Çinli alışveriş platformu Temu'yu Avrupa Birliği'nin (AB) suçlamalarıyla yüzleştirmek, bu platformdan ürün satın almaya benziyor.

Bu e-ticaret platformunda alışveriş yaptığınızda ürünler nasıl size küçük küçük çok sayıda paket ile ulaşıyorsa AB'nin iddialarıyla ilgili sorulara da parça parça yanıtlar alıyorsunuz.

Temu, DW'nin AB'nin soruşturması kapsamındaki suçlamalarıyla ilgili sorularına "düzenleyici makamlarla tam bir işbirliği içinde olduklarını" vurguladığı standart yanıtlardan birini verdi.

Bu yanıt da Temu'nun sahte indirim, yasadışı ürün ithalatı, bağımlılık yaratan tasarım gibi suçlamalarla sıklıkla yüzleşmek zorunda kaldığını gösteriyor.

Temu nelerle suçlanıyor?

Avrupa Oyuncak Birliği, 2024 yılının başında Temu'nun sattığı çocuk oyuncaklarının yüzde 95'inde güvenlik riskleri bulunduğunu duyurmuştu.

Daha uzun süredir bu tür uyarılarda bulunan Almanya Federal Tüketici Danışma Merkezleri Birliği de ilkbaharda platforma bir uyarı yayımladı. Daha sonra baskılar daha da arttırıldı çünkü AB harekete geçti. Avrupa Komisyonu, Dijital Hizmetler Yasası (DSA) kapsamında Temu hakkında soruşturma başlattı.

Son olarak da AB üye ülkelerindeki ulusal tüketici makamlarından oluşan Tüketicinin Korunması İşbirliği Ağı (CPC) ve Avrupa Komisyonu tarafından, Avrupa düzeyinde yürütülen eşgüdümlü bir soruşturmayla ilgili açıklama yapıldı. Açıklamada Temu'nun platformunda AB tüketici hukukunu ihlal eden bir dizi uygulama sıralandı.

Suçlamalar uzun bir liste oluşturuyor:

Listenin başında, AB standartlarını karşılamayan ürünlerin yasadışı ithalatı yer alıyor. Sahte indirimler, sahte ürün değerlendirmeleri, belirli taktiklerle tüketicileri satın alma işlemlerini tamamlamaları için baskı altına alma, eksik perakendeci bilgileri ve bağımlılık yaratan tasarımlar da suçlamalar arasında.

Temu'nun iş modeli

Eylül 2022'den bu yana Temu, Amerikalıların Çin ürünlerine erişimini sağlamak için ABD'de faaliyet gösteriyor. Alışveriş platformu, Türkiye de dahil, dünya genelindeki pek çok ülkedeki hızlı yükselişini sürdürüyor.

Temu'da ister diş beyazlatma tozu, ister sarımsak ezici, isterse de bahçe makası olsun, binlerce ürün inanılmaz düşük fiyatlara satışa sunuluyor. Ürünler genellikle doğrudan Çin'den paketle gönderiliyor.

Çin'den Temu ve yine Çinli hızlı moda alışveriş platformu Shein tarafından sadece Almanya'ya günde 400 bin koli gönderildiği tahmin ediliyor.

Temu, yalnızca bir alışveriş platformu olarak işlev gördüğü için ürünleri uygun fiyatlara sunabiliyor. Temu'dan bir ürünü satın alana paketini doğrudan Çin'deki üretici ya da perakendeci gönderiyor. Bazen nakliyeyi de gerçekleştiren Temu ise sadece ürün satışına ilişkin finansal işlemleri yapıyor, bunların karşılığında da komisyon alıyor.

Bu iş modeli Temu'ya fiyat avantajı sağlıyor çünkü depolara ihtiyacı yok, depo maliyetlerinden tasarruf etmiş oluyor.

Amazon'a meydan okuyor

E-ticaret uzmanı Alexander Graf, Batı e-ticaret endüstrisinin uzun süredir daha kısa teslimat sürelerine odaklandığına, Temu'nun iş modelinin ise ürünlerin teslimat sürelerinin uzamasına yol açsa da tüketicilere daha ucuz fiyatlara ürün satın alma fırsatı sunduğuna dikkat çekiyor.

Yazılım şirketi Spryker'ın Genel Müdürü Graf'a göre ayrıca Temu'nun uygulaması, tüketicileri daha sık alışveriş yapmaya teşvik ediyor. Veriler bunu doğruluyor, Apple'a göre 2023 yılında en çok indirilen iPhone uygulaması Temu oldu.

Temu, e-ticareti devi Amazon'a meydan okuyor, rekabet kızışıyor. Alexander Graf, "Amazon'un kendi çekirdek platformuyla Temu'ya karşı rekabet etmesi çok zor" diyor.

Zaten bu nedenle Amazon, Temu'nun meydan okumasına yanıt vermek için "Amazon Haul" adlı yeni bir alışveriş platformu kurdu. Burada hızlı teslimat yerine, daha uygun fiyatlara ürün satışına odaklanılıyor. Ürün teslimatının daha uzun sürdüğü bu platformda, çok ucuz ürünlerden oluşan renkli bir ürün yelpazesi mevcut.

