Desertec….. Asrın enerji projesi… Kuzey Afrika çöllerinde güneş ve rüzgâr enerjisi kazanma hayali. Ama böyle büyük bir vizyonu gerçeğe dönüştürmek kolay değil. 2009 yılından bu yana Desertec'in somut bir çerçeveye oturtulmasına çalışılıyor. İlk etapta projeye ilgi gösteren sanayi şirketleri sabırsızlanmaya başladı. Siemens'in projeden ayrılacağını duyurmasından sonra, Desertec'in önünü açması beklenen Fas'taki pilot proje de tehlikeye girdi.

Desertec Sanayi İnisiyatifi Genel Müdürü Paul van Son'un bir hafta kadar önce Kuzey Afrika'dan gönderdiği mesaj kulak kabarttırdı. Fas Sanayi Bakanı Abdülkadir Amara, Avrupa ülkeleriyle güneş ve rüzgâr santralinin inşası ile yeşil enerjinin Avrupa'ya ihracını öngören 600 milyon Euro'luk bir niyet açıklaması imzalamak istediklerini duyurmuştu. Açıklamanın kasım ayında imzalanacak olması Paul van Son'u heyecanlandırmıştı. Van Son, imza buluşmasının gecikmesini, “geç olsun, güç olmasın” şeklinde değerlendiriyor.

Çöl enerjisi Avrupa'yı aydınlatacak

Yenilenebilir enerjilere geçişte tarihi bir hamle yapan Almanya’nın başkenti Berlin’de başlayan, asrın enerji projesi olarak adlandırılan DESERTEC girişiminin üçüncü yıllık konferansına Hollandalı van Son da katılıyor. Dışişleri Bakanlığı'ndaki buluşma için 48 ülkenin hükümet üyeleriyle işadamları Berlin'e geldi. Konuşmacılar arasında Almanya'nın Çevre, Ekonomi ve Dışişleri Bakanları da var. Desertec projesinin acilen ihtiyacı duyulan ileri adımlarına start vermek için en uygun ortam. İnisiyatifin genel direktörü van Son, başarabildikleri takdirde Desertec'in, Avrupa ile Yakın Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerinin imzaladıkları yenilenebilir enerjinin sınır ötesine naklini düzenleyen ilk anlaşma olacağını söylüyor.

Almanya, İtalya, Fransa, Lüksemburg ve Malta anlaşmayı imzalayacaklarını duyurmuşlardı. Fas'tan gelen elektrik hatlarının Avrupa'ya ulaştığı tek ülke olması bakımından projenin vazgeçilmezi sayılan İspanya ise mütereddit davranıyor. Bunun tek nedeni mali sıkıntı içinde olması değil. Akımın tersine dönmesi, Fas'a elektrik satan İspanya'nın işine gelmiyor. Fas Güneş Enerjisi Ajansı Başkanı Mustafa Bakkuri yine de iyimserliğini kaybetmiyor. Bakkuri, “Enerji ihracatı bizim için stratejik önemi haiz bir konu. İşi aceleye getirmek yerine bütün taraflar arasında uzlaşma sağlanmasını beklemek daha iyi olur. Bütün ülkelerin angajman, vizyon ve çıkarları örtüşüyor. Ancak, milli yasalara ve münferit ülkelerin programlarına ters düşülmemesi ve yapılması gereken dev yatırımları aksatabilecek hususlara çözüm getirilmesi gerekiyor. Bu bakımdan imzanın birkaç gün ya da hafta gecikmesi önemli değil”, diyor.

Boyutları göz korkutuyor

Ancak Desertec projesi sadece zaman kaybetmekle kalmıyor ama aynı zamanda çöl elektriği projesine ortak olan özel şirketlerle uluslararası kuruluşların ve münferit devletlerin çıkarlarının ortak paydada buluşturulmasında da büyük güçlükler çıkıyor. Desertec Sanayi İnisiyatifi'nin 21 Kuzey Afrika ve Avrupalı ortağı var. Projenin Alman ortakları arasında RWE ve E.ON gibi enerji devleriyle Schott Solar ve Deutsche Bank sayılabilir. Ayrıca 35 ortak kuruluş da projede pay sahibi. Gerçekleşeceğinden şüphe duyan ilk şirketler projeye sırt dönmeye başladı bile. Siemens tröstü yıl sonunda ayrılacağını açıkladı. Buna karşılık Çin'in en büyük kamu elektrik dağıtım şirketi olan State Grid Corporation of China ile, Desertec'in dış ortaklarından Amerikan güneş paneli imalatçısı First Solar projedeki ağırlıklarını arttırmak istiyor. Elektrik şirketi RWE'nin temsilcisi Hans Bünting oldukça çekingen konuşuyor: “Önce projenin yararlı olup olmadığı araştırılmalı. Desertec ortaklarına ne kadar iş düşeceği belirlenmeli. Çin şirketi yüksek gerilim hatlarında tecrübe sahibi. First Solar, Fas'ta da monte etmeyi düşündüğümüz güneş panellerini üretiyor. Bütün bunlara sonunda ortaklar karar verecek.”

Fas yönetimi en geç 2014 yılından itibaren 500 megavat yeşil enerji üretmeyi planlıyor. Kuzey Afrika'daki pilot tesislerin toplam kapasitesinin 2 500 megavatı bulması ve en geç dört yıl sonra Afrika'dan Avrupa'ya elektrik nakledilmesi planlanıyor. Proje tutarsa, çöl elektriği 2050 yılında bütün bölge ülkelerinin toplam ihtiyacıyla Avrupa'nın elektrik ihtiyacının yüzde 20'sini karşılayacak. Israrla bu vizyonu gerçekleştirmeye çalışan Genel direktör van Son sık sık şu Arap atasözünü zikrediyor: “Sebat ve mizah, insanı çölden aşıran iki deve gibidir.”

© Deutsche Welle Türkçe

Sabine Kinkartz/A. Günaltay

Editör: Ercan Coşkun