Kabil’de yapılan üç günlük konferansta donör ülkeler Afganistan’a milyonlarca dolarlık yardımda daha bulunmayı söz verdiler. Ancak yardım paralarının tamamen yeniden imar çalışmaları için kullanıldığından, Devlet Başkanı Hamid Karzai de dahil birçok kişi kuşkulu.

Yardım paralarının yüzde 60’ının resmi olmayan yardım kuruluşları tarafından kullanılması Kabil yönetimini rahatsız ediyor. Son yıllarda maddi durumunda düzelme olmayan ve fert başına 200 dolarlık milli gelirle yetinmek zorunda kalan Afgan halkı derebeyleriyle uyuşturucu baronlarının keyfi davranışlarından ve yolsuzluktan belini doğrultamıyor.

Devlet dairelerinde yolsuzluk

Uzun bir geçmişi olan Afganistan’daki yolsuzluğun kahramanları, aşırı yetkilerle donatılmış düşük maaşlı devlet memurları. Memur her işten payını istiyor ve para almadan kılını kıpırdatmıyor. Devlet Başkanı Hamid Karzai ise yolsuzlukla başa çıkamadığı için eleştiriliyor, ama Siyasi Bilgiler Profesörü Esadullah Valvalgi bu geleneği yıkmanın hiç de kolay olmadığını söylüyor.

Ülkede yağmalamanın önüne geçilemediğini belirten Valvalgi, “Devletin her kademesinde yolsuzluk var. Yolsuzlukla mücadele etmesi gereken emniyet ve adalet yolsuzluğun en yaygın olduğu kurumlar” diye konuşuyor. Tüccar ve özel yatırımcının elini cebine atmadan iş yapmadığını belirten Profesör Valvalgi, bakanların para yediği bir ülkede halktan dürüstlük beklemenin hayal olduğuna da dikkat çekiyor.

Yabancı kuruluşlarda yolsuzluk iddiaları

Planlama eski Bakanı Ramazan Başardost da yolsuzlukla mücadeleye yerel makamlardan değil, ülkedeki sayısız gayrı resmi yardım kuruluşundan başlanması gerektiği görüşünde. Başardost, “Yardım paraları yabancı kuruluşlara değil, doğrudan Afgan hükümetine verilmeli. Yardım paralarından bizzat devlet başkanı sorumlu olmalı ve yabancı devletler de yardım paralarının nasıl harcandığını kontrol edecek bir komisyon kurmalıdırlar” diyor.

Eski Bakan, yabancı yardım kuruluşları ile hükümet üyelerinin paraları paylaşıp özel hesaplarına yatırdıklarından emin. Kabil’in lüks semtlerinde 12 bin doları bulan kiraların neyle ödendiğini soran Başardost, yabancı yardım kuruluşlarını denetlemelerine Devlet Başkanı Karzai tarafından izin verilmemesi nedeniyle görevinden ayrılmıştı. Başardost, yabancı yardım kuruluşlarıyla ilgili olarak “Yabancı kuruluşların tek işlevi insani yardım olmalı. Diğer bütün işlerder Afgan devleti sorumlu kılınmalı. İhhaleler özel yabancı yardım kuruluşlarına değil, vergisini ödeyen ve banka hesaplarını Afganistan’da tutan yerli şirketlere verilmeli” diyor.

Devlet Başkanı Karzai ise donör devletlerle özel yardım kuruluşlarına muhtaç olduklarını bildiğinden dengeleyici olmaya çalışıyor. Nitekim, Afganistan bütçesinin %93’ü yabancı devletler tarafından finanse ediliyor.