Berlin’deki Alman Tarih Müzesi'nde, tartışmalara neden olsa da “Hitler ve Almanlar" adlı sergi pazar günü ziyaretçilere açıldı. Sergi, Neoazileri kışkırtabileceği gerekçesiyle tartışmalara de neden oldu. 6 Şubat’a kadar açık kalacak olan sergiden Vladimir Balzer'in izlenimleri:

Sergiye gelenler gördükleri resim ve heykellere tekrar tekrar bakıyor. Baktıkları kişi öyle çok özel bir yüz ifadesine sahip değil. Ama şüphesiz son yüzyılın en çok tartışılan isimleri arasında yer alan bu adamı herkes tanıyor. İçe dönük, hareketsiz bir yüz ve boşluğa bakan gözler. Ziyaretçiler, dolaştıkça fotoğraflara daha da yakından bakıyor. Ancak daha fazlasını göremiyor. Hitler'in hakiki portresini yansıtmak isteyen hiçbir fotoğrafçı ona ulaşamadı. Gözlemci bir bakış açısı ile herhangi bir fotoğrafı çekilmedi. Varsa da bu konuda herhangi bir belge mevcut değil.

Berlin’de açılan sergide şu anda mevcut olan Hitler'e ait büstler, tablolar, fotoğraflar ve karikatürler sergileniyor. Hitler ve Almanlar arasındaki ilişkinin anlatıldığı sergide 600 orijinal parça ile 400 fotoğraf ve afiş bulunuyor. Sergiyi düzenleyenler sadece Hitler'in değil, Hitler ve Alman halkını anlatıldığını belirtiyor.

Milyonları nasıl etkiledi?

Bugüne kadar herkesin merak ettiği bir soru da Hitler gibi böylesine sıradan görünümlü bir insanın milyonlarca kişiyi etkilemeyi nasıl başardığı. Serginin düzenlendiği Alman Tarih Müzesi’nin Müdürü Hans Ottomeyer, şu yanıtı verdi: “Hitler oldukça tuhaf bir kişilikti. Yersiz yurtsuz biri, hüküm giymiş bir suçlu ve çok sayıda kişinin katiliydi. Kişisel görünümünden yola çıkacak olursak da öyle hayran olunacak bir insan değildi. Yakışıklı değildi, arî bir ırka sahip de görünmüyordu. Mükemmel insanlar olarak betimlediği sarışın adamlara ya da kahramanlara benzemiyordu. Ancak yine de sesiyle sözünü dinletiyordu.“

Alman Tarih Müzesi'nde Hitler'in halka hitaben yaptığı konuşmaların görüntüleri de sergileniyor. O dönemin teknik imkanlarıyla yapılan bu tür konuşmaların büyük bir etkisi vardı. Fiziksel ve entelektüel açıdan daha az cazibeye sahip olduğu düşünülen Hitler, zamanının teknik fırsatlarını kullanan ilk diktatör oldu. Hoparlörler, radyo ve film görüntüleri, Hitler’in sıklıkla kullandığı araçlar arasındaydı.

"Hitabet yeteneği yoktu"

Hitler’in halka hitaben yaptığı konuşmalardan birini izleyen 1933 doğumlu Küratör Jürgen Sembach, izlenimlerini şu sözlerle anlattı: “Önce Hitler konuştu. Konuşmayı mide bulandırıcı bulmuştum, adeta uluyordu. Daha sonra Nazi Almanyası’nın hava kuvvetleri komutanı Hermann Wilhelm Göring konuştu ve Göring, savaşta insanlara karne ile yiyecek dağıtılacağını açıklayan kişi oldu. Üçüncü olarak Nazi propaganda bakanı Joseph Goebbels geldi. Seçkin bir konuşma tarzına ve zengin kelime dağarcığına sahipti. Beni bir çocuk olarak çok etkiledi. Diğer insanlarda da aynı etkiyi yarattı. Bazıları ise Hitler’i sevmişti, çünkü o kendileri gibi gürültülü ve sıradandı. Göring, askerler için gerçek bir savaş kahramanıydı. Entelektüeller ve gösterişi sevenler içinse Goebbels gerçek bir hatipti.“

Sembach, Hitler, Göring ve Goebbels’in aralarında bir çeşit iş bölümü yaptıklarını düşünüyor. Sergiyi hazırlayanlar da Hitler’in kitleler üzerindeki etkisini anlatabilmek için onun halka hitaben yaptığı konuşmaları ve ekibini ön plana çıkardı. Sergide Hitler'in özel hayatına ilişkin ayrıntılar da var. Bir aile babası olarak Hitler'in hayatından bazı unsurların yer aldığı sergide, örneğin çocukların onun için yazdığı mektuplar, yaptığı resimler ve doğum günü mesajları da göze çarpıyor.

Sergi tartışmalara da yol açtı

Ancak Alman tarihinin karanlıkta kalan bölümünü aydınlatmaya çalışan sergi bir yandan da tartışmalara yol açtı. Serginin Neonazileri kışkırtmasından endişe edilirken, Müze yönetimi ve küratörler, “Hitler ve Almanlar“ adlı sergide, Hitler’e saygı olarak anlaşılabilecek her şeyden uzak durmaya çalıştı. Hitler’in üniformaları ve Nazi döneminde Hitler’in Alman halkıyla ilişkisiyle bir ilgisi olmayan diğer eşyaları sergilemeyi reddetti.

Tarihçi Hans-Ulrich Thamer, Almanya’nın Hitler’e bugünkü yaklaşımın eskisinden daha farklı olduğunu, diktatöre artık ironiyle de yaklaşılabildiğini söyledi. Almanya Yahudiler Merkez Konseyi ise sergiyi memnuniyetle karşıladığı yönünde bir açıklama yaptı. Konsey’in Genel Sekreteri Stephan Kramer, sergide Nazilere herhangi bir övgüde bulunulmadığını kaydetti. Serginin doğru yönde ilerlediğini belirten Kramer, “Hitler ve Almanlar” sergisinde konunun ciddi bir şekilde ele alındığını söyledi.

© Deutsche Welle Türkçe

Vladimir Balzer, Çeviri Başak Sezen

Editör: Hülya Köylü