Önceleri yabancı araştırmacı ve bilim insanlarının Almanya'da araştırma ve çalışma alanı bulması hiç de kolay olmuyordu. Bu hem AB üyesi ülkelerin vatandaşları için, hem de AB'ne ve Avrupa ekonomi bölgesine dahil olmayan, üçüncü ülke diye anılan ülkelerin vatandaşları için geçerli. Bu duruma rağmen Alman yüksek okullarındaki tüm akademik personelin yaklaşık yüzde 8'ini yabancılar oluşturuyor, bunlar arasında 2 binden fazla yabancı uyruklu profesör de bulunuyor.

Almanya'ya daha fazla araştırmacı

Alman Akademik Değişim Servisi'nin (DAAD) verilerine göre Alman yüksek okullarındaki yabancı bilim insanı sayısı geçtiğimiz yıllarda sürekli artış gösterdi. 2005 yılında tüm Almanya'da yaklaşık 20 bin yabancı kökenli araştırmacı yaşarken, aradan geçen dört yılda bu sayı 30 bin'e yükseldi. Bu gelişmeye özellikle Alman göç yasasında 2007 yılında yapılan reformlar önayak oldu, bu da üçüncü ülkelerden araştırmacıların işine yaradı.

Böylece üçüncü ülkelerden gelen bilim insanlarının Almanya'da araştırma alanları bulması kolaylaştı. Bu yasa reformdan geçirilmeden önce Almanya'ya gelen araştırmacılar ülkede çalışabilmek için oturma izni almak zorunda kalıyordu. Bu izinler de Yabancılar Dairesi ve Federal Çalışma Ajansı tarafından tek tek denetimden geçirilmek zorundaydı. Yeni yasa sayesinde araştırmacılara sadece araştırma yaptıkları alanlara bağlı olarak oturma izni veriliyor, bu da daha az bürokratik işlem anlamına geliyor. Bu izni alabilmenin ön şartı ise yabancı uzmanın araştırma yapacağı konu hakkında Almanya'da bu alanda tanınan bilimsel bir kuruluş ile resmen bir sözleşme imzalamış olması.



Basitleştirilmiş şartlar

Araştırma maksadına yönelik olarak verilen oturma izni sayesinde araştırmacıların Almanya'da hem çalışma imkânı, yani üniversite dışında para kazanmaları, hem de üniversitede eğitim vermelerinin önü açılmış oldu. Yabancı araştırmacıya ancak ve ancak, Almanya'dan ya da bir başka AB ülkesinden bu faaliyet alanı için uygun başka bir aday bulunmadığı durumlarda çalışma izni verilebileceği yönündeki şimdiye kadar geçerli olan düzenleme böylece iptal edilmiş oldu.

Almanya'da araştırmacı olarak oturma izni alabilmek için kişinin geçiminin garanti altında olması gerekiyor. Federal Almanya'nın eski eyaletlerinde yaşayan ve çalışan yabancı bir bilim insanının aylık net geliri en az bin 750, yeni eyaletlerde, yani yıkılan Demokratik Almanya Cumhuriyeti topraklarında yaşayan ve çalışanların ise bin 500 Euro olması şart.

Doktora yapacaklar için yeni olanaklar

Almanya'da çalışmak isteyen bilim insanları için reformdan geçirilen düzenleme, bir araştırma çerçevesinde doktora çalışması hazırlayan ve Almanya'da bu alanda tanınan bir araştırma kuruluşu ile çalışmanın kabulü konusunda sözleşme imzalamış olan doktora yapanlar için de geçerli.

AB'nin başka bir ülkesinde halihazırda oturma izni bulunan bir araştırmacının çalışmasını kısmen Almanya'da da devam ettirebilmesi için kendisine vize verilmesi ve araştırmacının uzun süreli ikameti gerektiğinde bu duruma uygun oturma izni çıkartılması da yasadaki yeni düzenlemeler arasında bulunuyor.  Almanya'ya giriş vizesi almaları gereken ülkelerden gelen kişilerin vize müracaatlarını kendi ülkelerinin diplomatik temsilciliklerinde yapmaları zorunlu. Oturma izni bu kişiye ilgili araştırma enstitüsü ile bağlantısı olan Almanya'daki yabancılar bürosu tarafından veriliyor.

Yabancı kökenli bilim insanları çalıştıkları süre içinde eşlerini ve çocuklarını da 16 yaşına kadar Almanya'ya getirtebiliyorlar ve aile fertleri de aynı statüde oturma iznine sahip oluyorlar. Yani bu, yabancı kökenli araştırmacıların eşlerinin de araştırmalar süresince Almanya'da çalışma iznine kavuşması anlamına geliyor; ister ücretli memur, ister özel girişimci olarak. 

© Deutsche Welle Türkçe

Nenad Kreizer / Çelik Akpınar

Editör: Nihat Halıcı