Türkiye’de yüksek enflasyona karşı kendini korumak isteyen vatandaşlar, son dönemde borsaya koşuyor. Düşen döviz ve altın fiyatları ile birlikte, borsadaki yerli yatırımcı sayısı iki milyonu aşarak tarihi rekor kırdı. Yalnızca vatandaşlar değil, pandemi döneminde devletten aradığı desteği bulamayan şirketler de çareyi borsaya girmekte buluyor. Onlarca şirket, kriz dönemini atlatabilmek için halka arza yöneliyor. DW Türkçe’ye konuşan uzmanlara göre, bu dönemde hisse değerlerinde yaşanacak spekülasyonlara dikkat etmek büyük önem taşıyor.

Yerli yatırımcı sayısında tarihi rekor

Pandeminin vurduğu 2020 yılında, vatandaşlar birikimlerini koruyacak pek çok yatırım aracı denedi. Kimisi parasını dolar ve Euro’ya yatırırken, kimileri de parasını altın alarak değerlendirdi. Türkiye’nin normalleşme sürecine geçtiği Haziran 2020’den itibaren ise en çok ilgi gören yatırım aracı, Borsa İstanbul (BİST) oldu. BİST’teki yükseliş nedeni ile, enflasyona karşı gelirini korumak isteyen vatandaşlar borsaya koştu. Veri Analiz Platformu verilerine göre, son altı ayda yüz binlerce insanın hisse senetlerine para yatırmasıyla birlikte Ocak 2021 itibarıyla yerli yatırımcı sayısı iki milyon 156 bin 283 kişiye çıktı. En çok yatırımcı bulunan illere bakıldığında ise İstanbul’un açık ara önde olduğu görülüyor.

30 yaş altı borsaya akın etti

Borsada işlem yapan yatırımcıların yüzde 28’i, yani yaklaşık üçte biri İstanbul’da yaşıyor. İstanbul’u sırasıyla Ankara, İzmir ve Bursa gibi Türkiye’nin büyük şehirleri takip ediyor. En dikkat çeken noktalardan biri ise 30 yaş altı borsa yatırımcı sayısındaki patlama oldu. Ocak 2020’de 30 yaş altında yaklaşık 50 bin yatırımcı borsada hisse senedi alırken, bu sayı tam bir yıl sonra, Ocak 2021’de 350 bini aştı. Öte yandan borsaya olan ilgi İstanbul Borsası’nda uzun yıllardır süren yabancı yatırımcı ağırlığına da son verdi. Veri Analiz Platformu’nda yer alan verilere göre, BİST-100’de Ocak 2020’de yüzde 38 seviyesinde olan yerli yatırımcının portföy oranı, Şubat 2021’de yüzde 53’ün üstüne çıktı. Aynı dönemde yabancı yatırımcı portföy oranı ise yüzde 61’lerden yüzde 47 seviyelerine geriledi.

"Bir yılda bir milyon yeni yatırımcı geldi"

DW Türkçe’ye konuşan Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği (FODER) Başkanı Atilla Köksal, yaşanan talep patlamasındaki enflasyon etkisine dikkat çekiyor. Yılın son çeyreğine kadar enflasyonun altında seyreden mevduat faizleri nedeni ile borsaya olan ilginin katlandığına işaret eden Köksal, "Borsada tarihinde ilk defa iki milyon sayısının üzerinde bir yatırımcı kitlesi görüldü. 2020 yılı boyunca neredeyse bir milyona yakın yeni yatırımcı borsaya girdi" diyor. Özellikle Türkiye’nin normalleşme sürecine girdiği yaz ayları ile birlikte borsada hisse senetlerinin değer kazanmaya başladığını hatırlatan Köksal, bu dönemde şirketlerin piyasa değeri ile defter değeri arasında büyük farklar oluştuğuna da dikkat çekiyor. Köksal, vatandaşların borsada işlem yaparken dikkatli olmaları ve yatırım danışmanlarına başvurmaları konusunda uyardıklarını da sözlerine ekliyor.

Şirketler de yönünü borsaya çevirdi

Yerli yatırımcının çığ gibi büyüyen talebi, şirketleri de halka arza yöneltiyor. Her gün yeni bir şirket veya şirketlerin halka arz kararı aldığı açıklanıyor. Yalnızca 2020 son çeyrekte yapılan halka arzlarla ekonomiye bir milyar TL’lik yeni kaynak girişi olduğu belirtiliyor. ABD'nin en büyük altıncı muhasebe ve danışmanlık kuruluşu olan Grand Thornton'un Türkiye ortağı ve Borsaya Kote Ortaklık Yöneticileri Derneği (KOTEDER) Başkanı Nalan Erkarakaş, 2020’nin son çeyreğinde sekiz şirketin borsaya giriş yaptığını söylüyor. Borsaya yönelik ilgiyi DW Türkçe’ye değerlendiren Erkarakaş, "Bu sekiz şirketin halka arz tutarları toplamda 1,1 milyar TL oldu. Başka bir deyişle, sadece son çeyrekte, sermaye piyasalarından ekonomiye bir milyar TL'lik kaynak aktarımı gerçekleşti" şeklinde konuşuyor.

