“40 yıllık CHP’li olsam da, milletvekili seçiminde oyumu HDP’ye vereceğim.”

Gülfem Hanım, emekli bir akademisyen. HDP’ye oy vermesinin tek nedeni yüzde 10 seçim barajının bu kez sadece HDP için geçerli olması. Gülfem Hanım bu yüzden “Bunu ciddi haksızlık olarak görüyorum ve HDP’nin desteklenmesi gerektiğini düşünüyorum” diyor. Aynı durum 31 yaşındaki Murat’ın ailesi için de geçerli. “Aileden CHP’li olduklarını” söyleyen Murat, milletvekili seçiminde HDP’ye oy vermeye karar verdiklerini “Hesap yaptık. HDP meclise giremezse oylarımız doğrudan AKP’ye gitmiş olacak. Hiçbir şekilde sesimizi mecliste duyuramamış olacağız” sözleriyle anlatıyor. “Cumhurbaşkanlığı seçiminde Muharrem İnce’yi destekleyecek olabiliriz ama meclis seçiminde oyumuzu HDP’ye vereceğiz” diyor üniversite öğrencileri Ayşen ve Selin. İkisi de “Seçmenler, özellikle de gençler evde hesap yapıp, sandığa gidecekler. Çünkü parlamentonun HDP’yle birlikte çok sesli olmasını istiyorlar” görüşünde.

7 Haziran 2015 seçiminde yüzde 13,1 oy alan HDP 1 Kasım 2015’te tekrarlanan seçimde yüzde 10, 7 oy alarak parlamentoya girebilmiş ve 59 milletvekiliyle temsil hakkı etmişti. Metropoll araştırma şirketi sahibi Özer Sencar, 2015 seçimlerinde HDP’nin Kürt olmayan seçmenlerin dışında yüzde 2 oranında bir destek gördüğünü ve bu destekle parlamento aritmetiğinde belirleyici bir rol üstlendiğini hatırlatıyor. Sencar’a göre HDP’nin 24 Haziran’da alacağı oylar yine çok kritik ve yine meclis aritmetiğinde belirleyici olacak.

Stratejik seçmenlerin oranı ne?

Peki tıpkı Gülfem Hanım gibi ya da Murat’ın ailesi gibi CHP’li olup da meclis aritmetiğini hesap ederek sandığa gidecek ne kadar seçmen var? Özer Sencar, seçmen davranışı hakkında her ay düzenli olarak yaptıkları araştırmaları temel alarak bu soruyu DW Türkçe’ye “Mayıs araştırmamıza göre CHP’lilerin yüzde 1,12’sinin stratejik davranıp oylarını HDP’ye yönlendireceğini ölçtük. Bu da HDP için 0,13’lük bir puana denk geliyor. Türkiye genelinde henüz ciddi bir kayma yok ama bu oran için en kritik sürece girmiş durumdayız. Türkiye’de seçimin son günlerinde ya da sandık başında karar veren, bu kararında stratejik davranan yüzde 5 oranında bir seçmen var” diye yanıtlıyor.

Sencar, HDP’nin yüzde 10 seçim barajını aşması durumunda rahatlıkla 80 milletvekili çıkarabileceğini, aşamaması durumunda ise AKP’nin hesabına fazladan 77 milletvekilinin yazılacağını öngörüyor. Sencar, “AKP yüzde 40 oy alsa bile HDP’den gelecek vekillerle birlikte parlamentoda çoğunluğu elde edebilecek. Bu yüzden 24 Haziran’da HDP açısından, parlamento aritmetiği açısından HDP’ye gidecek destek oylarının oranı 7 Haziran seçimlerinden çok daha büyük önem taşıyor” diyor.

Ankara’da 24 Haziran seçimlerinin olası sonuçlarına göre yapılan meclis aritmetiği hesabında CHP kadar AKP’den de ne kadarlık bir oy kaymasının olabileceği merak konusu. Sencar bu merakın esas olarak 24 Haziran’da giderilebileceğine işaret ediyor ve AKP’den dışarıya doğru bir kaymanın henüz çok da kritik bir düzeyde olmadığı mesajını veriyor. Ancak onun hesaplamalarına göre AKP’de yüzde 5 oranında bir kesim de ‘stratejik seçmen’ davranışı gösterebilecek nitelik taşıyor.

