BM Genel Sekreteri Kofi Annan’ın görev süresi 31 Aralık’ta doluyor. İki defa üst üste genel sekreterliğe getirilen Annan’ın halefinin bir Asyalı olması düşünülüyor. Çin’in BM elçisi Wang Guangya, “Asya en büyük kıta olduğu için genel sekreterin bir Asyalı olması konusunda ısrarcıyız” diyor. Güvenlik Konseyi’nin daimi üyesi olan Çin, veto hakkından faydalanarak adayların göreve getirilmesine engel olabilir.

Genel Sekreter belirlenmesi prosedürü ise şöyle işliyor: Önce Güvenlik Konseyi bir aday belirliyor. Ardından söz konusu aday 191 üyeli BM Genel Kurulu’nda oylanıyor. Şimdiye dek göreve gelen yedi BM genel sekreterinden sadece biri Asyalı’ydı: 1961 – 1970 yılları arasında genel sekreterlik koltuğunda oturan Birmanyalı Sithu U Thant.

Derviş’in de adı geçiyor

Yeni dönem için şu ana kadar sadece dört ülke aday çıkardı. Hindistan’dan yazar Shashi Tharoor, Tayland’dan Devlet Başkanı Surakiart Sathirathai, Sri Lanka’dan diplomat Jayantha Dhanapala ve Güney Kore’den Dışişleri Bakanı Ban Ki-moon aday gösterildi. Ban, Temmuz ayında yapılan deneme niteliğindeki oylamada oyların çoğunu aldı.

Resmi adayların dışında, bir de henüz resmen başvurularını yapmayanlar var. Örneğin Ürdün’ün BM elçisi Prens Zeid el Hüseyin’in adaylığını koyması olası. El Hüseyin, ABD’ye yakın bir isim. Ayrıca birtakım suçlara karışan BM askerlerinin yakınlarına karşı tavizsiz tavrıyla ün yaptı. Siyasi gözlemcilere bakılırsa, Ekonomiden Sorumlu eski Devlet Bakanı, CHP eski Milletvekili ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Başkanı Kemal Derviş’in de genel sekreterliğe aday olması mümkün.

BM – ABD ilişkileri

BM Genel Sekreteri Kofi Annan’a göre ise bir kadın göreve getirilmeli. Annan, “60 yıllık BM tarihinde bir kadının genel sekreter olmasından gurur duyarım,” diyor. Ne var ki siyasi gözlemciler, bunun uzak bir olasılık olduğunu söylüyor. Ama kim göreve gelirse gelsin, yeni genel sekreteri zorlu işler bekliyor. Öncelikle soğuyan BM – ABD ilişkisininin yeniden düzeltilmesi gerekli.

Zira ABD, BM’e en fazla para ödeyen ülke ve Washington zaman zaman BM’yi para musluklarını kesmekle tehdit ediyor. ABD, genel sekreterlik için henüz bir aday önermedi, ama analistler, yeni genel sekreterin muhtemelen Beyaz Saray’a yakın bir isim olacağına işaret ediyor. Ve yeni analistlere göre Washington, Irak savaşı konusunda kendilerine açıkça cephe alan Annan’ın görevden ayrılmasını adeta iple çekiyor.