Temu'nun arkasında kim var?

Temu, ABD borsalarında işlem gören şirketler arasında yer alan Çinli e-ticaret devi PPD Holdings'e ait bir alışveriş sitesi. PDD'nin en önemli markası, Çinli milyarder Colin Huang'ın sahibi olduğu e-ticaret platformu Pinduoduo. Temu'nun cirosu ve kârına ilişkin somut rakamlar PDD Holdings'in bilançosunda görünmüyor, grup bu konuda ağzını sıkı tutuyor.

Nisan 2023'ten bu yana Temu Almanya'da da faaliyet gösteriyor. Ancak Almanya'daki çalışan sayısı nedense açıklanmıyor. Bir şirket sözcüsü DW'ye yaptığı açıklamada, "NASDAQ'da listelenen PDD Holdings'in bir parçası olarak Temu, ayrı finansal veya işletme rakamları açıklamıyor" bilgisini vermekle yetindi.

AB hamlesine Temu nasıl yanıt verecek?

Temu hamlesiyle AB, Aliexpress'ten sonra ikinci kez bir Çinli e-ticaret platformuna soruşturma başlatmış oldu.

AB bu adımı, 45 milyondan fazla kullanıcısı olduğunu iddia eden tüm platformları karşı atabiliyor. Çünkü bu tür platformlar Dijital Hizmetler Yasası (DSA) kapsamına giriyor.

Temu'nun Aralık başına kadar suçlamalarla ilgili olarak adımlar atması gerekiyor, aksi takdirde ağır para cezalarıyla karşı karşıya kalabilir.

DW'ye açıklama yapan bir Temu sözcüsü, "uzun vadede tüketicilere, perakendecilere ve platforma fayda sağlayacağını" söylediği soruşturma boyunca "tam bir işbirliği içerisinde olacaklarını" kaydetti.

Büyümeye vergi sınırı hilesi mi imkan sağlıyor?

Uzmanlara göre Çin'den 150 euroya kadar yapılan alışverişlerin gümrükten muaf tutulması, Temu'ya daha uygun fiyatlara satış yapmak için oyun alanı sağlıyor.

DW'ye bilgi veren vergi uzmanı Roger Gothmann, 150 euronun altındaki ürünlerin AB'ye gümrüksüz olarak ithal edilebildiğine, bu sınır olmasa Temu'nun bu kadar uygun fiyatlara satış yapamayacağına dikkat çekerek,  "Temu'daki alışveriş sepetlerinin çoğu 150 euronun altında kalıyor" diyor.

Taxdoo adlı şirketin Genel Müdürü Gothmann, daha büyük siparişlerde bile gümrüksüz ithalat imkanı sağlayan limitin altında kalmak için Temu'nun satın alınan ürünlerin oluşturduğu sepetleri özellikle böldüğünü varsayıyor. Gümrük denetimlerinde yapılacak rastgele denetimlerin, bunu doğrulayacağın söylüyor.

150 euronun altındaki ürünler AB'ye gümrüksüz ithal edilebilse de, yine de ithalat satış vergisi olarak adlandırılan bir vergi uygulanıyor. İrlanda'da kayıtlı bulunan Temu, bu ülkede satış vergilerini beyan edip ödemekle yükümlü. İrlanda'nın da teorik olarak daha sonra bunu AB ülkelerine dağıtması gerekiyor.

Ancak Roger Gothmann, veri alışverişinin zaman alıcı olduğuna ve neredeyse hiç gerçekleşmediğine işaret ediyor. Temu gibi alışveriş platformlarının daha etkin bir şekilde denetlenmesi, mevcut yasal düzenlemelerin de uygulanması gerektiğini savunan Gothmann, ilgili makamların modern yetkinliklerle güçlendirilmesi gerektiğini de sözlerine ekliyor.

Temu ise "Büyümenin nedeni, gümrüksüz satış değil" diyor, gümrük denetimlerini baypas etmek için kolilerin, alışveriş sepetlerinin bölündüğü iddiasının da doğru olmadığını söylüyor.

Avrupa Komisyonu bir süredir gümrüksüz satışa itiraz ediyor. Komisyon, 2028 yılına kadar gümrüksüz satış sınırının kaldırılmasını ve ilgili tüm gümrük verilerinin toplanması için bir AB veri merkezi kurulmasını öneriyor. Bu adımlarla Temu üzerindeki baskının artırılması hedefleniyor.

Ancak e-ticaret uzmanı Alexander Graf, Temu'nun hızlı yükselişinin frenlenebileceğine inanmıyor.

Temu'nun da bağlı olduğu holdingin ana şirketi Pinduoduo'nun beş yıl içinde Asya'daki mevcut platformları geride bıraktığına dikkat çeken Graf, Çin'den gelen koli sayısının azalmasına ihtimal vermiyor, batılı e-ticaret endüstrisinin bu iş modeline artık adapte olması gerektiğine işaret ediyor.

DW Türkçe'ye sansürsüz nasıl erişebilirim?