Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, ev sahipliği yaptığı Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Zirvesi'nde ABD liderliğindeki mevcut dünya düzenine alternatif küresel güvenlik ve ekonomik vizyonunu açıkladı.

Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuzeyindeki liman kenti Tiencin'de düzenlenen zirvenin açılışında konuşan Şi, mevcut dünya düzeninin giderek daha "kaotik ve karmaşık" hale geldiğini söyledi, dolaylı ifadelerle hedef aldığı ABD'yi de "zorbalıkla" suçladı.

Şi'nin yeni dünya düzeni için vizyonu neleri kapsıyor?

Şi, yeni gümrük vergileriyle ticaret savaşlarını başlatan ABD Başkanı Donald Trump'a meydan okuyan bir gönderme yaparak, ŞİÖ'nün uluslararası ilişkiler için yeni bir model olduğunun altını çizdi, bu örgüte üye ve partner ülkelere "Soğuk Savaş zihniyetine ve bloklar arası çatışmalara ve zorbalığa karşı çıkma, çok taraflı ticaret sistemlerini destekleme, Birleşmiş Milletler'i (BM) merkezine alan uluslararası sistemi koruma" çağrısı yaptı.

Daha adil ve eşitlikçi bir küresel yönetişim düzeni için çok kutupluluğa eşitlikçi ve düzenli bir geçişin sağlanması gerektiğini savunan Çin Devlet Başkanı, kapsayıcı ekonomik küreselleşmenin savunulması ve teşvik edilmesini istedi.

ŞİÖ liderlerine, dünyanın çalkantı ve dönüşüm geçirdiği bu süreçte Şanghay ruhu doğrultusunda hareket etme çağrısı yapan Şi, "ŞİÖ'nün işlevinin daha etkili şekilde kullanılması gerektiğini" söyleyerek enerji, altyapı, yapay zeka, bilim ve teknoloji alanlarında iş birliğinin güçlendirilmesini talep etti.

Ticaret ve yatırımı kolaylaştırmaya dönük bir düzen inşa edilmesi için ŞİÖ üyelerinden dev ölçekteki piyasa büyüklüklerinden yararlanmalarını isteyen Şi Cinping, ŞİÖ'nün nüfusunu ve etkisini güçlendirmek için Çin'in ŞİÖ Kalkınma Bankası'nın kurulmasını hızlandıracağını da açıkladı.

Şi, üye ülkelere bu yıl 2 milyar yuan mali yardım sağlayacaklarını, ayrıca ŞİÖ bankacılık konsorsiyumuna da 10 milyar yuan tutarında kredi vereceklerini duyurdu.

Çin Devlet Başkanı Şi'nin zirve açılışındaki mesajlarını değerlendiren Singapur Ulusal Üniversitesi Lee Kuan Yew Kamu Politikası Okulu'ndan Profesör Alfred Wu, "ABD liderliğindeki dünya düzeni büyük ölçüde gerilemekte olduğu için Çin alternatif bir dünya düzeni sağlamak istiyor. Ana anlatı budur” görüşünü aktardı.

Putin "Miadını doldurdu" diyerek Şi'ye destek açıkladı

Bu arada Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de zirve açılışındaki konuşmasıyla Şi'nin alternatif dünya düzeni çıkışına güçlü destek açıkladı, "artık ABD ve Avrupa arkasında hizalanmamış yeni bir dünya düzenine ihtiyaç olduğunu" savundu.

"Avrupa merkezli ve Avrupa-Atlantik modelinin artık miadını doldurduğunu" savunan Putin, dünyada artık daha fazla ülkenin çıkarlarını gözetecek, daha dengeli bir sisteme ihtiyaç duyulduğunu kaydetti.

Putin, ŞİÖ'nün karşılıklı ödemelerde ulusal para birimlerinin giderek daha fazla kullanılmasıyla "gerçek çok taraflılığı" yeniden canlandırdığını söylerken, "Bu da, Avrasya'da yeni bir istikrar ve güvenlik sisteminin oluşması için siyasi ve sosyo-ekonomik temelleri oluşturuyor" dedi.

Putin Ukrayna savaşından yine Batı'yı sorumlu tuttu

10 üyeli ŞİÖ ittifakının iç güvenliğe odaklandığı kadar dış sınırlarındaki güvenliğe de odaklanması gerektiğini söyleyen Putin, Ukrayna savaşından Batı'yı sorumlu tuttu.

Bu krizi Rusya'nın tetiklemediğini iddia eden Putin, "Bu kriz  Batı'nın desteklediği ve kışkırttığı Ukrayna'daki darbe sonucu ortaya çıktı" diye konuştu. Putin, Ukrayna krizinin ikinci nedeninin de "Batı'nın sürekli Ukrayna'yı NATO'ya üye yapma girişimi olduğunu" söyledi.

Vladimir Putin Ağustos ayında ABD Başkanı Donald Trump ile Alaska'da gerçekleştirdiği zirveye de değindi. Putin, "Trump ile vardığı mutabakatın Ukrayna'da barış yolunu açabileceğini" kaydetti.

Ukrayna krizinin çözülmesini kolaylaştırmaya yönelik Çin ve Hindistan'ın çabalarını ve önerilerini büyük takdirle karşıladıklarını ifade eden Putin, "Alaska'da yakın zamanda gerçekleştirilen Rusya-ABD toplantısında varılan mutabakatın da bu hedefe katkıda bulunacağını umuyorum" diye konuştu.

Tiencin'deki ŞİÖ Zirvesine, 10 üye ülke, ayrıca gözlemci ve diyalog partneri statüsündeki 16 ülke katılıyor.

ŞİÖ, 2001 yılında kuruldu. Rusya, Belarus, Çin, Hindistan, İran, Kazakistan, Kırgızistan, Pakistan, Tacikistan ve Özbekistan'ın üye olduğu örgütte, Afganistan ve Moğolistan gözlemci statüsünde. Aralarında Türkiye'nin de yer aldığı 14 ülke ise diyalog partneri konumunda.

Zirvede Türkiye'yi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan temsil ediyor. 

AFP, Reuters, AP, dpa/ DA, JD