Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) son kongresinde muhalefetten üç ismin daha transfer olarak parti üst yönetimine getirilmesi geçmişteki "Güneş Motel olayını" tekrar akla getirdi. Kulislerde Cumhur İttifakı'nın bundan sonra da transferler yoluyla erken seçim kararını aldırma yeter sayısı olan 360'a ulaşmayı amaçladığı konuşuluyor.

AKP'nin 23 Şubat'taki 8. Olağan Büyük Kongresi'nde 3 milletvekili partiye katıldı. İYİ Partiden istifa eden Ünal Karaman ve Mehmet Selim Ensarioğlu ile Gelecek Partisinden istifa eden Serap Yazıcı Özbudun'un rozetlerini Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan taktı.

Türkiye siyasi tarihinde pek de iyi hatırlanmayan ve Güneş Moteli olayı olarak bilinen vekil transferleri 1977 yılında yaşanmıştı. 1977 Türkiye genel seçimlerinde Adalet Partisi'nden milletvekili seçilen 11 vekil partilerinden istifa ederek Cumhuriyet Halk Partisi'ne (CHP) destek vermiş ve karşılığında çoğunlukla bakanlık koltuğu almıştı.

AKP'ye son dönemde İYİ Parti ve Gelecek Partisi'nden istifa ederek katılan 9 isimden 7'sine Merkez Karar Yönetim Kurulu'nda (MKYK) yer verildi. 

Erdoğan'ın transferleri zamana yayma taktiği

Milletvekili transferleri ile asıl hedefin Erdoğan'ın yeniden adaylığını sağlayabilmek için 360 çoğunluğuna ulaşarak Meclis'ten erken seçim kararı çıkarmak olduğu kulislerde uzun zamandır konuşuluyor ve tepki çekmemek için bu transferlerin zamana yayılacağı belirtiliyor.

Siyaset Bilimci İbrahim Uslu milletvekillerinin bu kadar sınırsızca ilk seçildikleri çizginin tam tersi partilere transfer olmasını ahlaki ve etik bulmayanlar arasında. "Futbolcular bile istedikleri takıma transfer olamıyor. Çünkü sözleşmeyle bağlılar" diyen Uslu, iktidarın bu transferlerle nasıl bir oyun planı kurduğu sorusunu ise şöyle yanıtlıyor:

"Aslında oyun planı belli ve iktidara yakın medyada da açık açık yazılıyor. İktidarın 2027 Kasım'ına kadar 360 vekili bulup erken seçim kararı alması gerekiyor. Çünkü seçimi 2027'ye kadar erteleyip sonra bir de 360'ı bulamazlarsa Erdoğan aday olamıyor. Daha 2027'ye çok var ama şimdiden bir mesafe kat etmeye çalışıyorlar."

İktidara yakın Hürriyet gazetesi yazarlarından Abdülkadir Selvi 24 Şubat'taki yazısında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın diğer partilerden gelen milletvekillerine MKYK'da yer vererek hem gelecek olan milletvekillerine "yeriniz sağlam" mesajını verdiğini hem de "gel gel yaptığını" yazdı. Selvi, Erdoğan'ın Meclis'ten erken seçim kararı aldırmak için diğer partilerden gelecek milletvekillerine karşı "açık kapı" politikası uygulayacağını da belirtti.

Uslu, Cumhur İttifakı'nın bir yandan İmralı'daki PKK lideri Abdullah Öcalan üstünden DEM Parti ile bir süreç yürüttüğünü, diğer yandan ise bu sürecin bozulması ihtimaline karşı işini garantiye almaya çalıştığını belirterek şöyle konuşuyor:

"AKP bir nevi 'kimseye ihtiyacımız yok, gerekirse 30-40 tane milletvekili satın alıp 360'ı buluruz' diyor. Bu boyutta bir şey Türkiye siyasetinde daha önce hiç yaşanmadı."

Uslu, bu transferlerin hem siyasette hem de seçmenler nezdinde farklı yansımaları olacağını söylüyor:

"Bundan sonra partiler ittifak yaptığında birbirlerine milletvekili listelerinde yer verme konusunda çok zorlanacak. Çünkü seçmen geçen sefer sadece 'biz bu adamı sevmiyoruz listeye koymayın' diyordu. Ama şimdi diyecek ki 'Bunları bize seçtireceksiniz, sonra kalkıp öbür tarafa gidecek.' Yani herkes için kötü örnekler bunlar."

Erdoğan yeniden nasıl seçilebilir?

Erdoğan, 31 Mart yerel seçimlerinden önce "Bu benim final seçimim; yasanın verdiği yetkiyle bu seçim benim son seçimim" açıklaması yapmıştı. 

16 Nisan 2017 referandumu ile kabul edilen ve 9 Temmuz 2018 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanan Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde bir kişi en fazla iki kez cumhurbaşkanı seçilebiliyor.

