New York'un Queens semtinde eski muhariplerin gecelemesi için tahsis edilen bina, sanayi sitesinin içinde yer alıyor. İçindeki eski muhariplerin çoğu Vietnam, Kore ya da Birinci Körfez Savaşı’nda görev yapmış.

Ama aralarına yeni katılanlar da var. Irak’tan dönen ve haziran ayından beri sokakta yaşayan Martin Nieves gibi. Irak’ın kuzeyinde bir Amerikalı komutanın muhafızlığını yapan Nieves, içinde bulundukları zırhlı kamyona bomba isabet ettiğinde ölümden kıl payıyla kurtulmuş. Yanında oturan en iyi arkadaşı şarapnel parçaları nedeniyle bir gözünü kaybederken, kendisi boyun, sırt, ayak ve el bileklerinden yaralanmış.

Uykusuz geceler

Ancak içindeki görünmez yaralar çok daha derin. Nieves şunları söylüyor:

“Bütün gece uyanığım. Uyuyamıyorum. Bazen gürültüler duyup uyanıyorum. Irak’taki gibi. Hemen her gece uykudayken top sesleriyle uyanırdık. Şimdi ise yatağa bile gidemiyorum. Gündüzleri daha iyi uyuyabiliyorum. Ama bu da zor. Çünkü gündüz yapmam gereken bir sürü şey oluyor.”

Nieves 2011 Ocak ayında ordudan ayrılmış. Ülkeyi turlamış, ailesinin ve arkadaşlarının yanında kalmış. Kalacak yer kalmadığında da barınaklarda gecelemeye başlamış. Psikolojik tarama muayenesi sonucu kendisine Post Travmatik Stres Bozukluğu ve depresyon teşhisi konmuş.

Uzaklara kaçış...

Vietnam Savaşı’ndan döndükten sonra Ulusal Eski Muharipler Vakfı’nı kuran Shad Meshad, bunun alışıldık bir yaşam hikâyesi olduğunu söylüyor. Savaş deneyimlerinin tamamen değiştirdiği, en yakınlarına bile yabancılaşan genç bir adam.

“Bir şeyler oluyor ve geri çekiliyorsun, evden çıkıp gidiyorsun. En yakınlarınla bile bağ kuramıyorsun. İşin yok, paran yok. Sonra arabana atlıyorsun, tabii eğer araban varsa. Ya da otobüse… Sadece atlayıp gitmek. Düşünmeye çalışmak. Tıpkı anne-babasıyla kavga etmiş, gidecek yeri olmadığını fark eden bir çocuk gibi. Tabii bir eski muhariple çocuk arasındaki fark, muharibin her yerde hayatta kalmayı başarabilecek olması. Irak ya da Afganistan’da bulunmuş biri için burası çocuk oyuncağı.”

Evsizlik tehlikesi kronik

Kronik mekânsızlık tehlikesi eski muhariplerde diğer sivillere oranla iki kat daha büyük. İstatistiklere göre geçen yıl en az bir geceyi sokakta ya da acil barınakta geçiren eski muhariplerin sayısı 150 bini buluyor. 2011 yılı ocak ayında yapılan son sayımda ordudan ayrılan 67 bin 495 askerin evsiz olduğu belirlenmiş. Bu bir önceki yıla göre yüzde 12’lik düşüş anlamına geliyor. Sorunun çözümüne yönelik çabalar meyve vermeye başladıysa da daha yapılması gereken çok şey var.

Otomobilde yaşam

Önce Irak’ta, ardından Afganistan’da, Taliban’ın kontrolündeki en tehlikeli bölgelerden birinde görev yapan Ryan Charles ise otomobilinin içinde yaşamayı tercih etmiş. Arabasını, doğup büyüdüğü, kendini rahat hissettiği Brooklyn’deki bir parka çekmiş. Altı aydır burada yaşıyor. Bir yıl önce ordudan ayrılmış. İlk psikolojik tarama muayenesinde kendisine, Post Travmatik Stres Bozukluğu, depresyon ya da alkol sorunu olabileceği söylenmiş.

“Hiç muharip olarak görev yaptınız mı, hiç bir patlamada yaralandınız mı, gibi sorular soruyorlar. Allaha şükür hiç isabet almadım ama buna yakın birkaç olay yaşadım. Biri iki bacağını ve kolunu kaybetti. Aramızda üç metre bile yoktu. Onu kaldıracak sedyemiz yoktu. El merdiveninin üzerine yerleştirdik, bacaklarını da üstüne. Dizlerinin altı yoktu.”

"Boş bir kağıt parçası gibi"

Ryan Charles aylardır iş aramasına rağmen sonuç alamamış. Artık tüm başvuruların, her şeyin yapıldığı internete geçiş sürecini kaçırdığını belirten Charles, kendisini boş bir kâğıt parçası gibi hissettiğini söylüyor. Charles soğuk kış aylarına girilmesine rağmen yine de halinden şikayetçi değil. Metruk binalarda kendini ovuşturarak uyumanın cephede bir alışkanlık haline geldiğini, otomobilde uyumanın neredeyse lüks sayılabileceğini söylüyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Andrew Purcell / Beklan Kulaksızoğlu

Editör: Ahmet Günaltay