Tren vagonlarına sıkış tepiş doldurulmuş ve adeta balık istifi gibi üst üste yığılmış vaziyette Auschwitz toplama kampına getirilen esirlerden bugün hayatta kalanların belleklerinde o kabus dolu günler hala tazeliğini koruyor. İşte insanların o dönemde çektiği acıların bir göstergesi olarak Polonya’daki anma törenleri kara trenin çalacağı acı siren sesiyle başlayacak. Polonya’nın güneyindeki Kraukau kenti yakınlarındaki törenlerde, Auschwitz cehennemini yaşayan ve bugün hayatta olan eski mahkumlarla birlikte 27 Ocak 1945’de toplama kampını Naziler’in elinden kurtaran dönemin Rus Kızılordu mensupları da hazır bulunacak.

Auschiwitz’e varan esirler “ölüm rampası“ adı verilen kontrol noktasında durumlarına göre gruplara ayrılıyordu. Çalışabilecek kadar güçlü olanlar en ağır işler için seçiliyor, güçsüz ve hasta olanlar ise doğrudan gaz odalarına gönderiliyordu. Nazi Almanyası döneminde Auschwitz’in yanı sıra Birkenau ve Monowitz toplama kampları, yaklaşık 1,5 milyon insana mezar oldu. Çoğunluğu Yahudi olan kurbanlar Polonya, Rus ve Romanlar başta olmak üzere çeşitli uyruklara mensup kişilerden oluşuyordu.

Buradaki insanları kurtarmak üzere yola çıkan Rus Kızılordu askerlerinin, kampın yakınındaki Oswiecim kasabasında vardıkları Ocak 1945’te ise Auschiwitz’de sadece 8 bin esir kalmıştı. Geri kalanları Naziler ya çoktan öldürmüş ya da Almanya istikametine doğru “ölüm yürüyüşü“ adı verilen yolculuklara göndermişti. Kampa giren Kızılordu askerleri, geride kalanları adeta birer “yaşayan ölü“ durumunda buldu. Esirlerden çoğu açlık ve yorgunluktan o derece bitap düşmüştü ki kurtarıldıklarını idrak edebilecek durumda dahi değildi.

Geride kalanlar

Auschwitz toplama kampından sağ olarak kurtulanlar adına iki kişinin törenlerde konuşması bekleniyor: Fransız asıllı Yahudi politikacı Simone Veil, Auschiwitz’deki binlerce çocuk esirden biriydi ve annesini da orada kaybetti. Yine o karanlık günleri yaşayanlar arasında olan eski Polonya Dışişleri Bakanı Vladislav Bartoszevski de anma törenlerinde söz alacak. Bartoszevski, 1940 yılıda bir süre Auschiwitz’de esir tutulmuştu.

Törenlerde hazır bulunacak 40 kadar devlet ve hükümet başkanından sadece üçünün konuşması planlanıyor: Çoğunluğu Yahudi olan Auschiwitz kurbanlarını temsilen İsrail Devlet Başkanı Moşe Katsav, kurtarıcılar adına temsilen Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve evsahibi Polonya’nın Devlet Başkanı Alexander Kwasniewski.

Almanya’nın, Cumhurbaşkanı Horst Köhler ve Dışişleri Bakanı Joschka Fischer tarafından temsil edileceği Auschwitz’deki anma törenleri için dünyanın dört bir yanından yaklaşık bin 600 gazeteci de akredite oldu. Bundan 60 yıl önce Auschwitz toplama kampındaki esirleri Nazi Almanya’sının elinden kurtaran ve bugün pek azı hayatta olan dönemin Kızılordu askerleri de törenlerde hazır bulunacak.