Yani Erdoğan normal şartlar altında yeniden aday olamıyor ve yeniden aday olabilmesi için iki yol bulunuyor. Buna göre ya anayasadaki iki dönem kuralını değiştirmek ya da erken seçim kararı almak. Çünkü Anayasa'nın 116. maddesi'ne göre "Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde" iki dönemini tamamlayan cumhurbaşkanına üçüncü kez adaylık yolu açılıyor.

TBMM Genel Kurulu'nda erken seçim kararı alabilmek için ise 360 milletvekilinin oyu gerekiyor. Bu nedenle şu anda 324 olan Cumhur İttifakı'nın sandalye sayısını zaman içinde bağımsız milletvekillerinin ve ayrıca Gelecek, DEVA ve İyi Parti'den yeni katılımlar yoluyla artırmayı hedeflendiği belirtiliyor.

Erdoğan'ın milletvekili transferlerinin siyasi etikle bağdaşmadığını söylediği çeşitli açıklamaları da bulunuyor. Yeni kurulan İYİ Parti'nin grup kurabilmesi için CHP'den 15 vekilin geçici olarak bu partiye geçmesini Erdoğan o dönem sert bir dille eleştirmiş ve "Bu ülkede siyasete irtifa kaybettirenler yeri geldiğinde çıkarları için haysiyetlerini dahi tezgaha koyan muhterislerdir" ifadelerini kullanmıştı.

AKP'nin yeni MKYK'sında Serap Yazıcı ile Ünal Karaman'ın yanı sıra İYİ Parti'den seçilip geçtiğimiz haftalarda AKP'ye katılan İYİ Parti'nin eski Sözcüsü Kürşad Zorlu, Seyithan İzsiz, İdris Nebi Hatioğlu, Dursun Ataş ile eski Gelecek Partisi Milletvekili Nedim Yamalı partiye yeni üye olmalarına rağmen MKYK'ya alınan isimler oldu.

Meclis aritmetiğinde son durum ne?

Son transferlerin ardından TBMM'deki sandalye dağılımı da değişti. 

26 Şubat 2025 itibariyle AKP'nin 272 milletvekili bulunurken, Cumhur İttifakı ortağı MHP'nin 47 vekili var. Bu ittifak içindeki HÜDA PAR'ın 4, DSP'nin ise 1 vekili bulunuyor. Böylelikle Cumhur İttifakı'nın sandalye sayısı 324'e ulaşıyor.

TBMM'de Cumhuriyet Halk Partisi'nin 133, DEM Parti'nin 57, İYİ Parti'nin 28, Saadet Partisi, Gelecek Partisi ve DEVA Partisinin ortak meclis grubu kurabilmek için kurdukları siyasi parti olan Yeni Yol Partisi'nin 24, Yeniden Refah Partisi'nin 4, Türkiye İşçi Partisi'nin 3, Demokratik Bölgeler Partisi'nin 2, Gelecek Partisi'nin 2, Emek Partisi'nin 2,  Demokrasi ve Atılım Partisi'nin 2, Saadet Partisi'nin 1, Demokrat Parti'nin ise 1 milletvekili bulunuyor.

Çeşitli sebeplerle toplam milletvekili sayısının 600'den 593'e indiği bugünlerde 10 da bağımsız milletvekili var.  

Serap Yazıcı Özbudun kimdir?

Vekil transfeleri arasında en çok tartışılan isim ise Serap Yazıcı Özbudun oldu. Gelecek Partisi'nden istifa ederek AKP'ye en son geçenler arasında yer alan Antalya Milletvekili Serap Yazıcı Özbudun anayasa profesörü.

2023 yılında hayatını kaybeden eşi Ergun Özbudun AKP'nin "sivil anayasa" ismini verdiği anayasa taslağını hazırlayan akademisyen heyetinin başkanlığını üstlenmişti.

Serap Yazıcı Özbudun geçtiğimiz günlere kadar AKP'ye geçeceği iddialarını yalanlamış ve VOA Türkçe'ye bir açıklamasında "Anayasa hukuku alanında duayen hocam ve aynı zamanda eşim Ergun Özbudun hocamızın kemiklerini sızlatacak hiçbir adım atmam. Ayrıca parlamenter sistem benim için kırmızı çizgi" demişti.

AKP'yi uzun yıllardır keskin ve sert bir dille eleştiren Yazıcı'nın transferine ilişkin tartışmalar sürerken bunlara en son CHP Genel Başkanı Özgür Özel de katılarak Yazıcı için "(AKP) kongresinden üç dört gün önce benim partisine yaptığım ziyarete geldi, AK Parti'ye gitti. 'Tek adam rejimine itiraz benim partimde yeterli değil. Cumhuriyet Halk Partisi'ne geçmek istiyorum' dedi" ifadelerini kullandı.

Yazıcı ise sosyal medya hesabından yaptığı açıklama ile bunu reddederek asıl teklifin CHP'den geldiğini ama kendisinin CHP ile siyasi ve ideolojik bir uyumsuzluk yaşadığını belirterek teklifi geri çevirdiğini iddia etti.  

DW Türkçe'ye engelsiz nasıl ulaşabilirim?