Mwaka 2021 umeshuhudia mapinduzi manne ya kijeshi yaliofanikiwa barani Afrika - katika mataifa ya Chad, Mali, Guinea na Sudan, idadi hii ikiwa imepanda kutoka tukio moja mwaka 2020.
Matangazo
Akiwa amezungukwa na wanajeshi huku akiwa amejizungushia bendera ya Guinea mabegani, Kanali Mamady Doubouya alionekana kwenye televisheni ya taifa saa chache baada ya kuongoza mapinduzi ya kijeshi mwezi Septemba.
Guinea ni nchi nzuri, aliwaambia makomredi wenzake, akielezea kile ambacho kingekuwa dira yake kwa ajili ya mustakabili wa taifa hilo, na kusema hawataki kuipora bali kuihudumia.
Awali vikosi maalumu vya Doumbouya vilivamia kasri la rais na kumtia mbaroni rais Alpha Conde, rais wa kwanza kuchaguliwa kidemokrasia nchini humo, na ambaye ushindi wake wa mwaka 2010 ulitazamwa kama mwanzo mpya baada ya miongo kadhaa ya utawala wa kiimla.
Lakini muda wa rais huyo mwenye umri wa miaka 83 madarakani ulimalizika kwa namna ya kipekee, kwa picha za video zilizomuonesha akiwa amekaa kwenye kochi lenye vumbi, akiwa peku huku vifungo vya shati lake vikiwa wazi na akizungukwa na walinzi waliojihami kwa silaha nzito.
Kiongozi wa kijeshi wa Guinea Mamady Doumbouya, siku alipotangaza mapinduzi ya utawala, Septemba 5, 2021.Picha: Radio Television Guineenne/AP Photo/picture alliance
Mapinduzi ya Spetemba 5 nchini Guinea hayakuwa utwaaji madaraka wa mwanzo wala wa mwisho wa kutumia nguvu mwaka huu barani Afrika.
Hivi karibuni zaidi, jeshi la Sudan liliwakamata viongozi wa kiraia nchini humo na kutwaa madaraka mwezi Oktoba, karibu mwezi mmoja baada ya mamlaka kusema zilikuwa zimetibua njama ya mapinduzi walioilaumu kwa wanajeshi watiifu kwa mtawala wa zamani Omar al-Bashir.
Mnamo mwezi Mei, wanajeshi wa Mali walifanya mapinduzi yao ya pili katika muda wa miezi 10.
Hili lilikuja wiki kadhaa baada ya Jenerali Mahamat Idriss Deby kuchukuwa madaraka mara moja baada ya kusitisha katiba na kuvunja bunge kufuatia kifo cha baba yake akiwa katika uwanja wa vita.
Mapinduzi ya kijeshi yarejea baada ya kupungua pakubwa
Katika nusu ya pili ya karne ya 20, mapinduzi ya kijeshi barani Afrika yalitumiwa kama njia ya kawaida ya kubadili mifumo ya kisiasa baada ya uhuru.
Kati ya mwaka 1960 na 2000, idadi jumla ya mapinduzi na majaribio ya mapinduzi ilikuwa wastani wa nne kila mwaka, kwa mujibu wa utafiti uliofanywa na Jonathan Powell, Profesa mwandamizi katika chuo kikuu cha Central Florida, na Clayton Thyne, profesa wa chuo kikuu cha Kentucky.
Kiomgozi wa kijeshi wa Mali, Assimi Goita.Picha: Präsidentschaft von Mali
Hata hivyo, wakati miito ya mageuzi ya kidemokrasia na utawala wa kikatiba ilipoongezeka katika karne mpya, mapinduzi ya kijeshi yalipungua hadi mawili kwa mwaka hadi mwaka 2019.
Hivi sasa lakini, yanaonekana kurejea tena -- hali iliyomlaazimu katibu mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres mapema mwaka huu, kulaani kile alichokiita "janga la mapinduzi ya kijeshi."
Wachambuzi wanasema ongezeko la karibuni la wanajeshi kujihusisha katika siasa kunashawishiwa na mchanganyiko wa vichochezi vya nje, ikiwemo kuongezeka kwa mataifa ya kigeni yanayotoa kipaumbele kwa maslahi yao, pamoja na masuala ya ndani, kama vile kukosa matumaini kwa umma dhidi ya rushwa, ukosefu wa usalama na utawala mbaya.
