevi ili magacin sa više od deset metaka za puške – time i AR15.

Druge mere su ocenjene kao neuverljive, a u njih spada starosna granica za posedovanje oružja, zabrana posedovanja nasilnim pojedincima i provera podobnosti za nošenje oružja. To ne znači da te mere nemaju učinka, ali nedostatak proverljivih podataka ne dozvoljava naučnu potvrdu njihovog dejstva.

Osim toga, svi zakoni i pravila moraju da se preispitaju sa stanovišta njihove stvarne primene. Na to upozoravaju i kritičari mogućeg pooštravanja zakona u Nemačkoj. A to preispitivanje je teško i kompleksno.

Licenca bi mogla pomoći

Drugi stručnjaci ukazuju na jasnu vezu između zakonske regulative i oružanog nasilja. Baltimorski „Centar Džons Hopkins“, koji se bavi mogućim rešenjima za problem oružanog nasilja, u poslednje tri decenije sakupljao je podatke iz niza američkih saveznih država, koje imaju različite zakone. Danijel Vebster koji radi u tom Centru kaže: „Moram priznati da je to veoma teška disciplina, koja, iskreno govoreći, nije naučna“.

Ipak, na osnovu analize tih podataka dve mere se ističu kao delotvorne. Najpre, davanje licence, dakle neke vrste dozvole za posedovanje oružja. I drugo, već navedena zabrana velikih šaržera i magacina kao i poluautomatskog oružja koje brže puca pa time dovodi i do većeg broja žrtava.

Drugi stručnjaci smatraju da jednostavna dostupnost i velika količina oružja u zemlji takođe igraju određenu ulogu. „Velika dostupnost vatrenog oružja u Sjedinjenim Američkim Državama u poređenju s drugim zemljama – to je jedino uverljivo objašnjenje“, kaže politikolog i kriminolog Denijel Nejgen sa Univerziteta Karnegi Melon u Pitsburgu.

Ne može se utvrditi koliko je komada vatrenog oružja u Sjedinjenim Američkim Državama u opticaju pošto ne postoji obavezna registracija. Procene na osnovu anketa ili brojeva prodatih komada daju sumornu sliku. Prema podacima međunarodne istraživačke agencije „Statista Research Department“, godine 2022. oko 45 odsto anketiranih građana SAD navelo je da u domaćinstvu poseduju najmanje jedan komad vatrenog oružja.

Koji je udeo Nemačke?

Nemački proizvođači oružja dobro zarađuju na američkom tržištu. Firme kao „Hekler i Koh“ važe kao prestižne i zastupljene su na sastancima Američkog udruženja za oružje NRA.

Nemački dnevni list „Tagesšpigel“ i novinari emisija nemačkog Drugog televizijskog programa (ZDF) „Magazin rojal“, došli su do saznanja da je nemačko Ministarstvo ekonomije za nemačke firme decenijama organizovalo štand na najvećem svetskom sajmu vatrenog oružja u SAD, te da ga je delimično i finansiralo. Od ove godine bi trebalo da se prekine s tom praksom.

Pratite nas i na Fejsbuku, preko Tvitera, na Jutjubu, kao i na našem nalogu na Instagramu.