Viongozi wa kijeshi nchini Gabon wametangaza kuchukuwa madaraka, siku chache baada ya taifa hilo la Afrika ya Kati kufanya uchaguzi uliomrejesha madarakani rais Ali Bongo Ondimba kwa muhula wa tatu.
Picha: Witt Jacques/Pool/ABACA/picture alliance
Matangazo
Kundi la maafisa wa jeshi nchini Gabon lililojiita Kamati ya Mpito na Urejeshaji wa Taasisi, CTRI, limetangaza kusimamisha taasisi zote na kufunga mpaka mara moja, kufuta matokeo ya uchaguzi. Milio ya risasi ilisikika katika mji mjuu Libraville.
CTRI imeamua "kuwekwa mwisho kwa utawala wa sasa," alisema moja ya maafisa hao. Tangazo hilo limekuja saa chache baada ya tume ya uchaguzi kumtangaza Bongo kuwa mshindi wa uchaguzi kwa kupata asilimia 64.27 ya kuta. Mpinzani mkuu wa Bongo, Albert Ondo Ossa, alipata asilimia 30.77 ya kura, ilisema tume hiyo.
Huu ndiyo ungekuwa mhula wa tatu wa Bongo. Familia yake imetawala kwa zaidi ya miaka 55, baada ya kutwaa madaraka mwaka 2009 kutoka kwa baba yake Omar Bongo, alietawala kuanzia 1967 hadi kifo chacke. Gabon ina watu karibu milioni 2.3, wengi wao wakiishi kwenye umaskini.
Uchaguzi wa Agosti 26 ulisababisha ukosoaji baada ya serikali kuzuwia upatikanaji wa huduma za intaneti huku kura zikiendelea kuhesabiwa mwishoni mwa wiki. Zaidi ya hapo, amri ya kutoka nje ilitangazwa kuanzia saa moja jioni hadi 12 asubuhi na vituo kadhaa vya Redio France vilipigwa marufuku kutangaza.
Wanajeshi wa Gabon wakitangaza hatua ya kuipindua serikali kupitia kituo cha televisheni ya taifa cha Gabon 24.Picha: Gabon 24/AFP
Uchaguzi huo ulikumbwa na ukosefu wa waangalizi wa kimataifa na maombi ya waandishi habari wa kigeni kupewa vibali vya kuripoti yalikataliwa. Mapinduzi hayo yamekuja chini ya mwezi mmoja baada ya walinzi wa Rais wa Niger kumpindua rais aliechaguliwa kidemokrasia Mohamed Bazoum. Viongozi wa kijeshi pia walichukuwa madaraka nchini Mali na Burkina Faso, na kusababisha wasiwasi kuhusu demokrasia katika kanda hiyo.
Tasisi zote zimevunjwa
"Katika jina la watu wa Gabon...tumeamua kulinda amani kwa kuhitimisha utawala wa sasa," walisema maafisa hao. Tangazo hilo lilitolewa kupitia kituo cha Televisheni cha Gabon 24 kwa niaba ya kundi la CTRI.
Likidai kuwakilisha vikosi voyte vya usalama vya Gabon, maafisa hao walitangaza kuvunjwa kwa "taasisi zote za jamhuri."
Waliangazia "utawala usio wa uwajibikaji, utawala usiotabirika" na kusababisha kudorora kwa mazingira ya kijamii, kama sababu za uingiliaji wao, unaokusudia kurejesha amani kwa kuhitimisha utawala wa sasa.
Wasiwasi mkubwa tangu uchaguzi
Mzozo umeongezeka kufuatia uchaguzi wa Jumamosi, ambako Bongo alilenga kuendeleza utawala wa miaka 55 wa familia yake katikati mwa miito ya mabadiliko kutoka kwa upinzani katika taifa hilo lenye utajiri wa rasilimali lakini maskini.
Mgombea wa upinzani katika uchaguzi wa Gabon Albert Ondo Ossa alishika nafasi ya pili kwa kupata asilimia 30 ya kura.Picha: Steeve JORDAN/AFP
Wasiwasi kuhusu uwazi uliongezeka kutokana na kutokuwepo kwa waangalizi wa kimataifa, kusitishwa kwa matangazo ya vituo vya kigeni, na ukataji wa nchi nzima wa mtandao wa intaneti pamja na amri ya kutotoka nje. Hakukuwa na tamko mara moja kutoka serikalini.
Jaribio hilo la mapinduzi limetokea karibu mwezi mmoja baada ya wanajeshi waasi nchini Niger kuipindua serikali iliyochaguliwa.
Mnamo mwaka 2019, wanajeshi walikuwa wametangaza kupitia redio ya taifa kwamba walikuwa "wameunda baraza la taifa la urejeshaji" kumuondoa rais Ali Bongo.
Jaribio hilo la mapinduzi lilidumu kwa chini ya wiki moja baada ya vikosi vya jeshi kuvamia kituo hicho na wapangaji nane wa njama hiyo kukamatwa na wawili kuuawa.
Marais 10 waliofariki wakiwa madarakani
Wafahamu marais 10 waliofariki dunia wakiwa madarakani kutokana na sababu mbalimbali katika mataifa ya Afrika.
Picha: Getty Images/AFP/Seyllou
1) Michael Sata, rais wa Zambia
Michael Sata ni kiongozi wa hivi karibuni aliyefariki madarakani akiwa na umri wa miaka 77 kwa maradhi ambayo hayakuwekwa wazi Oktoba 28 2014, nchini Uingereza. Baada ya uchaguzi wa 2011, uvumi juu ya afya yake ulisambaa nchini Zambia. Kukosekana kwake katika shughuli kubwa za kitaifa kuliibua wasiwasi wa afya yake ingawa msemaji wake alisema alikuwa katika afaya nzuri.
