Ekstremni desničarski iskazi u istočnoj Nemačkoj posebno nailaze na odobravanje. Do tog rezultata je došlo opsežno istraživanje koje je sproveo Lajpciški univerzitet u istočnonemačkim pokrajinama. „Uočili smo izraženo otuđivanje od demokratije“, kažu autori studije okupljeni oko socijalnog psihologa i sociologa Olivera Dekera. Prema tim rezultatima, ni polovina ispitanika nije zadovoljna svakodnevnim životom u demokratiji.

U istraživanje je uključeno 3.500 ispitanika iz pet pokrajina na istoku Nemačke. Saksonija, Saksonija-Anhalt, Tiringija, Brandenburg i Meklenburg – Prednja Pomeranija su nekada bile deo komunističke Nemačke Demokratske Republike (DDR). U tom području živi petina od ukupnog broja Nemaca. Rezultati imaju političku težinu: oko polovina ispitanika zahteva zaustavljanje doseljavanja muslimana. Skoro 70 odsto smatra da stranci dolaze u Nemačku kako bi iskoristili socijalnu državu. A skoro svaki treći ispitanik smatra da je uticaj Jevreja u zemlji preveliki.

-pročitajte još: Rasizam i antisemitizam: više slučajeva, više i svesti

Alternativa za Nemačku privlači ekstremne desničare

Takvi politički stavovi imaju uticaja i na ponašanje na izborima. „Rezultati pokazuju da ekstremno desne partije sa svojim ideološkim ponudama imaju tačke povezivanja sa širokim slojevima stanovništva“, ocenjuju autori studije. „Među pristalicama Alternative za Nemačku (AfD) nalazi se najviše ljudi sa ekstremnim desničarskim stavovima.“

OTa stranka je posebno uspešna na istoku Nemačke. Upravo je prvi put od svog osnivanja pobedila na jednim lokalnim izborima u Tiringiji. Istraživači javnog mnjenja smatraju pritom da Alternativa za Nemačku ima šansu da pobedi sledeće godine na izborima za parlamente čak tri nemačke pokrajine. Stranka godinama dobija poene kod birača agresivnim i delimično rasističkim kampanjama protiv doseljenika, muslimana i političkih protivnika. Prema istraživanju, ta politička opcija još nije ni iscrpila sav potencijalni rezervoara glasova na istoku zemlje. Naime, mnogi simpatizeri za sada spadaju među one koji ne izlaze na izbore.

-pročiatje još: Svađa među nemačkim strankama zbog uspona AfD-a

Alternativa za Nemačku za sada ima samo indirektni uticaj na saveznom nivou, jer nijedna partija ne želi s njom da sarađuje. Zbog radikalnih izjava, Služba ustavne zaštite evidentirala je tu stranku kao potencijalno ekstremno desnu. Delovi partije, prema izveštajima nemačke obaveštajne agencije, smatraju se kao „provereno ekstremno desni“. Partija zahteva radikalan preobražaj društva i stalno preti oštrim političkim merama.

Čežnja za autoritarnom državom

Istraživači su se koncentrisali na istočni deo zemlje, jer je on do 1990. bio pod komunističkom diktaturom. Pad tog sistema i ponovno ujedinjenje zemlje doveli su na tom području do masovnog otpuštanja, velike nezaposlenosti i masovnog iseljavanja stanovništva. Ti društveni lomovi bili su propraćeni nasiljem. Godinama su se dešavali pogromi, počinioci su bili krajnji desničari. Oni sve do danas pribegavaju nasilju.

Zašto su na istoku zemlje ti ekstremni stavovi tako rašireni? Istraživanje ne vidi komunističku prošlost kao glavni uzrok. Više je to „mentalitet zavere“, kao i želja da se uspostavi „autoritarna državnost“. Većina ispitanika čezne za „čvrstom rukom“ nekog vođe ili „jakom partijom“. U skladu s tim raširene su „neonacističke ideologije“ koje se pozivaju na nacističku diktaturu i Adolfa Hitlera. Čak 33 odsto ispitanika odobrava iskaz: „Treba nam vođa koji bi čvrstom rukom vladao Nemačkom na dobrobit svih“. A čak četvrtina ljudi koji su učestvovali u istraživanju kaže da je nacional-socijalizam imao i dobrih strana.

Istraživači su ispitivali i to do koje su se mere stavovi menjali tokom decenija. Naime, posle rasističkih ubistava u Nemačkoj su se vodile žustre debate. U brojnim mestima i na istoku Nemačke pokrenute su građanske inicijative za pomoć izbeglicama koje su zagovarale društvenu raznolikost. Rezultati su otrežnjujući: na istoku Nemačke su politički stavovi izgleda ostali relativno nepromenjeni. Ekstremno desni stavovi nisu se proširili, ali ostaju na konstantno visokom nivou. To je jedno od objašnjenja za uspehe Alternative za Nemačku u tom području.

Za autore studije sa Lajpciškog univerziteta alarmantno je to što se desničarski stavovi tako uporno zadržavaju među ljudima, pošto broj krivičnih dela ekstremnih desničara, kao što je podmetanje vatre u azilantskim domovima, pokazuje da antidemokratski stavovi u svakodnevnom životu dovode do konkretnih nasilnih postupaka.

Pratite nas i na Fejsbuku, preko Tvitera, na Jutjubu, kao i na našem nalogu na Instagramu.