"Şirketlerin kaynak ihtiyacı etkili"

Erkarakaş’a göre, şirketleri borsaya çeken en önemli etken pandemi döneminde yaşanan kaynak sıkıntısı. Yabancı yatırımcılar BİST’ten çıkarken yerli yatırımcıların gösterdiği yoğun ilginin şirketleri borsaya çektiğini dile getiren Erkarakaş, "Ancak öte yandan pandemi koşulları nedeniyle ihracat imkanlarındaki kısıtlamalar, öte yandan kaynak yaratma zorluğu yani bankalardan kredi bulunmasıyla ilgili zorluklar ve yüksek maliyetler şirketlerin gözlerini sermaye piyasalarına çevirdi" diye konuşuyor. Türkiye’de temsil ettiği 40 bini aşkın şirketle özel sektördeki en büyük iş dünyası STK’sı olan Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) Başkanı Orhan Turan da geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, şirketlerin borsaya yönelmesini "kaynak ihtiyacı"na bağlamıştı. Pandemi sürecinde ihracat pazarları daralan, kredi kanalları kapanan ve kredi maliyetleri artan işletmelerin halka arz yöntemiyle kendi kaynağını yarattığını dile getiren Turan, "Özellikle KOBİ’lerin finansman kaynağı yaratmasında halka arz önemli fırsatlar yaratabiliyor" diye konuşmuştu.

Pandemi destekleri düşük kaldı

İlk koronavirüs vakasını 11 Mart'ta duyuran Türkiye'de 17 Şubat 2021 itibarıyla toplam vaka sayısı 2,6 milyonun üzerinde. Bugüne kadar yaklaşık 28 bin insan yaşamını yitirdi. Türkiye ekonomisi, pandemi önlemlerinin en sert uygulandığı, turizmin durduğu, dış ticaretin yüzde 40 gerilediği, yüz binlerce işletmenin kapalı kaldığı 2020 ikinci çeyreğinde yüzde 9,9 küçülmüştü. 1 Haziran 2020 itibarıyla "normalleşme" sürecine geçen Türkiye, üçüncü çeyrekte ise yüzde 6,7 büyümüştü. Hükümet pandemiden etkilenen kesimlere yönelik açıkladığı desteklerde, nakit yardımlar ve gelir aktarımları yerine kredi kanallarının açılmasına yönelik adımlara ağırlık verdi. Bu durum, muhalefet ve iş dünyası temsilcileri tarafından da eleştiri konusu oldu.

"Vatandaşın ilgisi yavaşlar"

Peki, 2021'ye girerken adeta bir patlama yapan borsa ilgisi, yılın geri kalanında da devam edecek mi?

FODER Başkanı Atilla Köksal’a göre, vatandaşların borsaya ilgisi yavaşlasa da sürecek. Ancak 2021 yılı boyunca yatırımcı sayısında aynı yükseliş trendinin sürmesini beklemediğini dile getiren Köksal, "Güzel bir trend yaşandı fakat bunun devam etmesi için ekonomide ciddi bir düzelme görmemiz gerekiyor. Henüz daha o başlamış değil. Faiz oranlarının düşmeye başlaması gerekiyor. Sanıyorum bir süre daha faizler yüksek gidecek. Dolayısıyla bu dönem bu şekilde devam eder demek için elimizde veri yok" diye konuşuyor.

"Şirketler borsaya yönelmeyi sürdürecek"

KOTEDER Başkanı Nalan Erkarakaş’a göre ise kaynak ihtiyacı çeken şirketlerin halka arz adımları 2021 yılında da tüm hızıyla devam edecek. Şu anda çok sayıda şirketin halka arz hazırlığı yaptığı bilgisini veren Erkarakaş, "Halka arz için Sermaye Piyasası Kurulu’na başvuran 60 civarında şirket olduğunu duyuyoruz. Ayrıca kendi işlerimiz gereği bize yapılan başvurulardan da halka arza olan ilginin devam ettiğini görüyoruz" şeklinde konuşuyor.

 

Aram Ekin Duran

©Deutsche Welle Türkçe