Her yıl açık kaynaklardan topladığı bilgilerle dünyanın terör istatistiğini hazırlayan Londra’daki Jane's Terrorism and Insurgency Center’in (JTIC) başkan yardımcısı Matthew Henman Deutsche Welle’den Rahel Klein’in 2018 yılının terör eylemleriyle ilgili sorularını yanıtladı.

Deutsche Welle: Yaptığınız araştırmaya göre terör saldırılarında bir önceki yıla kıyasla 2018’de üçte bir, sivil kayıp sayısında da dörtte bir oranında azalma oldu. Bu istatistikleri nasıl okumak lazım?

Matthew Henman: Irak ve Suriye’deki çatışmaların doruğa çıktığı, Musul ve Rakka’da çok kan döküldüğü 2016 ve 2017 yıllarında terör saldırılarında önemli artış kaydedilmişti. Terör milisi IŞİD'in elindeki bölgelerde devam eden çatışmalar nedeniyle de çok sayıda terör saldırısı düzenlenmişti. Daha önceki yıllara kıyasla 2018 yılında büyük yerleşim birimlerinde koordineli çatışmalar olmadı.

Suriye ve Irak’taki saldırıların azalması dünya genelindeki terör eylemlerinin de azalmasına yol açtı. Düşüşte IŞİD’in zayıflaması rol oynadı.

Terör eylemlerinde şeklen değişme kaydedildi mi?

Gözlemlediğimiz şiddet eylemlerinin çoğunluğu İslamcı nitelik taşıyor. Ancak sağ radikalizmde de şiddet potansiyelinin arttığını görüyoruz. Batı Avrupa ve ABD’de düzenlenen şiddet eylemleri radikal İslamcı terör ile kıyaslanamaz.

Dünyadaki en tehlikeli terör örgütleri hangileri?

IŞİD’in yenilip bertaraf edildiğini sanmak hata olur. Terör milisi kontrolündeki bölgelerin çoğunu kaybetmiş olmasına rağmen 2018’in en yüksek ölü sayısına yol açan terör saldırıları bu örgüt tarafından düzenlendi. IŞİD sadece Irak ve Suriye’de değil ama aynı zamanda Afganistan, Batı Afrika, Yemen, Somali ve Güneydoğu Asya’da da varlığını koruyor. IŞİD’in ardından Taliban geliyor. Taliban’ın öldürdüğü insanların sayısı 2018’de bir yıl öncesine göre bir kat arttı. Örgüt öncelikle güvenlik görevlilerini öldürdü.

Afganistan’ın Suriye’yi de geçip dünyanın en tehlikeli ülkesi haline gelmesi bununla mı ilgili?

Kesinlikle evet. Taliban öncelikle güvenlik görevlilerini hedef alırken IŞİD ve uzantıları yerel halk arasında yüksek can kaybına yol açan saldırılar düzenliyor.

Avrupa’daki terör saldırıları arttı mı, azaldı mı?

Şiddet biraz azaldı, can kayıplarında ise önemli düşüş kaydedildi. Yalnız başına saldırı düzenleyen tek tük teröriste rastlandıysa da Avrupa’nın batısında daha önceki yıllardaki gibi kitlesel saldırılar olmadı. Avrupa’da İslamcı terör tehdidi kadar aşırı sağcılık da tırmanışta olduğundan tehlikenin geçtiği söylenemez. Bu grubun eylemleri daha çok mala zarar veriyor, ya da yaralanmalara yol açıyor.

Dünya genelinde saldırılar azalırken Ukrayna’da artış kaydedildi. Dünyada en fazla terör saldırısının Ukrayna’da düzenlenmiş olması nasıl açıklanabilir?

Ukrayna’daki anlaşmazlık statik bir hal aldı. Analizlerimizde sadece duyurulan olayları değerlendirebiliyoruz. Ukrayna ayrılıkçıların doğuda ateş açmasını terör olarak nitelendiriyor. Afganistan ya da Suriye’de bu gibi küçük çaplı çatışmalar istatistiklere yansımıyor. En fazla terör eyleminin Ukrayna’da kaydedilmiş olması istatistiklerin daha özenli yapılmasıyla ve çatışmaların belli bir bölgede meydana gelmesiyle ilgili. Sınırlı bir bölgede meydana gelen saldırıları eksiksiz takip etmek daha kolay oluyor.

Sizce dünyanın en tehlikeli bölgesi hangisi?

İslamcıların bundan sonra geniş bölgelerinde kontrolü ele geçirecekleri yer neresi, deseler Batı Afrika derim. IŞİD Nijerya ordusuna ağır kayıplar verdirdi. Çoğu asker firar etti. Nijerya ordusu IŞİD’in sürekli saldırılarına karşı koyacak durumda değil. Terör milisi Nijerya’nın kuzeyindeki geniş bölgelerin kontrolünü ele geçirirse hiç şaşmam.

Dünyadaki terör saldırıları sizce ne yönde gelişecek? Azalacak mı, yoksa öncelikle Ortadoğu’daki gelişmeler karşısında terörün artmasını mı bekliyorsunuz?

Geçen yılki düzeyde kalacağını tahmin ediyorum. Saldırılar biraz artabilir. IŞİD son aylarda Irak ve Suriye’de yeniden örgütlenmeye, kayıplarını telafi etmeye ve bölgesel olmayan bir isyan hareketi olarak canlanmaya çalıştı. Terör milisi Suriye’nin doğu ve güneyi ile Irak’ın kuzey ve orta kesimlerindeki saldırılarını muhtemelen arttıracaktır. IŞİD ile bağlantılı grupların da diğer bölgelerde daha faal olması beklenebilir. İdlib’de çatışma çıkabilir ve Suriye ile Rusya kontrolü tamamen sağlamak amacıyla burada harekete geçebilir. Türkiye’nin Suriye Kürtlerine müdahalede bulunması da mümkün görünüyor. Ukrayna’daki anlaşmazlığın da süreceği anlaşılıyor. Afganistan’da da Taliban giderek güçleniyor.

Rahel Klein

© Deutsche Welle Türkçe