Mkuu wa WHO amekiri kwamba ilikuwa mapema kuondoa uwezekano wa uhusiano kati ya Covid-19 na uvujaji wa kimaabara, na kuiomba China kutoa ushirikiano kwa wanasayansi wanaoendelea kutafuta chimbuko la virusi vya corona.
Picha: Christopher Black/WHO/REUTERS
Matangazo
Katika hatua ya nadra ya kuondokana na unyenyekeo wake wa kawaida kwa mataifa wanachama yenye nguvu, mkurugenzi mkuu wa Shirika la Afya Duniani WHO, Tedros Adhanom Ghebreyesus alisema upatikanaji wa taarifa za wazi umekuwa changamoto kwa timu ya kimataifa iliyosafiri kwenda China mapema mwaka huu kuchunguza chanzo cha Covid-19.
Visa vya kwanza vya mambukizi ya binadamu vilitambuliwa katika mji wa China wa Wuhan.
Tedros aliwaambia waandishi wa habari kwamba shirika hilo la afya la Umoja wa Mataifa lenye makao yake mjini Geneva, Uswisi, linaiomba China kuwa muwazi na kutoa ushirikiano hasa kuhusu taarifa, data zilizoombwa katika siku za mwanzo za janga hilo.
Tedros amesema watajadili na mataifa wanachama kuhusu awamu ya pili na kuelezea matumaini kwamba mataifa wanachama yatasaidia katika kutoa miongozo ya kushughulikia changamoto alizoziainisha.
Mlinzi akifanya ukaguzi kwenye geti la taasisi ya virusi ya Wuhan, ambako inashukiwa kirusi cha Corona kilianzia.Picha: Koki Kataoka/AP/picture alliance
"Kama mnavyojua, tumekamilisha awamu ya kwanza, na awamu ya kwanza imeonesha kupigwa hatua fulani, lakini kuna baadhi ya changamoto zinazopaswa kushughulikiwa," alisema Tedros na kuongeza kuwa, "moja ya changamoto hizo ni upatikanaji wa data, hasa data za mwanzoni mwa janga, data za wazi ambazo hazikutolewa."
Shinikizo kutoka China?
Mkuu huyo wa WHO alisema kulikuwepo na shinikizo la kuondoa dhana kwamba kirusi cha corona huenda kilitoroka kutoka maabara ya serikali ya China mjini Wuhan --katika matamshi yanayopingana na ripoti ya WHO ya mwezi Machi, iliyohitimisha kwamba hakukuwa na uwezekano kabisaa wa uvujaji wa maabara.
Nilikuwa mtaalamu wa maabara mimi mwenyewe, na ni daktari wa mifumo ya kinga, na nimefanya kazi kwenye maabara, na ajali za maabara hutokea," Tedros alisema. "Ni jambo la kawaida.
Katika miezi ya karibuni, wazo kwamba janga la covid-19 lilianzia kwa namna fulani katika maabara - na yumkini lilihusisha kirusi cha kutengenezwa, limepata nguvu, hasa baada ya rais Joe Biden kuamuru mwezi Mei kupitia upya upelelezi wa Marekani kutathmini uwezekano huo.
Virusi vya Corona: Matukio ya kusambaa kwa kirusi hatari China na duniani
Tangu kuthibitishwa kwa visa vya kwanza Desemba 2019, homa ya 2019-nCoV ya kirusi cha Corona ilisambaa na kuwa dharura kuu ya kiafya, na kuua mamia ya watu na kuambukiza maelefu ya wengine.
Picha: picture-alliance/dpa/SOPA Images/A. Marzo
Kirusi kama cha homa ya mapafu chazuka Wuhan
Tarehe 31 mwezi Desemba mwaka 2019, China yaliambia shirika la afya duniani kuhusu kuzuka kwa matatizo ya watu kupumua mjini Wuhan, ambao ni makazi ya watu milioni 11. Kiini hakijulikani na wataalamu wa magonjwa duniani wanaanza utafiti wa kubainisha ugonjwa huo. Tatizo linahusishwa na soko la samaki mjini humo ambalo linafungwa kwa haraka. Watu 40 wanaripotiwa kuambukizwa.
Picha: Imago Images/UPI Photo/S. Shaver
Kirusi kipya cha Corona chagunduliwa
Awali watafiti wasema kirusi kipya hakina uhusiano na kirusi cha SARS, cha matatizo ya kupumua kilichoibuka China mwaka 2002 na kusababisha vifo vya takriban watu 800 duniani. Januari 7, wanasayansi wa China walitangaza kugundua kirusi kipya. Kama SARS na mafua ya kawaida , kiko katika jamii ya virusi vya Corona. Jina la muda ni 2019-nCoV. Dalili ni homa, kukohoa na matatizo ya kupumua.
