Roketi kubwa la Starship lalipuka baada ya kurushwa
Sylvia Mwehozi
20 Aprili 2023
Chombo cha anga cha Starship cha kampuni ya SpaceX, moja ya roketi lenye nguvu lililowahi kutengenezwa limelipuka wakati wa majaribio yake ya kwanza ya kurusha chombo hicho kilichobuniwa kuwasafirisha wanaanga mwezini
Roketi la Starship la kampuni ya SpaceXPicha: Patrick T. Fallon/AFP/Getty Images
Matangazo
Chombo hicho chenye nguvu kubwa kimefanikiwa kulipuka muda mfupi baada ya kurushwa kutoka katika eneo la kampuni ya SpaceX iliyoko Boca Chica Texas Marekani. Chombo hicho cha Starship kilikuwa kimepangwa kutengana na roketi ya nyongeza ya hatua ya kwanza dakika tatu baada ya kurushwa lakini hatua hiyo haikufanikiwa na hivyo roketi hilo likalipuliwa.
Kampuni ya SpaceX ya bilionea Elon Musk ilizindua roketi ya Starship ya karibu futi 400 kutokea ncha ya kusini mwa Texas karibu na mpaka na Mexico. Chombo hicho hakikuwa kimebeba watu au satelaiti katika uzinduzi wa leo. Mamia ya watu wamefuatilia uzinduzi huo kutokea mbali katika fukwe za Boca Chica.
Roketi la Starship mara baada ya kurushwa kutoka ardhiniPicha: SPACEX/REUTERS
Zoezi la urushaji wa roketi kubwa uliokuwa ufanyike siku ya jumatatu ulisitishwa chini ya dakika 10 kabla ya uzinduzi uliopangwa kutokana na hitilafu iliyojitokeza.
Mwanzilishi wa kampuni ya SpaceX Elon Musk alikuwa ametilia shaka ikiwa uzinduzi huo utafanikiwa. Aliandika kupitia mtandao wake wa Twitter kwamba "timu inafanya kazi kukimbizana na muda juu ya masuala kadhaa" akiongeza kuwa huenda isifinikiwe.
Starship inajumuisha chombo kirefu chenye futi 164 sawa na mita 50 kilichoundwa kubeba wafanyakazi na mizigo ambacho kitakaa juu ya roketi kubwa lenye urefu wa futi 230.
Kampuni ya SpaceX ilifanikiwa kufanya jaribio la kurusha injini kubwa 33 za Raptor mnamo mwezi Februari lakini chombo cha anga cha Starship hakijawahi kuruka kwa pamoja na roketi kubwa.
Chombo cha anga za juu Perseverence cha NASA chaelekea Mars
Chombo kipya cha anga za juu kwa jina Perseverence kimeanza safari kuelekea sayari ya Mars kufanya utafiti. Chombo hicho cha tano kurushwa na NASA kuelekea Mars ndicho kikubwa na kizito zaidi.
Picha: NASA/JPL-Caltech
Kila kitu kiko tayari
Mnamo mwanzo wa Julai, wahandisi wa NASA walikiweka chombo Perseverence cha kuelekea Mars kwenye roketi ya Atlas V. Roketi hiyo itarushwa Julai 30 eneo la Cape Canaveral, Florida. Chombo hicho kinatarajiwa kuwasili Mars Februari 2021.
Picha: NASA
Maonyesho ya chombo hicho
Hivi ndivyo chombo hicho kilivyoonekana kilipoonyeshwa kwa umma mwaka uliopita. Kitasaidia chombo kilichokitangulia cha NASA kwa jina Curiosity katika sayari Mars. Curiosity ndicho kilikuwa chombo cha kisasa zaidi hadi Perseverence kilipotengenezwa. Perseverence kina uzito wa tani moja zaidi ule wa Curiosity. Kina urefu wa mita tatu, ambayo ni sentimita 10 zaidi ya urefu wa Curiosity.
Picha: NASA/JPL-Caltech
Kazi ya ziada
Chombo Perseverence kinaweza kuwekewa vifaa zaidi vya utafiti kuliko 'mtangulizi' wake. Mikono yake, kamera na ala nyingine zina nguvu zaidi. Chombo hicho kinaweza kukusanya sampuli katika sayari ya Mars. Kimewekewa kamera 23 na ala nyingine. Dhamira yake moja ni kubaini uwezekano wa kupata hewa safi yaani oksigeni kwenye mawe ya Mars. Lakini hebu tazama, ni nini hicho kimesimama karibu nacho?
Picha: NASA/JPL-Caltech
'Drone' ndogo
Naam! Chombo Perseverence kina helikopta aina ya drone. Hilo halijawahi kufanyika kwa vyombo vya anga za juu vinapoelekea kutafiti sayari nyingine. Matumizi ya helikopta ni jambo jipya kabisa. Itakuwa mara ya kwanza watafiti wataijaribu na kuitumia kukusanya data katika angahewa ambayo ni tofauti na ya dunia na pia katika mvuto wa sayari yaani 'gravity' ambao ni theluthi moja ya wa dunia.
Picha: NASA/Cory Huston
Jitu la roboti
Chombo Curiosity ndicho kilikuwa kikubwa na cha kisasa zadi kupelekwa Mars. Kiliwasili Agosti 16, 2012 na tayari kimefanya safari ya kilomita 21. Si chombo tu kinachosafiri. Jina lake rasmi ni Maabara ya Kisayansi ya Mars, na kwa hakika ni maabara kamili inayosafiri.
Picha: picture-alliance/dpa/Nasa/Jpl-Caltech/Msss
Kina vitu gani?
