Benson Bagonza svakoga dana susreće se s tragovima nemačkih misionara u Tanzaniji: „Moja kuća sagrađena je za tadašnjeg sveštenika moje crkve.“ Bagonza je biskup u dijecezi Karagve, Evangelističko-luteranske crkve Tanzanije (ELCT). „Ljudi se sete Nemaca čim vide ovu kuću.“

Nemački sveštenici su u Tanzaniji svoju prvu misiju osnovali 1887. godine. „I danas imamo starije vernike s nemačkim imenima, 80 odsto pesama ima nemačku melodiju, a i liturgija je preuzeta od nemačke crkve. Čak 60 do 75 odsto onoga što radimo u crkvi ima nemačke korene“, priča Bagonza.

ELCT ima 6,5 miliona članova i jedna je od najvećih luteranskih crkava na svetu. Nije poznato koliko hrišćana ukupno živi u Tanzaniji, jer u toj zemlji ne postoje statistike o verskoj pripadnosti, ali se procenjuje da je više od polovine stanovnika hrišćanske vere.

Finansijska zavisnost od Nemačke

Veza s nemačkom evangelističkom crkvom još uvek je jaka. Biskup Bagonza nedavno je boravio u Nemačkoj. Nemačke evangelističke humanitarne organizacije pomažu brojne socijalne projekte. „Finansijski još uvek veoma zavisimo od podrške nemačke crkve“, kaže tanzanijski biskup.

Ali nemački misionari su u Africi imali ambivalentnu ulogu. Pojedini su kritikovali stanje u nemačkim kolonijama, dok su drugi međutim priželjkivali proširenje nemačke vlasti i podržavali podčinjavanje afričkog stanovništva. Fridrih Fabri, direktor Rajnske misije u 19. veku, u svojoj je knjizi „Da li su Nemačkoj potrebne kolonije?“ pozivao je na širenje nemačkog kolonijalnog carstva.

Evangelistička crkva Nemačke tek je pre nekoliko nedelja zamolila za oproštaj zbog uloge njenih misionara u doba kolonizacije. „Molimo za oproštaj potomke žrtava i sve čiji su preci patili zbog nemačke kolonijalne vlasti, navodi se u izjavi te crkve. Na području današnje Namibije, nemački kolonijalni gospodari počinili su najgore zločine. Nakon neuspelog ustanka u periodu između 1904. i 1908, život je izgubilo oko 100.000 pripadnika plemena Herero i Nama.

Nemački tragovi i van crkve

Pojedini misionari kritikovali su nasilje koje su sprovodili njihovi zemljaci, ali mnogi su ga i podržavali. „Sveštenici nemačke doseljeničke župe bili su potpuno na strani kolonijalnih vlasti i zastupali su njene interese. Oni su pričešćivali vojnike, pratili ih na bojište i izveštavali o događajima“, priča evangelistički sveštenik Hans Lesing. On je rukovodio jednim istraživanjem koje se bavilo ulogom evangelističkih crkava u doba kolonijalizma u Namibiji.

Biskup Bagonza pozdravlja takve projekte. Kaže da je kolonijalizam uticao i na nemačku misiju u današnjoj Tanzaniji. „Svejedno je da li su misionari bili za ili protiv kolonijalizma, već i sama činjenica da su bili Nemci ugrožavala je ugled vere koju su želeli da šire. Jer, oni nisu mogli otvoreno kritikuju kolonijalizam“.

Inače, nemački misionari ostavili su tragove i van crkve, recimo na području lingvistike. Evangelistički misionar Johan Ludvig Krapf je 1844. preveo Bibliju na svahili, 1850. napisao je prvu gramatiku, a 1882. i prvi rečnik tog jezika. Na taj način znatno je uticao na širenje tog jezika po čitavoj istočnoj Africi. Ali zato njegovi misionarski uspesi nisu bili veliki: veoma mali broj Afrikanaca uspeo je da preobrati na hrišćanstvo.