Picha: picture-alliance/BSIP/J. Cavallini
Kifo cha kwanza China
Januari 11, China ilitangaza kifo cha kwanza kutokana na kirusi cha Corona - Mwanamume wa umri wa miaka 61 aliyenunua bidhaa katika soko la Wuhan , afariki kutokana na matatizo ya homa ya mapafu.
Picha: Reuters/Str
Kirusi chasambaa katika mataifa jirani
Katika siku zilizofuata, nchi kama vile Thailand na Japan zaanza kutangaza visa vya maambukizi katika watu waliotembelea soko la Wuhan. Nchini China, kifo cha pili chathibitishwa mjini Wuhan. Kufikia January 20, watu watatu wafariki China na zaidi ya 200 kuambukizwa.
Picha: Reuters/Kim Kyung-Hoon
Uambukizaji haufahamiki
Katikati mwa Januari, wanasayansi waanza kutafuta jinsi kirusi hicho kinavyosambaa miongoni mwa watu. Kirusi cha Corona kinaambukizwa kutoka kwa wanyama hadi kwa binadamu. Viwanja vya ndege duniani vyaanza kuwafanyia uchunguzi abiria kutoka China. Januari 20, maafisa wa afya wathibitisha kirusi hicho kinaweza kusambaa kutoka kwa mtu mmoja hadi mwingine .
Picha: picture-alliance/YONHAPNEWS AGENCY
Mamilioni ya watu wazuiliwa
Januari 23, China yauweka mji wa Wuhan katika karantini ikiwa ni juhudi za kuzuia ueneaji wa virusi hivyo. Usafiri wasitishwa na wafanyikazi wajaribu kujenga hospitali mpya kwa haraka kuwatibu wagonjwa wa virusi hivyo ambao idadi yao kufikia Januari 24 ilikuwa zaidi ya 830, huku idadi ya waliofariki ikifika 26. Hatimaye maafisa wazuia miji mingine 13 na kuwaathiri takriban watu milioni 36.
Picha: AFP/STR
Je ni janga la afya la kimataifa?
Visa zaidi vyathibitishwa nje ya China, ikiwemo Korea Kusini, Marekani, Nepal, Thailand, Hong Kong, Singapore, Malaysia na Taiwan. Huku idadi ya maambukizi ikiongezeka, Shirika la afya duniani WHO, Januari 23, laamua kuwa ni mapema mno kutangaza virusi hivyo kuwa janga la afya duniani.
Picha: Getty Images/X. Chu
Kirusi cha Corona chasambaa Ulaya
Januari 24, Ufaransa yathibitishwa visa vitatu vya kirusi kipya cha Corona nchini humo, Ikiashiria kisa cha kwanza barani Ulaya. Saa chache baadaye, Australia yathibitisha kuambukizwa kwa watu wanne kutokana na kirusi hicho..
Picha: picture-alliance/dpa/S. Mortagne
Sikukuu ya mwaka mpya wa China yaahirishwa
Mwaka mpya wa China huanza kwa shamra shamra, Januari 25. Serikali yafuta hafla nyingi kubwa katika juhudi za kuzuia maambukizi ya virusi hivyo, huku mamilioni ya Wachina wakisafiri kuhudhuria sherehe hizo. Kufikia Januari 17, miji ya China ambayo ni makazi ya zaidi ya watu milioni 50 yawekwa chini ya karantini. Sikukuu za mwaka mpya wa China zaahirishwa kwa siku tatu kudhibiti idadi ya watu.
Picha: Reuters/C. Garcia Rawlins
Mipaka ya Mongolia, Hong Kong, na Mashariki mwa Urusi yafungwa
Cambodia yathibitisha kesi ya kwanza ya virusi hivyo huku Mongolia ikifunga mpaka wake na China na Urusi yafunga mipaka yake katika maeneo matatu ya Mashariki ya mbali. Idadi ya vifo yaongezeka kufika 41 huku zaidi ya watu 1300 wakiambukizwa kote duniani zaidi nchini China. Wanasayansi wanamatumaini ya kupata chanjo ya kwanza dhidi ya Corona katika muda wa miezi mitatu.
Picha: Reuters/C. G. Rawlins
Ujerumani yajiandaa kukabiliana na virusi
Januari 27, waziri wa mambo ya nje wa Ujerumani Heiko Maas, asema Ujerumani inakadiria kuwaondoa raia wake kutoka Wuhan. Hakuna visa vilivyoripotiwa nchini Ujerumani lakini serikali inajiandaa kukabiliana na kirushi hicho. Watafiti wa Ujerumani ni sehemu ya juhudi za kimataifa za kutafuta chanjo ya kirusi cha Corona. Idadi ya vifo nchini China yafikia 81, huku watu 2,700 wakiambukizwa duniani.
