ABD ile Türkiye arasında yaşanan vize krizinin çözümü için taraflar arasındaki ilk yüzyüze görüşme gerçekleşti. ABD Dışişleri Bakanlığı Avrupa ve Avrasya İşlerinden Sorumlu Müsteşar Yardımcısı Jonathan Cohen başkanlığındaki ABD heyeti Ankara’da Dışişleri Bakanlığı’nda vize krizini masaya yatırdı. Ankara’ya gelişinde “Krizin çözümünde belirleyici biz değiliz” sözleriyle, başkanlık ettiği heyetin ‘teknik bir heyet’ olduğunu ve Ankara’daki görüşmeleri Washington’a rapor ederek, kararın Beyaz Saray’da alınacağı mesajı veren Cohen’in, Dışişleri Bakanlığı’nda gerçekleşen beş saatlik görüşmeden ‘olumlu izlenimler’le ayrıldığı öğrenildi.

Önkoşulsuz görüşmeler

Dışişleri Bakanlığı’nda ABD ve Türk heyetinin bir araya geldiği dakikalarda, Washington yönetiminin vize krizinin bitmesi için Türkiye’ye dört koşul sunduğuna dair bilgiler diplomatik kulislere yansıdı. Bu koşullara göre ABD, Türkiye’den “FETÖ soruşturması kapsamında haklarında tutuklama kararı alınan İstanbul Konsolosluğu çalışanları Metin Topuz ve Mete C. ile ilgili kanıtların Washington’a ulaştırılmasını, konsolosluk çalışanlarına dair soruşturmada ABD’ye bilgi verilmesini, bu çalışanların kurduğu temasların ABD’nin isteğiyle olup olmadığının sorulmasını, eğer ABD’nin isteğiyle bu temaslar gerçekleştiyse de çalışanların tutuklanmamasını” istiyordu.  Ancak Türk Dışişleri yetkilileri Washington’ın önkoşullarına karşın vize heyetiyle görüşmelerin önkoşulsuz başladığını duyurdu. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da “Kimse bize dayatmada bulunamaz. Biz, vize krizini çözmek için işbirliğine varız” mesajı verdi.

DW Türkçe’nin edindiği bilgilere göre Dışişleri Bakanlığı’nda beş saatlik süren toplantıda, taraflar iki ülke arasında gerilim yaratan FETÖ soruşturması ile ilgili hukuki sürecin üzerinden tüm ayrıntılarıyla geçtiler ve değerlendirme yaptılar. Türk tarafı, soruşturma kapsamına ABD elçiliği çalışanlarının da alınmasının normal görülmesini isterken, ABD’den beklentinin ‘anlayış ve işbirliği’ olduğunu vurguladı. Türk tarafı, bir yıldır ABD’den iadesi istenen Fethullah Gülen konusunda hiçbir gelişme yaşanmadığı, Gülen yapılanmasıyla mücadele konusunda da ABD’den gerekli istihbarat paylaşımının olmadığından yakınırken, birbirlerini ‘stratejik ortak’ olarak tanımlayan ve ‘terörle ortak mücadeleyi benimseyen’ ABD ile Türkiye’nin ortak çalışması gerektiğine dikkat çekti.

Siyasi gerilimin düşmesi için ortak çaba

Türk tarafının bu yaklaşımının ABD heyetince de benimsendiğini belirten Türk Dışişleri kaynakları, görüşmenin olumlu geçtiğini duyurdu. Ankara’daki ABD’li yetkililer de vize konusunda Ankara’da yaşanan sıkıntıyı ABD’nin de paylaştığını belirtiyor ve tarafların bundan böyle özellikle terör soruşturmaları konusunda ‘ortak hareket’ prensibini daha çok dikkate alacağının mesajını veriyor. Beş saatlik görüşme sonrasında vize başvurularının tamamen normale dönmesi için müzakerelerin sürmesi konusunda anlaştıkları öğrenilen taraflar, siyasi gerilimin düşmesi için de ortak çaba gösterecekler.

Heyetlerin görüşmesinin bitmesinin ardından ilk açıklamayı yapan da Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın oldu ve “İyi bir noktaya doğru gidiliyor. Detaylar birkaç gün içinde netleşecek” dedi. Kalın, “Buraya gelen heyet, bizim görüşlerimizi de alıp Washington’a dönecek, bunları üstlerine arz edecekler. Ben yakın bir vadede bu işin çözüleceğine inanıyorum. Çözülmemesi için bir gerekçe de yok. Kompleks, içinden çıkılmaz bir durum yok” diye konuştu.

Vize kolaylığı başladı

ABD'li kaynaklar da Fethullah Gülen soruşturması kapsamında ABD İstanbul Başkonsolosluğu’nda görevli Metin Topuz’un gözaltına alınıp, tutuklanmasıyla patlak veren vize krizinin ‘yakın zamanda’ çözüleceğini düşünüyor. ABD’nin Türkiye’den yapılan vize başvurularını askıya almasıyla birlikte aynı kararı Türkiye de uygulamaya başlayınca özellikle öğrenci, hasta ve ailelerden oluşan sivil vatandaşların yaşadığı vize mağduriyeti hem Washington’ı hem de Ankara’yı rahatsız etmişti. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson’la konuyu telefonda görüşürken ABD’nin vize krizini çözmek için atacağı adımlara Ankara’nın destek vereceği mesajını iletmişti. Tutuklu Metin Topuz’un ailesi ve avukatlarıyla görüştürülmesi için Ankara’nın girişimde bulunmasını isteyen Washington yönetimi de bu yönde adım atan Ankara’ya vize konusunda ilerleme sağlanabileceğini duyurmuştu. ABD’ye “hukuki süreçler Türkiye’de herkes için aynı koşullarda işliyor” mesajı veren Ankara’nın önümüzdeki dönemde Fethullah Gülen yapılanmasıyla mücadele konusunda ABD’ye ‘daha ayrıntılı bilgi’ aktaracağı, bunun karşılığında da ABD’nin ‘soruşturmaların hızlı sonuçlanması için’ destek vereceği belirtiliyor.

ABD’li kaynaklar, acil insani ve sağlık durumlarında ABD vizesi için yapılan başvuruların ‘vize yasağı’ kapsamında değerlendirilmediğini belirtirken, vizelerin karşılıklı olarak askıya alınması kararından etkilenen sivil vatandaşların mağduriyetinin giderilmesi için her türlü formülün devreye sokulduğu belirtiliyor.

AKP’nin kurucu isimlerinden, bir dönem Dışişleri Bakanlığı görevi de yapmış Yaşar Yakış DW Türkçe’ye vize kriziyle ilgili gelinen noktayı değerlendirirken “ABD, yanlış bir karar aldı ama diş gösterdi. Bu durum çok ciddi şekilde analiz edilmeli ve yaşanan kriz sadece vize meselesi olarak görülmemeli” diye konuştu. Yakış, siyasilerin gerilimi tırmandıracak açıklamalar yapmaktan kaçınması gerektiğini vurgularken, vize krizi aşılsa bile Türk-Amerikan ilişkilerinin çok zorlu bir sürece girdiğine dikkat çekiyor. Yakış, “Bundan sonra vize başvurularında daha sıkı ve zorlu denetimler olacağı ortada. Tarafların bir an önce güven tesisine dönük adımlar atması gerekiyor” diyor.

Hilal Köylü / Ankara

©Deutsche Welle Türkçe