Dünya Ticaret Örgütü'nün 152 üyesi, yedi yıldan bu yana küresel ticareti liberalleştirmek amacıyla yeni kurallarını belirlemeye çalışıyor. 2001 yılında Doha'da başlatılan ve 2003 yılında tıkanan süreç, yıllardır canlandırılmaya çalışılıyor. Yeni dünya ticaretini belirlerken, zengin ve yoksul ülkelerin taleplerinin farklı olması ise uzlaşma sağlanmasını zorluyor.

Görüşmeleri canlandırmak için de Avrupa Birliği, Cenevre'deki konferansa cömert bir teklifle başlangıç yaptı. Tarım sübvansiyonlarını yüzde 60 oranında azaltabileceği mesajını veren AB, bunun 100 milyar euro anlamına geldiğine dikkat çekti. Ancak bu zengin ülkelerde çiftçilere yapılan yardımların sadece bir bölümü. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'ne üye 30 ülkede, geçtiğimiz yıl çiftilere dolaylı ya da doğrudan yapılan yardımların miktarı 258 milyar euro dolayında.

Sanayileşmiş ülkelerde desteklenen çiftçiler yüzünden Afrika'da tarımın gelişmediğine işaret BM uzmanlarından Martin Gore, şunları söylüyor: “Afrika ülkeleri için en önemlisi, zengin ülkelerde ihracat sübvansiyonlarının azaltılması. Aynı şey, tarım ürünlerine yapılan ödemeler için de geçerli.”

Sanayi ülkelerinin talebi

Sanayi ülkeleri ise sübvansiyonların azaltılmasının karşılığında ürünlerine yeni pazarlar arıyor ve kalkınmakta olan ülkelerin, ürünlerine uyguladığı kısıtlamaları kaldırmasını istiyor. Örneğin Almanya, otomobillerini ve diğer teknik ürünlerini büyüyen pazarlara girmesini arzuluyor.

Cenevre'deki buluşmada da kilit önem taşıyan konulardan biri bu. Nitekim Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri, Hindistan ve Brezilya gibi kalkınmakta olan ülkeleri pazarlarını açmaları konusunda uyardılar.

Yerli mallar ülkesinde daha pahalı

BM'nin Afrika uzmanı Martin Gora, dünya ticaret görüşmelerinde Afrika ülkelerinin de sanayi ülkelerinin ürünlerinin pazarlarını istila etmesine karşı mücadele ettiğine işaret etti. Gore, “Afrika ülkelerinin çoğu, ticaret kısıtlamalarını azalttı. Ancak şimdi de adil olmayan bir rekabete girdiler. Bunun örneklerinden biri Sierra Leone'de gördüm. Sierre Leone'de, Tayland'tan gelen pirinç, kendi pirincinden daha ucuza satılıyor" diye konuştu.

Diğer ürünlerde de benzer durumlar yaşanıyor. Örneğin, sanayi ülkelerinden gelen tavuklar Afrikalı çiftçilerin işletmelerine büyük darbe indirmiş durumda. Afrikalı çiftçiler, ucuz ithal ürünler nedeniyle kendi malını, kendi ülkesinde satmakta zorlanıyor.

Sivil toplum örgütlerinden uyarı

Cenevre'de toplanan 152 ülkenin ticaret bakanlarının ise sonuca ulaşmak için tüm bunlarla birlikte masada duran yaklaşık 200 tartışmalı konuya çözüm bulması gerekiyor. Buluşmayı yakından izleyen sivil toplum örgütleri de yoksul ülkelerin haklarının korunması için zenginlere uyarıda bulundu. Ancak “Üçüncü Dünya Ağı” örgütünden Martin Khor, buluşmadan pek umutlu değil.

Khor, “Var olan sorunlara ilişkin birbirinden çok farklı bakış açıları söz konusu. Eğer bir sonuca ulaşabilirlerse, bu mucize olur. Ancak elbette yine de sonucu bekliyoruz. Belki en azından sorumluların altı çizilir. Ancak ben daha çok uzun bir yol olduğu görüşündeyim” diyor.