Picha: picture-alliance/dpa/A. Dedert
Visa vya kwanza vyathibitishwa Ujerumani
January 27, Ujerumani yatangaza kisa chake cha kwanza cha kirusi cha Corona. Mtu mmoja wa umri wa miaka 33 huko Bavaria aliyeambukizwa wakati wa mafunzo ya kikazi na mwenzake wa China. Anawekwa chini ya uangalizi na uchunguzi katika hospitali ya Munichl.
Picha: Reuters/A. Uyanik
Uhamishaji wa kimataifa waanza
Januari 28, Japan na Marekani ni nchi za kwanza kuwaondoa raia kutoka Wuhan. Abiria wanne wa Japan wapelekwa hospitalini kutokana na homa wakati wa kuwasili kwao. Australia na New Zealand zasema pia zitatuma ndege kurejesha raia wao nyumbani.
Picha: imago images/Kyodo News
WHO yatangaza janga la afya la kimataifa
January 30, shirika la WHO latangaza kirusi cha Corona kuwa janga la afya la kimataifa katika juhudi za kulinda mataifa yenye'' mifumo duni ya afya''. Hata hivyo mkurugenzi mkuu wa WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus hapendekezi marufuku ya usafiri na biashara kwa China na kusema hizi zitakuwa " hatua za kutatiza."
Picha: picture-alliance/KEYSTONE/J.-C. Bott
Walioondolewa kutoka Wuhan wawasili Ujerumani
February 1, watu 124 wakijumuisha wajerumani 102 wawasili katika uwanja wa ndege wa Frankfurt baada ya kuondolewa Wuhan. Watu hao wapelekwa katika kambi za kijeshi mjini Germersheim wanaposemekana kuwekwa chini ya karantini kwa siku 14. Wawili miongoni mwao wathibitishwa kuambukizwa kirusi hicho.
Picha: picture-alliance/dpa/F. Rumpenhorst
Kifo cha kwanza nje ya China
Kifo cha kwanza kinachoshusishwa na kirusi cha Corona nje ya China, charipotiwa Ufilipino February 2. Mwanamume wa umri wa miaka 44 kutoka China alikuwa maesafiri kutoka Wuhan kwenda Manilla kabla ya kuugua na kupelekwa hospitali ambapo baadaye alifariki kutokana na homa ya mapafu.
Picha: Getty Images/AFP/T. Aljibe
Hospitali mpya ya kukabiliana na Corona yajengwa kwa siku 10
Hospitali ya Huoshenshan mjini Wuhan, iliyojengwa ndani ya wiki moja yafunfguliwa February 3. Hospitali hiyo inalenga kutumia mchanganyiko wa dawa za kisayansi na kiasili za kichina kutibu walioambukizwa na kirusi cha Corona.
Picha: Imago/L. He
Mwisho mbaya wa safari ya meli
Pia Februari 3, meli ya anasa ya Diamond Princess inawekwa chini ya karantini mjini Yokohama, Japan, baada ya visa vipya vya Corona kugundulika ndani ya meli hiyo. Kufikia Februari 17, idadi ya walioambukizwa ilifikia zaidi ya 450, hii ikiwa ni idadi kubwa zaidi ya maambukizi nje ya China.
Picha: picture-alliance/dpa/kyodo
Mbinu mpya, takwimu mpya
Februari 13, mkoa wa Hubei nchini China, waripoti idadi kubwa zaidi ya maambukizi kwa siku. Hata hivyo haya yanajiri baada ya serikali kutangaza kwamba imeanza kuwajumuisha watu waliogunduliwa kuwa na kirusi hicho kupitia mbinu mpya za matibabu.
Picha: Getty Images/AFP
Picha 191 | 19
China imejibu kwa kishari, ikihoji kuwa majaribio yoyote ya kuhusisha chimbuko la covid-19 na maabara yalikuwa yanasukumwa kisiasa, na badala ikitoa nadharia kwamba huenda kirusi hicho kilianzia nje.
Katika mkutano wa kila mwaka wa mawaziri wa afya wa WHO msimu wa machipuko, China ilisema kuwa utafutaji wa baadae wa chimbuko la Covid-19 unapaswa kuendelea katika mataifa mengine.
Wanasayansi walio wengi wanashuku kwamba kirusi cha corona kilitoka kwenye popobawa, lakini njia hasa kilimopitia kwenda kwa binadamu - kupitia kiungo cha mnyama au kwa njia nyingine - bado haijajulikana.
Kawaida huchukuwa muongo mzima kubaini njia ya asili ya kirusi cha mnyama kama Ebola au SARS.
Tedros alisema kwamba "kukagua kilichotokea, hasa katika maabara zetu, ni muhimu" ili kujiridhisha iwapo janga hilo lilikuwa na kiunganishi chochote cha maabara.
