Çin Halk Cumhuriyeti'nin Tiencin kentinde düzenlenen iki günlük Şangay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Zirvesi başladı. Zirveye katılan 20'den fazla ülkenin devlet ve hükümet başkanları arasında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da bulunuyor.

10 üyeli ŞİÖ'de "diyalog ortağı" olarak yer alan Türkiye adına zirveye katılan Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın heyetinde, aralarında Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in de olduğu çok sayıda bakan ve yetkili de yer alıyor.

Tiencin kentinde de ikili görüşmeler de yapan Erdoğan bugün Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile bir görüşme gerçekleştirdi. İletişim Başkanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, görüşmede iki ülke arasındaki ekonomik iş birliği ile Gazze'deki son durum, Ukrayna'daki savaş ve Suriye'nin yeniden yapılandırılmasında atılabilecek ortak adımlar ele alındı. Erdoğan görüşmede ikili ticaretin dengeli ve sürdürülebilir kılınması için yatırımlarla desteklenmesi gerektiğini, özellikle dijital teknolojiler, enerji, sağlık ve turizm alanlarının potansiyelinin büyük olduğunu, bu minvalde Çin firmalarının Türkiye'de yatırım yapmaları hususunda eşgüdümün artırılmasının fayda sağlayacağını ifade etti.

Putin'den "Daha adil bir dünya düzeni" çıkışı

Zirvenin bir diğer önemli konuğu ise Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin. İki günlük toplantıların ardından Çarşamba gününe dek Çin'de kalacak olan Putin'in, başta Çin Devlet Başkanı Şi Cinping olmak üzere çok sayıda liderle ikili görüşmelerde bulunması bekleniyor.

Ukrayna'da savaş suçu işlediği gerekçesiyle Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) tarafından 2023 yılının Mart ayında hakkında uluslararası yakalama emri çıkarılan Putin, son iki buçuk yılda nadiren ülke dışına çıkıyor.

Çin'in resmi haber ajansı Şinhua'ya röportaj veren Rus lider, Tiencin'de yapılacak iki günlük zirve toplantılarında "ŞİÖ'nün gündemdeki zorluklar ve tehditlere karşı tepki verme ve Avrasya bölgesini paylaşan üyeler arasındaki dayanışmayı sağlamlaştırma yeteneğinin güçlendirileceğini" dile getirdi. Putin sözlerinin devamında, bu sayede "Daha adil bir çok kutuplu dünya düzeni yaratılma" sürecine katkı sağlanacağını vurguladı.

"Batı'nın yönetmediği bir güç bloğu"

Singapur'daki Nanyang Teknik Üniversitesi'nden Siyaset Bilimci Dyla Toh'a göre Pekin, ŞİÖ'yü uzun süredir, farklı ve daha "demokratik" bir uluslararası ilişkiler tarzı için "Batı tarafından yönetilmeyen bir güç bloğu" olarak konumlandırıyor.

Çin'in yanı sıra, Rusya, Hindistan, İran, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Pakistan, Tacikistan ve Belarus'un üye olduğu Şanghay İşbirliği Örgütü'ne Afganistan ve Moğolistan gözlemci olarak katılıyor. Türkiye ile birlikte Azerbaycan, Ermenistan, Kamboçya, Nepal ve Sri Lanka ise örgütün diyalog ortakları arasında yer alıyor.

Pazartesi günü sona erecek olan zirve, örgütün kurulduğu 2001 yılından bu yana yapılan en geniş katılımlı buluşma olacak.

Çin ile Hindistan arasında yakınlaşma

Pazar günü başlayan zirvenin en önemli ikili görüşmelerinden biri, ev sahibi Çin'in lideri Şi ile komşu ülke Hindistan'ın başbakanı Modi arasında gerçekleşti. Dünyanın en kalabalık nüfusuna sahip iki nükleer ülkesi yakın zamana kadar yer yer, sınır bölgesinde ufak çaplı çatışmalara varan gerginlikler yaşıyordu.

Şi ile bir araya gelen Modi, ülkesinin "Karşılıklı güven, saygı ve anlayış çerçevesinde" Çin ile olan ilişkisini geliştirmekte kararlı olduğunu dile getirdi. Narendra Modi, yayınladığı video mesajında "İki ülkede yaşayan 2,8 milyar insanın çıkarı bizim iş birliğimize bağlı" ifadelerini kullandı.

Uluslararası siyaset uzmanlarına göre, özellikle Donald Trump'ın ikinci kez ABD Başkanı olmasından sonra küresel ticaret ve jeopolitik konularda yaşanan sorunlar Pekin ile Yeni Delhi'yi birbirine yakınlaşmanın zeminini hazırlamış durumda. Hindistan, bir yandan ABD ile olan ilişkilerini de iyileştirmeye çalışırken diğer yandan, Ukrayna'ya karşı bir saldırı savaşı yürüten Rusya ile de iyi ilişkilerine devam ediyor. Ukrayna'yı işgal eden Rusya'yı bugüne dek kınamayan Hindistan, söz konusu savaşta arabulucu rolü üstlenme niyetini sık sık dile getiriyor.

Zirveden sonra dev askeri geçit

ŞİÖ Zirvesi'nin Pazartesi günü sona ermesinden iki gün sonra başkent Pekin'de çok büyük bir askeri geçit töreni yapılacak. Japonya'nın İkinci Dünya Savaşı'nda yenilgiyi kabul etmesinin 80'inci yıl dönümü nedeniyle yapılacak olan törene aralarında Rusya Devlet Başkanı Putin ile Kuzey Kore Devlet Başkanı Kim Jong Un'un da olduğu 20'den fazla devlet ve ehükümet başkanının katılması bekleniyor.

 

AFP, DHA / ET,JD