Kwa mfano, kina vifaa vya kupima kemikali zitakazogunduliwa Mars, kina kituo kizima cha utabiri wa hali ya hewa kinachoweza kupima viwango vya joto, presha angani, mionzi, unyevu, kasi ya upepo lakini ya muhimu zaidi ni kwamba kina maabara ya kemia kinachoweza kufanya tathmini ya sampuli za vitu vilivyomo humo kando na kutafuta alama ya ikiwa kuna viumbe vipya.
Picha: NASA/JPL-Caltech/MSSS
Si kazi ya juu juu tu
Kinadharia, chombo Curiosity kimeonyesha kuna uwezekano wa kuwa na uhai katika sayari Mars. Lakini bado hakijabaini kiumbe chochote hai. Chombo hicho kina kifaa madhubuti cha kuchimba. Hapa kinakusanya sampuli kwenye volkano.
Picha: NASA/JPL-Caltech
Shughuli katika maabara
Michanga ya Mars hushughulikiwa na ala nyingi. Kwanza huchujwa, kuchungwa na kugawanywa katika mafungu tofauti kulingana na saizi zao. Kisha inafanyiwa vipimo tofauti kutumia mashine mbalimbali kwenye maabara.
Picha: picture alliance/AP Photo/NASA
Chombo kidogo cha awali
Vyombo vilivyokitangulia Curiosity kupelekwa Mars, vilikuwa vidogo. Mnamo Julai 4, 1997, chombo kidogo kwa jina Sojouner, kiliweka alama za magurudumu yake kwenye sayari Mars. Hiyo ilikuwa mara ya kwanza roboti linalosafiri kuachwa kutegema vifaa vilivyowekewa, ikiwa ni pamoja na chombo cha X-ray pamoja na kamera kufanya vipimo na tathmini.
Picha: NASA/JPL
Ulinganishaji wa ukubwa
Hadi sasa kuna vizazi vitatu vya vyombo vya anga za juu kuitafiti Mars. Sojourner ilikuwa na uzito wa kilo 10.6. Ukubwa wake ulikaribia wa kijigari kidogo. Kilikwenda kwa kasi ya sentimita moja kwa sekunde. Chombo kwa jina Opportunity kilikuwa na uzito wa kilo 185. Nacho Curiosity kilikuwa na uzito wa kilo 900. Vyombo hivyo vikubwa vinasafiri kwa kasi ya sentimita 4 au tano kila sekunde.
Picha: NASA/JPL-Caltech
Takriban miezi minne ya utafiti
Katika kipindi chake, chombo Sojourner kilisafiri jumla ya mita 100 na kuwasilisha data pamoja na picha hadi Septemba 27, 1997. Picha hii ni miongoni mwa zile za mwisho kuwasilishwa na chombo hicho, siku tisa kabla ya masafa yake ya redio yaliyotumiwa kimawasiliano kukatika. Huenda chombo hicho Sojourner kiliharibika kwa sababu ya betri yake kushindwa kustahimili baridi nyakati za usiku.
Picha: NASA/JPL
Kuandaa njia kwa ajili ya teknolojia ya kesho
Bila ya data zilizokusanywa na Sojourner, huenda kusingekuwa na fikra ya kuunda vyombo vipya. Mwaka 2004, NASA ilipeleka maroboti mawili Spirit na Opportunity katika sayari Mars. Spirit ilidumu kwa miaka 6 na kusafiri jumla ya kilomita 7.7. Roboti hilo lilikwea milima na lilikusanya sampuli. Lakini roboti Opportunity lilipoteza mawasiliano mnamo Februari 13, 2019.
Picha: picture alliance/dpa
Ala kibao
Mnamo mwaka 2005, roboti Opportunity lilikuwa limesafiri umbali wa kilomita 42, na hadi leo limeendelea kusafiri kilomita nyingi kuliko chombo Curiosity. Linaweza kutumia mkono wake kuchunguza ardhi. Lina vifaa vitatu tofauti vya vipimo pamoja na kamera ya 3D. Mara ya mwisho ilikuwa ikifanya utafiti katika Bonde la Perseverance kabla ya kulemewa na kimbunga kutokana na mchanga.
Picha: picture-alliance/dpa
Mazingira ya sayari nyekundu (Mars)
Picha hii ilipigwa na kamera ya roboti Curiosity. Chombo cha kisasa zaidi kinaweza kudumu katika sayari Mars kwa muda mrefu zaidi, ikiwezekana miaka isiyopungua mitano. Muonekano wa ardhi ya Mars unaonekana kuwa wa kawaida. Je unafikiri tunaweza kujipeleka katika sayari hii ya kuvutia au tuache Mars kwa Maroboti tu?
Picha: Reuters
Picha 141 | 14
NASA itawatuma wanaanga katika mzunguko wa mwezi mnamo mwezi Novemba mwaka 2024 kwa kutumia roketi yake kubwa inayoitwa mfumo wa uzinduzi wa anga SLS ulioundwa kwa zaidi ya muongo mmoja.
Hata hivyo chombo cha Starship ni kikubwa na chenye nguvu kuliko SLS na chenye uwezo wa kunyanyua mzigo wa zaidi ya tani 100 katika Obiti. Mfumo huo umeundwa ili kuwezesha Starship na roketi vitumike tena baada ya kurejea duniani.
Urushaji huo mpya wa pamoja wa chombo cha Starship na roketi kutoka ardhini kwa mara ya kwanza, utakuwa ni mafanikio makubwa kwa kampuni ya SpaceX ya kupeleka binadamu tena mwezini na hatimaye sayari ya Mars na hivyo kuwa na mchango mkubwa katika mpango wa NASA wa Artemis. Ikiwa zoezi hilo litafanikiwa, litakifanya chombo cha Starship kuwa moja ya chombo cha anga kilicho na nguvu zaidi duniani.
