U 2022. godini širom sveta je kod više od 275.000 dece i adolescenata dijagnostifikovan rak, a više od 105.000 dece umrlo je od te bolesti. U Evropi svake godine od raka oboli 35.000 dece, a u Nemačkoj, prema podacima Registra za oboljenja raka kod dece (DKR), 2.400 mališana. Poređenja radi, kod odraslih osoba se u Nemačkoj svake godine registruje oko 500.000 novih slučajeva raka.

Najčešći oblik raka kod dece je leukemija (rak krvi), dok adolescenti najčešće oboljevaju od limfoma (rak limfnih čvorova). Prema podacima Frankfurtske fondacije za decu obolelu od raka, 80 odsto obolelih se izleči. Međutim, šanse za izlečenje kod mnogih vrsta raka nisu se poboljšale u poslednjih 30 godina – svako peto dete obolelo od raka, umire.

Ako izlečeno dete kasnije doživi recidiv, prognoze su loše. U proseku, vreme preživljavanja u takvim slučajevima iznosi osam meseci. Osim toga, za recidive ne postoji standardizovan tretman.

Premalo lekova za decu i adolescente obolele od raka

Jedan od najvećih problema u lečenju raka kod dece jeste nedostatak specijalizovanih lekova. Za decu postoji samo mali deo onoga što je dostupno odraslim pacijentima. Mnogi novi lekovi koji dolaze na tržište, odobreni su isključivo za odrasle.

Istraživači u Hopovom centru za dečije tumore iz Hajdelberga zbog toga se oslanjaju na individualizovani pristup lečenju uz pomoć „mini-tumora“. Od 2019. godine lekari – ne samo iz Nemačke, već i iz inostranstva – tamo mogu da pošalju uzorke tkiva dece obolele od raka, kada se radi o visokorizičnim pacijentima ili deci koja su već imala recidiv.

Stotine mini-tumora za borbu protiv raka kod dece

Na osnovu tih uzoraka, istraživači uzgajaju stotine mini-tumora, objašnjava Ina Eme, šefica Odeljenja za testiranje lekova. Ti mali tumori, poznati i kao organoidi, omogućavaju testiranje 80 različitih lekova u raznim dozama i kombinacijama. Testirani lekovi su uglavnom onkološki lekovi za odrasle, uključujući one koji su već odobreni, ali i one koji su još u fazi kliničkih ispitivanja.

Prema rečima dr Eme, do sada je u Hajdelbergu primljeno više od 500 uzoraka tkiva, od kojih su dve trećine bile pogodne za testiranje. Kod oko 80 odsto tih uzoraka pronađen je odgovarajući lek, odnosno medikament, koji je u laboratorijskim uslovima doveo do povlačenja tumora. Otprilike tri nedelje nakon uzimanja uzorka, istraživači mogu da znaju da li određeni lek deluje ili ne.

Lečenje i istraživanje u isto vreme

Osim testiranja lekova, istraživači iz Hajdelberga sekvenciraju celokupni genom tumora, kako bi bolje razumeli biološke procese koji stoje iza dečjeg raka i teških bolesti krvi.

Hopov centar za dečije tumore zajednička je institucija Nemačkog centra za istraživanje raka (DKFZ), Univerzitetske bolnice Hajdelbegr (UKHD) i Univerziteta Hajdelberg (Uni HD). Institut sarađuje s brojnim nemačkim, ali i međunarodnim istraživačkim centrima.

Hopov centar takođe vodi prvi panevropski program sekvenciranja genoma za decu obolelu od raka. Do sada je u taj program uključeno više od 1.700 pacijenata, a više od sto centara iz 12 evropskih zemalja i Izraela poslalo je do sada uzorke tumora obolele dece-pacijenata u Hajdelberg.

Iako i drugi istraživački centri koriste uzgoj mini-tumora za testiranje lekova, specifičnost projekta iz Hajdelberga je u njegovoj sistematskoj metodologiji. Zbog velikog broja tumora koje prikuplja, centar raspolaže obimnom bazom podataka, što omogućava preciznije i pouzdanije rezultate, objašnjava Uta Dirksen, dečija onkološkinja iz Univerzitetske bolnice u Esenu.

*ovaj članak je najpre objavljen na nemačkom jeziku