Almanya'nın Baden-Württemberg eyaletindeki Leinfelden-Echterdingen kentinde yıllardır süren cami inşaatı anlaşmazlığı, belediye meclisinin aldığı kararla yeni bir aşamaya geldi. Uzun süren hukuki süreçlerin ardından belediye meclisi, neredeyse tamamlanmış olan caminin yıkılması gerektiğine karar verdi.

Belediye sözcüsü, belediye meclisinin büyük bir çoğunlukla camiyi yaptıran derneğin inşaatı yıl sonuna kadar, yıkım masraflarını da karşılaması şartıyla yıktırmasına karar verdiğini duyurdu. Öte yandan camiyi yaptıran cemaate cami inşaatı için başka bir bölgede alternatif arsa bulabilmesi için yerel yönetimlerin yardımcı olması da kararlaştırıldı. Dernekten ise henüz bir açıklama gelmedi.

Anlaşmazlık nasıl ortaya çıktı?

Almanya'nın pek çok bölgesinde dini cemaatler ibadethane yapmak istediğinde belediyeler onlara kent planlaması gözden geçirildikten sonra yer gösteriyor. Arsa belediyeye ait olmak koşuluyla üzerine cami yapılmasına izin verilebiliyor.

Esslingen bölgesindeki cami projesiyle ilgili de benzer süreç yaşandı. Stuttgarter ve Schwäbische gazetelerinin bildirdiğine göre neredeyse inşaatı tamamlanmış caminin yıkımı konusundaki karar uzun süredir devam eden arsa anlaşmazlığına dayanıyor. 

Belediye, 2014 yılında derneğe, belediye arazisi üzerinde cami inşa etmesine olanak tanıyan "irtifak hakkı" verdi. Ancak dernek,  kararlaştırıldığı biçimde camiyi dört yıl içinde tamamlayamayınca, önce dernekle uzlaşı arandı, ancak sağlanamayınca kent yönetimi sözleşmede belirtildiği üzere irtifak hakkını geri talep etti.

İrtifak hakkında, arsa sahibi kendisine ait araziyi inşaat sahibine, yani "irtifak hakkı sahibine" kiralıyor. İrtifak hakkı sahibi, arazinin kullanımı için "irtifak kira bedeli" ödüyor ve karşılığında sahibin arazisi üzerine bir mülk inşa etme hakkına sahip oluyor.

Ne olmuştu?

Ocak 2024'te belediye ile camiyi yaptıran dernek arasındaki anlaşmazlık yerel mahkeme süreçlerinden sonra Karlsruhe'deki Federal Yargıtay'a (BGH) taşındı. Yargıtay da belediye yönetiminin haklı olduğuna hükmetti.

Kendini Kültür, Eğitim ve Uyum Derneği (VKBI) olarak niteleyen dernek, başka taleplerle birlikte, alt mahkemenin belediye lehine verdiği kararın bozulması ve arazinin kendilerine devredilmesi talebiyle konuyu Yargıtay'a taşımıştı. Dava Federal Yargıtay'a taşınmadan önce Stuttgart Eyalet Yüksek Mahkemesinde görülmüş, orada belediye lehine karar çıkmıştı.

BGH kararının ardından belediyenin dernekle çeşitli görüşmeler yaptığı, "kaybedilen güvenin yeniden tesis edilmesi ve ortak çözümler bulunmasının hedeflendiği" açıklanmış, ancak çabalardan olumlu sonuç alınamamıştı. Belediye yönetiminin bu nedenle davanın artık kapatılması amacıyla yıkım kararına hükmettiği bildirildi.

Caminin yıkımı konusunda karar verilse de, bunun neredeyse bitmiş inşaattan dolayı ekolojik açıdan doğru olup olmayacağı da hala tartışma konusu.

Öte yandan Stuttgarter gazetesi, kararda sadece inşaatın bitme süresinin değil, inşaatta saptanan eksikliklerin yanı sıra cemaatin, belediyenin sıcak bakmadığı ve uyuma hizmet etmeyeceği belirtilen öğrenci yurdu inşaatında ısrar etmesinin de etkili olduğu belirtiliyor.

Belediye yönetimin 2019'da dernekle yaptığı müzakereler sonucunda gecikse de inşaattaki eksiklerin ve yetersizliklerin giderilmesi halinde cami inşaatının tamamlanmasına sıcak baktığı, ancak derneğin öğrenci yurdu inşaatında ısrar etmesi üzerine çıkmaza girildiği haber veriliyor.

VKBI hangi cemaate ait?

Yerel bazda VKBI adını taşıyan dernek Almanya İslam Kültür Merkezleri (VIKZ) adlı Köln'deki çatı örgütüne ait. Halk içinde "Süleymancılar" olarak nitelenen bu cemaat Almanya'daki ilk Müslüman çatı kuruluşu olma özelliğine sahip. Kendilerine "Süleymancılar" denmesinden hoşlanmayan "Süleyman Hilmi Tunahan Cemaati" adlı oluşum Almanya'da İslam Kültür Merkezleri Birliği (VIKZ) adı altında örgütlü. 1973'te Köln kentinde kurulan dernek, kendi verilerine göre dokuz eyalet teşkilatına sahip ve kuruluşun 300'ün üzerinde ibadethane veya cami derneği bulunuyor. Alman veri portalı Statista'nın bilgilerine göre VIKZ, Diyanet İşleri Türk İslam Birliği'nden (DITIB) sonra ikinci büyük çatı kuruluşu ve 100 bin üyeye sahip.

Caminin gerçekten yıkılması halinde kent Almanya'da ilk cami yıktıran belediye olarak tarihe geçecek. Bu nedenle belediyenin uzun süre çözüm arayışı içinde olduğu da haber verildi.

DW/ETO,TY

DW Türkçe'ye engelsiz nasıl ulaşabilirim?