ABD’deki emlak spekülasyonunun balon gibi sönmesi üzerine finans piyasalarında baş gösteren nakit sıkıntısı reel ekonomiyi de etkilemeye başladı. Öncelikle Asya ve Avustralya borsa endeksleri puan erozyonuna uğrarken Dow Jones da dünkü seansı 13 bin puanın altında kapattı.

Almanya’nın önde gelen ticari bankalarından Dresdner Bank’ın Tokyo şubesi menkul değerler uzmanı Kazuhiko Şibata, "piyasalara güvenin azaldığını ve piyasadaki aktörlerin asabileştiğini" söylüyor. Gerçekten de yatırımcı krizin boyutlarını ve buna bağlı olarak da risklerini kestirebilmekte zorlanıyor. Asya para piyasası da çalkantılı bir gün geçirdi.

Panik satışları

Dolar ve euronun Japon para birimi yen karşısında bariz değer kaybına uğraması beklenmiyordu. Tokyo’nun borsa barometresi Nikkei Endeksi günü yüzde 2’lik kayıpla kapattı. Seul Borsası çok daha asabi ve istikrarsız bir gün geçirdi. Kimi hisse senetlerinin panik halinde elden çıkarıldığı Seul’de hisse senetlerinin birinci seansta yüzde 7'nin üzerinde değer kaybetmesi sinirleri gerdi.

Hong Kong'da Hang Seng Endeksi yüzde 3,7, Yeni Zelanda NZX-50 Endeksi yüzde 1,2, Avustralya S&P/ASX200 Endeksi ise yüzde 1,3 oranında değer kaybetti. Filipinler Borsası günü yüzde 6 kayıpla kapatırken, Endonezya'da borsanın kaybı yüzde 6'dan da fazla oldu. Tayvan Borsası yüzde 4,6 değer kaybıyla günü tamamladı. Açılışın hemen ardından Singapur'da borsa yüzde 3,7, Hindistan'da yüzde 4 düştü.

Sydney’deki Avustralya Borsası da günün ilk yarısında uğradığı yüzde 5'lik daralmayı gün boyunca telafi edemedi. ABD’ndeki ipotek kredilerinin karşılıksız kalmasıyla patlak veren krizin pahalı krediler üzerinden reel ekonomiyi de etkilemesi ihtimali Avustralyalı yatırımcıyı şirket hisselerinden ayrılmaya itiyor.

Para pompalandı

Finans piyasalarında paranın suyunu çekmesi üzerine reel ekonominin kredi sıkıntısına girmemesi için geçtiğimiz günlerde piyasaya yüzlerce milyar dolar pompalayan merkez bankaları taze para operasyonlarını bu hafta da sürdürüyorlar. İpotek krizinin etkilerini frenlemeye çalışan Amerikan Merkez Bankası yeniden ticari bankalara milyarlarca dolar borç verdi.

Çarşamba günü kredi piyasasına 7 milyar nakit akıtan Amerikan Merkez Bankası’nın kriz nedeniyle piyasaya sürdüğü taze para miktarı 71 milyar dolara yükseldi. Merkez Bankası likidite krizinin, kredi faizlerini, resmi reeskont haddi olan yüzde 5,25’in üzerine çekmesini önlemeye çalışıyor.

Amerikan Merkez Bankası çark edecek mi?

Finans piyasalarındaki beklentilere gelince. Dört yıldır ana faiz oranını yükselten Amerikan Merkez Bankası’nın çark ederek Eylül ayında faiz indirimine gidebileceği belirtiliyor. Amerikan bankalarının baş iktisatçıları aksi takdirde para piyasasındaki çalkantıların durulmayacağını ve borsaların da girdaba kapılabileceğini söylüyor.

Temmuz ortalarında tarihi bir rekor kıran Dow Jones Endeksi, emlak piyasasındaki spekülasyon balonunun hava kaçırmaya başlamasından bu yana 1100 puanlık erozyona uğradı. Ham petrol fiyatlarındaki artışın da bu olumsuz gelişmeye eklenmesi yüzünden piyasanın daha fazla nakite ihtiyaç duyacağını hesaplayan merkez bankaları yeni emisyonlar için tetikte bekliyor.

ABD’deki emlak fiyatlarının üç yılda ikiye katlandığı günlerin geride kaldığını gören bankalar özel müşterilere kredi musluklarını kapatmaya başladılar.

İpotek kredisi alma koşullarının ağırlaşması yüzünden mesken talebinde hissedilir düşüş oldu. Önde gelen Amerikan emlak bankalarından birinin daha likidite krizi yüzünden krize sürüklendiğine dair rivayetler finans dünyasının daha nice sürprize gebe olduğunu gösteriyor.