Picha: picture-alliance/dpa
2) Meles Zenawi, Waziri Mkuu wa Ethiopia
Meles Zenawi alifariki Agosti 2012 nchini Ubelgiji akiwa na umri wa miaka 57 kwa maambukizi yasiyojulikana. Ameiongoza Ethiopia kwa miaka 5 kama rais kuanzia mwaka 1991 hadi 1995 na kama Waziri Mkuu kwa miaka 17 kuanzia 1995 hadi 2012. Anajulikana kwa kuanzisha mfumo wa siasa wa vyama vingi, lakini pia kwa ukandamizaji wa maandamano halali ya watu wa Oromia wa kaskazini mwa Ethiopia.
Picha: AP
3) John Atta Mills, rais wa Ghana
Pia mwaka 2012, John Atta Mills, rais wa Ghana alifariki akiwa nyumbani kwake kwa mshutuko wa moyo na saratani ya koo akiwa na umri wa miaka 68. Alishinda uchaguzi wa rais wa 2008 alishika madaraka kwa miaka mitatu pekee. Alianzisha mikakati mingi ya kiuchumi na mageuzi ya kiuchumi yalomletea sifa kutoka ndani na nje ya nchi.
Picha: AP
4) Bingu wa Mutharika, rais wa Malawi
Rais mwingine aliyefariki mwaka 2012 ni Bingu wa Mutharika, rais wa Malawi. Alipata mshutuko wa moyo mwezi Aprili na kufariki siku mbili baadae akiwa na umri wa miaka 78. Uongozi wake ulikuwa ni wa miaka nane na alipata mafanikio makubwa katika sera zake za kilimo na chakula. Sifa yake iliharibika kufuatia maandamano makubwa yalopinga ununuzi wa ndege ya rais iliyogharimu Dola milioni 14.
Picha: picture-alliance/dpa
5) Malam Bacai Sanha, rais wa Guinea-Bissau
Kiongozi wa nne kufariki mwaka 2012 alikuwa ni Malam Bacai Sanha rais wa Guinea-Bissau. Aliugua ugonjwa wa kisukari na alifariki mjini Paris baada ya miaka minne kama rais akiwa na umri wa miaka 64. Katika kipindi chote cha utawala wake alisumbuliwa na matatizo kadhaa ya kiafya yalosababisha kwenda hospitali mara nyingi.
Picha: dapd
6) Moammar Gadhafi, kiongozi na mwana mapinduzi wa Libya
Mwathirika wa mauaji, Moammar Gadhafi aliuawa akiwa na umri wa miaka 69 na vikosi vya waasi katika mazingira yasiyoeleweka nchini Libya, baada ya kuwa kiongozi wa taifa hilo kwa muda wa miaka 42. Aliuondoa uongozi wa kifalme bila ya kumwaga damu wakati wa mapinduzi ya kijeshi ya mwaka 1969 lakini utawala wake ulifikia kikomo baada ya matokeo ya vuguvugu la mapinduzi ya uarabuni.
Picha: Christophe Simon/AFP/Getty Images
7) Umaru Musa Yar’Adua, rais wa Nigeria
Umaru Musa Yar’Adua, alifariki akiwa na umri wa miaka 58 mwaka 2011 akisumbuliwa na matatizo ya moyo
nchini Nigeria. Alikuwa madarakani kwa miaka mitatu pekee. Alikosekana katika kampeni za uchaguzi kwa sababu za kiafya. Baada ya kuchaguliwa kwake 2007, afya yake ilidhoofika kwa haraka.
Picha: P. U. Ekpei/AFP/Getty Images
8) Joao Bernardo Vieira, rais wa Guinea-Bissau
Joao Bernardo Vieira rais wa Guinea-Bissau aliuwawa nchi mwake Machi 2009, akiwa na umri wa miaka 69. Alikuwa kiongozi wa nchi kwa muda wa miaka 31. 1978 alikuwa waziri mkuu na kuchukua madaraka 1980
na alitawala kwa miaka 19. Alibadilika na kuwa kiongozi wa umma na aliongoza miaka minne mingine zaidi. 2005 alishinda tena uchaguzi wa uraisi.
Picha: picture-alliance/dpa/L. I. Relvas
9) Omar Bongo, rais wa Gabon
Saratani ya tumbo iliosambaa ndio iliyosababisha kifo cha rais Omar Bongo June 2009 njini Barcelona, Uhispania, baada ya kuwa rais kwa miaka 42 mfululizo. Alifariki akiwa na umri wa miaka 72 na pia alikuwa ni kiongozi aliyekaa madarakani kwa muda mrefu katika historia na alikuwa akiongoza katika mambo ya rushwa. Bongo alijikusanyia utajiri mkubwa huku akiiacha nchi yake katika hali ya umasikini.
Picha: AP
10) Lansana Conte, rais wa Guinea
Baada ya miaka 24 Lansana Conte alifariki na ugonjwa usiojulikana akiwa na umri wa miaka 74. Alipambana na matatizo ya kisukari na maradhi ya moyo. Kuanzia Aprili 1984 mpaka kifo chake Desemba 2008 alikuwa ni rais wa pili kushika madaraka nchini Guinea. Mbali na matatizo ya afya aliyokuwa nayo aliweza kushinda uchaguzi.
Picha: Getty Images/AFP/Seyllou
Picha 101 | 10
Wakati huo huo, mkuu wa sera za kigeni wa Umoja wa Ulaya Josep Borrel, amesema mawaziri wa ulinzi wa Umoja wa Ulaya watajadili hali nchini Gabon. Mapinduzi nchini Gabon yatasababisha ukosefu zaidi wa utulivu katika kanda, alisema Borrel.
