İran'ın 27 Haziran'a kadar nükleer anlaşma kapsamında belirlenmiş uranyum zenginleştirme limitini aşacağını duyurması üzerine ABD'den açıklama geldi. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü "İran'ın uluslararası olarak kabul edilmiş düşük oranda zenginleştirilmiş uranyum kapasitesine ilişkin sınırlamalar konusundaki şantajına karşılık olarak uluslararası baskı artırılmalıdır" dedi.

Sözcü "İran'ın zenginlentişme planları imkan dahilindedir çünkü bu korkunç nükleer anlaşma, İran'ın üretim kapasitesine dokunmaksızın olduğu gibi bırakmıştır" ifadesini kullandı.

ABD'nin açıklamasından kısa süre önce İran Atom Enerjisi Kurumu sözcüsü Behruz Kamalvandi İran'ın uranyum stoğunu artıracağını açıkladı. Sözcü açıklamasında "300 kilogram zenginleştirilmiş uranyum için geri sayım başlamıştır. Bugünden itibaren 10 gün sonra limiti aşmış olacağız" dedi. Sözcü artırma kararının ülkenin ihtiyaçları ile uyumlu olduğunu söyledi.

Kamalvandi, ayrıca nükleer anlaşma çervecesinde izin verilen uranyum zenginleştirme oranının da "ülkenin ihtiyaçları doğrultusunda" artırılabileceğine işaret etti. Sözcü, anlaşma kapsamında yüzde 3,67 ile sınırlı tutulan uranyum zenginleştirme oranının Bushehr nükleer enerji tesisinde kullanılmak üzere yüzde 5'e, Tahran araştırma reaktöründe kullanılmak üzere de yüzde 20'e çıkartılması gerektiğini söyledi. Nükleer silah üretimi için uranyumun yüzde 90 oranında zenginleştirilmesi gerekiyor.

Kamalvandi'nin açıklamaları Brüksel'de gerçekleşecek AB Dışişleri Bakanları zirvesi öncesinde geldi. Nükleer anlaşmanın garantörleri olan Fransa, Almanya, İngiltere, Çin ve Rusya'ya da seslenen sözcü, tarafları vakit kaybetmekle suçladı. Kemalvandi "Bu durum devam ederse, bir anlaşma olmayacaktır" dedi.

İsrail'den yaptırım çağrısı

İsrail Başkanı Benyamin Netanyahu da, İran'ın açıklamalarına tepki gösterdi. Netanyahu, "İran tehditlerini gerçekleştirir ve anlaşmayı çiğneyecek olursa uluslararası kamuoyu daha önceden karar verilmiş yaptırım mekanizmasını derhal devreye sokmalıdır" şeklinde konuştu.

Netanyahu, "Tahran'ın gizli nükleer arşivlerini İsrail'e getirdiğimizde İran'ın uluslararası kamuoyuna vermiş olduğu sözleri yerine getirmediğini ve nükleer programı hakkında dürüstçe bildirimde bulunmadığını fark ettik" dedi. ABD Başkanı Donald Trump'ın anlaşmadan çekilme kararını destekleyen İsrail Başbakanı "Ne olursa olsun İsrail İran'ın nükleer silah geliştirmesine izin vermeyecektir" ifadesini kullandı.

ABD nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekildiğini açıklamış ve İran'a yönelik yaptırımları yürürlüğe sokmuştu. ABD'nin hamlesi sonrası ikili ilişkiler gerilirken İran karşılık olarak nükleer anlaşmadan doğan yükümlülüklerinin bir kısmını Mayıs ayında askıya aldığını açıklamıştı. Tahran yönetimi ABD yaptırımlarına karşı yeni bir anlaşma yapılamaması durumunda anlaşmadan doğan bazı yükümlülüklerini daha askıya alma tehdidinde bulunmuştu.

2015'teki anlaşma İran'ın 300 kilogram düşük düzeyde zenginleştirilmiş uranyum üretmesine izin veriyor. İran'ın anlaşmadan doğan yükümlülüklerinin bir kısmını askıya alacağını belirten açıklamasında, 300 kilogramlık sınırın artık geçerli olmadığı belirtilmişti.

AP/AFP/rtr/MY,GA

© Deutsche Welle Türkçe