“Baskı artıyor”

HDP’nin yüzde 10 barajını aşıp aşmayacağı, parlamentoda çoğunluğun AKP-MHP ortaklığıyla kurulan Cumhur İttifakı’nda mı yoksa muhalefette mi olacağına ilişkin değerlendirmeler HDP’de de yoğunlukla yapılıyor.

HDP’li Mithat Sancar, seçime sayılı günler kala özellikle Güneydoğu’da OHAL koşullarının ağırlaştığını öne sürüyor. Sancar, DW Türkçe’ye bu konuda sıkıntılı olduklarını söylüyor ve gözlemlerini “Daha önce bize verilmiş oyların önünü kesmek istiyorlar. HDP yüzde 10 barajını aşarsa cumhur ittifakı mecliste çoğunluğunu yitireceğinden, seçmen üzerindeki baskıyı artırarak HDP’yi baraj altı bırakmak istiyorlar” sözleriyle paylaşıyor.

Sancar, HDP Eş Genel Başkanı Pervin Buldan’ın “Oylarımız bıçak sırtında” açıklamasını hatırlattığımızda “Böyle söylüyoruz çünkü oylarımızın çoğunun çalınacağını biliyoruz. Ve bu çalma işlemi ne yazık ki ülkenin doğusunda olacak büyük olasılıkla. Bu yüzden HDP’ye Batı’dan gelecek desteğin artması gerekiyor. Beklentimiz; AKP’nin iktidardan gitmesini isteyenlerin stratejik seçmen davranışını yinelemesi ve HDP oylarını barajın üstünde tutmasıdır” diyor.

Peki HDP'ye göre meclis aritmetiğini hesaplayarak oylarını HDP’ye kaydıracak ‘stratejik seçmen’ CHP tabanından mı kaynaklanıyor? Sancar, bu soruyu da “Biz herhangi bir partinin tabanını kastetmiyoruz. Cumhur ittifakının meclis çoğunluğunu kaybetmesi isteniyorsa yapılacak en mantıklı şeyin HDP’ye oy vermek olacağını söylüyoruz” diye yanıtlıyor.

Hem meclis hem cumhurbaşkanlığı

Stratejik seçmen davranışı 24 Haziran’da sadece meclis aritmetiğinde değil cumhurbaşkanlığı seçiminde de belirleyici olacak. Cumhurbaşkanlığı seçiminin AKP kulislerinde bile ikinci tura kalacağının konuşulduğu Ankara’da, AKP cephesi ikinci tura ‘psikolojik bir üstünlük’le girmeyi hedefliyor. Öyle ki meclis seçiminde HDP’yi baraj altında bırakmış bir AKP, cumhurbaşkanlığı seçiminde kendisinden dışarı kaymış oyları ikinci turda rahatça yeniden toparlayabileceğini hesaplıyor.

Araştırmacı Özer Sencar da bu durumun HDP’nin milletvekili seçiminde alacağı oyları ‘çok kritik’ hale getirdiğine vurgu yapıyor. Sencar “HDP’nin oyları yüzde 13’e çıkar, Saadet Partisi de yüzde 3’ü geçerse AKP, hem birinci turda hem de ikinci turda kaybeder” diyor.

HDP'li Mithat Sancar ise “Barajı geçmiş bir HDP, ikinci tura kalmış cumhurbaşkanlığı seçiminde muhalefet adayıyla konuşacak ve Türkiye’nin demokrasiye kavuşması için gerekeni yapacaktır. Bu yüzden HDP’nin baraj altında kalacak olmasının AKP’ye ve Erdoğan’a iktidarı altın tepside sunulacağı anlamına geleceğini herkesin bilmeli” mesajı veriyor.

Hilal Köylü / Ankara

© Deutsche Welle Türkçe