Africa mwaka 2021: Mapitio katika picha
Kuanzia ushindi wa muziki wa rumba wa nchini Congo hadi mapinduzi yaliyotikisa bara zima, tunarudi nyuma kuangazia mapito ya kisiasa, tamaduni na hata jamii barani Afrika kwa mwaka 2021.
Picha: Ericky Boniphase/DW
Tanzania yabadili msimamo kuhusu corona
Mapema baada tu ya kuibuka kwa janga la COVID-19, rais wa Tanzania wa wakati huo John Magufuli alitangaza nchi yake "iko salama" huku akimshukuru Mungu kwa kuwaepusha na janga hilo. Lakini alipofariki mwezi Machi, mrithi wake, Samia Suluhu Hassan alibadili sera hii. Alianzisha kikosi kazi cha COVID, akazindua mpango wa chanjo na yeye mwenyewe akchapisha picha akipata chanjo.
Picha: Ericky Boniphase/DW
Historia yaandikwa WTO
Ngozi Okonjo-Iweala wa Nigeria alipigiwa kura kuwa mkurugenzi mkuu wa Shirika la Biashara Duniani WTO mwezi Machi na kuwa mwanamke na Mwafrika wa kwanza kuliongoza shirika hilo. Okonjo-Iweala ambaye ni mtaalamu wa masuala ya fedha, alikuwa mwenyekiti wa zamani wa bodi ya GAVI, muungano wa chanjo na aliwahi kuwa waziri wa fedha wa Nigeria mara mbili.
Picha: Luca Bruno/AP Photo/picture alliance
Mapinduzi ya Chad
Idriss Deby wa Chad anayepiga kura alikuwa tu amechaguliwa kuwa rais kwa muhula wa sita lakini alipigwa risasi na kuuawa mwezi Aprili wakati wa mapigano na waasi. Utawala wake uligubikwa na ukiukwaji wa haki za binadamu, ufisadi na upendeleo. Baada ya kifo chake majenerali wa jeshi walimweka mwanawe Mahamat kama kiongozi wa mpito katika kile ambacho wengi wamekiita "mapinduzi ya kifalme.
Picha: MARCO LONGARI/AFP
Mapinduzi, mapinduzi na mapinduzi zaidi
Mamady Doumbouya (anayepunga mkono) wa Guinea ni mmoja tu wa viongozi wa kijeshi waliochukua madaraka kwa nguvu mwaka 2021. Mapema mwaka huu jeshi la Mali lilifanya mapinduzi ya pili katika kipindi cha miezi tisa. Nchini Sudan wanajeshi waliwaondoa viongozi wa kiraia katika makubaliano ya kugawana madaraka na kutangaza hali ya hatari mwezi Oktoba na kusababisha maandamano makubwa.
Picha: CELLOU BINANI/AFP/ Getty Images
Wakimbizwa na volkano ya ghafla
Mlima Nyiragongo nchini Kongo ulipolipuka mwezi wa Mei, maelfu ya watu waliokuwa wakiishi chini ya mlima huo wa volcano walilazimika kukimbia ghafla. Zaidi ya nyumba 3,000 zilichomwa na kusalia majivu. Ofisi ya iliyoendesha mfumo wa kutoa tahadhari mapema ilisema serikali imeshindwa kutoa ufadhili wa kutosha kwa ajili ya kuufuatilia mlima huo.
Picha: Moses Sawasawa/AFP/Getty Images
Operesheni ya pamoja, Msumbiji
Mwezi Septemba rais wa Rwanda Paul Kagame (katikati kushoto) alitembelea wanajeshi wa Rwanda waliojiunga na mapambano dhidi ya makundi ya Kiislam katika jimbo la Cabo Delgado nchini Msumbiji. Rais wa Msumbiji Filipe Nyusi (katikati kulia) alipongeza "mshikamano" wa majeshi ya Rwanda. Wanajeshi kutoka Jumuiya ya Maendeleo Kusini mwa Afrika (SADC) pia wanashiriki katika operesheni hiyo ya pamoja.
Picha: Estácio Valoi/DW
Vita vyaendelea kuwatesa raia wa jimbo la Tigray
Nchini Ethiopia, matumaini ya kufikia mwafaka wa kusitisha mapigano yanafifia kabla ya mwisho wa mwaka huu kati ya serikali ya Waziri Mkuu Abiy Ahmed na wapiganaji wa Tigray. Vita vya raia vilivyoanza Novemba 2020 vimesababisha maelfu ya watu kuuawa, zaidi ya watu milioni 2 kulazimika kuyahama makazi yao na kuona visa vingi vya mateso kwa raia, kama unavyomuona msichana huyu wa miaka 17.
Picha: Maria Gerth-Niculescu/DW
Afrika Kusini ilitengwa
Afrika Kusini imetengwa na sehemu nyingi za dunia baada ya wanasayansi nchini humo kurekodi kisa cha kwanza cha aina mpya ya kirusi cha corona aina ya omicron mwishoni mwa mwezi Novemba. Zaidi ya mataifa kumi na mbili yalisitisha safari za ndege kutoka Afrika Kusini. Ingawa mataifa mengine, kama Uingereza yameondoa marufuku yao kwa wasafiri wa Afrika Kusini, lakini mataifa mengine bado yameizuia.
Picha: Jerome Delay/AP Photo/picture alliance
Jamii ilishangilia kurejeshwa kwa urithi wa kiafrika ulioibwa
2021 kulishuhudiwa mabadiliko baada ya mataifa kama Ufaransa, Ujerumani, Ubelgiji na Uholanzi kurejesha urithi wa kitamaduni wa Kiafrika. Mataifa hayo ndio yaliyoanza kurejesha kazi za sanaa zilizoibwa katika enzi ya ukoloni na mengine yameahidi kufanya hivyo. Kiti cha enzi cha Mfalme Ghezo wa Dahomey hatimaye kilirejeshwa Benin kutoka Paris na kupokelewa kwa heshima kubwa ya kijeshi.
Picha: Seraphin Zounyekpe/Presidence of Benin/Xinhua/picture alliance
Ufaransa ilipojiondoa, Mali ikashika usukani
Ufaransa imekabidhi kambi yake ya Timbuktu kaskazini mwa Mali kwa wanajeshi wa Mali baada ya miaka tisa ya kupambana na waasi wa Kiislamu. Ufaransa imesema itawaondoa zaidi ya wanajeshi wake 2,000 kutoka Sahel mwaka 2022. Katika mahojiano na DW, waziri wa mambo ya nje wa Mali alisema anataka mazungumzo ya wazi na yenye kujenga na Ufaransa lakini Mali inahitaji kuwa na vifaa ili kushika usukani.
Picha: Blondet Eliot/ABACA/picture alliance
Mwaka wa mafanikio kwenye fasihi
Ulikuwa mwaka mzuri kwa waandishi wa Kiafrika. Tsitsi Dangarembga wa Zimbabwe (pichani) alitunukiwa Tuzo ya mwaka ya Amani ya Biashara ya Vitabu ya Ujerumani, Mohamed Mbougar Sarr wa Senegal alichukua Prix Goncourt ya Ufaransa na wa Afrika Kusini Damon Galgut alishinda Tuzo ya Booker ya ubunifu. Juu ya yote mwandishi Mtanzania Abdulrazak Gurnah alishinda Tuzo ya Nobel ya Fasihi mwaka wa 2021.
Picha: Sebastian Gollnow/dpa/picture alliance
Muziki nao ulikuwemo!
Rumba ya Afrika inapendwa katika bara zima. Lakini kwa Wakongo, nchini Kongo na Jamhuri ya Kongo, rumba ni zaidi ya muziki - huashiria sherehe na maombolezo. Na UNESCO sasa imeuongeza muziki wa rumba wa Congo kwenye orodha yake ya urithi miaka mitano baada ya kifo cha mwanamuziki nguli wa Rumba Papa Wemba (pichani hapa 2006). Hatua hiyo iliibua furaha katika nchi zote mbili.
Picha: PIERRE VERDY/AFP via Getty Images
Picha 121 | 12
Umoja wa Afrika na jumuiya za kikanda kama vile jumuiya ya kiuchumi ya mataifa ya Afrika Magharibi ECOWA zilisitisha uachama wa mataifa yalikofanyika mapinduzi isipokuwa Chad -- katika juhudi mza kuwalazimisha watawala wa kijeshi kujadiliana na viongozi wa kiraia. Lakini hatua kama hizo zimekuwa na athari kidogo.
