Avrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi (AYBYK)  23 Haziran Pazar günü İstanbul’da yenilenecek Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimini, Türk hükümetinin daveti üzerine, yerinde gözlemleyecek.

Avrupa’nın tüm yerel yönetimlerini çatısı altında toplayan AYBYK’nın seçim gözlem daire direktörü Renate Zikmund, Türkiye’ye gitmeden önce DW Türkçe’nin sorularını yanıtladı.

Zikmund, seçim öncesi Ankara’da Yüksek Seçim Kurulu (YSK), İstanbul’da ise adaylarla görüşeceklerini söyledi. Türkiye’ye 14 kişilik bir gözlem heyeti gönderen AYBYK, seçim günü İstanbul’da gelişigüzel belirlenmiş seçim bürolarına ikili gruplar halinde dağılıp gün boyu seçimleri gözlemleyecek. Heyetin gözlemleri, Temmuz ayında rapor haline getirilecek.

DW Türkçe: Avrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi (AYBYK) nedir ?

Renate Zikmund: Avrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi, adında belirtildiği üzere, 47 ülkenin üyesi olduğu Avrupa Konseyi’nin yerel yönetimlerden sorumlu organıdır. Buna belediyeler, il genel meclisleri ve tüm yerel yönetimler de dahil. Avrupa genelinde 200 bin kadar yerel yönetimi temsil ediyoruz.

Kongre 31 Mart seçimlerini yerinde gözlemlemişti. Şimdi de 23 Haziran’da İstanbul’da yeniden yapılacak seçim için bir heyet gönderiyor.  Öncelikle bu heyetin Türk makamlarının daveti üzerine gittiğini teyit ediyor musunuz?

Evet, 23 Haziran’da İstanbul’da yeniden yapılacak seçimi gözlemlemek için Türk makamları tarafından davet edildik.

İstanbul’da yeniden yapılacak seçimi gözlemlemek için kaç Kongre üyesi Türkiye'ye gidecek?

Bu defa daha küçük bir heyetle gidiyoruz. 31 Mart’taki heyetimiz 20 kişinin üzerindeydi. Bu sefer heyette üye devletlerden 10 temsilci ve Avrupa Konseyi sekreteryası mensupları var. Toplam 14 gözlemci olacak.

"AKP, CHP ve Saadet Partisi adayına görüşme daveti gönderdik"

Heyetinizin programı nedir? Seçim gününden önce kimlerle görüşeceksiniz?

Her seçim gözlem misyonunda olduğu gibi gözlem yapılacak ülkeye bir iki gün öncesinden gideriz. Bu sefer önce Ankara’ya gideceğiz. Ankara’da, seçimler konusunda en yüksek otorite konumundaki Yüksek Seçim Kurulu üyeleriyle görüşeceğiz. Ankara’da ayrıca Avrupa Konseyi üyesi bazı ülkelerin diplomatik temsilciliklerine ek olarak, sivil toplum kuruluşları ve kimi medya temsilcileriyle bir araya geleceğiz.

Ankara’dan sonra doğrudan İstanbul’a geçeceğiz. İstanbul’da seçimin adaylarıyla görüşmelerimiz var. AKP, CHP ve Saadet Partisi adaylarına görüşme için davetiye gönderdik. İstanbul’da İl Seçim Kurulu Başkanı, sivil toplum ve düşünce kuruluşlarıyla da görüşmeler olacak. İstanbul’da da program oldukça yoğun.

Adaylar görüşme talebinize olumlu yanıt verdi mi?

Birinden onay aldık, diğerlerinin onaylarını da her an bekliyoruz.

"Oy sayımını yerinde izleyeceğiz"

Pratikte seçim günü nasıl gerçekleşiyor? Seçimi nasıl gözlemliyorsunuz?

Seçim gözlem yetkisine sahip olduğumuz için seçim büroları açılmadan önce orada olabiliriz. Takım halinde çalışıyoruz. Her birinin yanında bir de tercüman olan ikili gruplar halinde dağılıyoruz. İstanbul’da, kentin mümkün olduğunca bütününü kapsayacak şekilde 6 takım halinde çalışacağız. Elbette her seçim bürosunu ziyaret etmemiz mümkün değil. Fakat tesadüfen seçiyor ve gidiyoruz.

Resmi makamlar tarafından bize verilen özel akreditasyon kartlarıyla tesadüfen seçilen seçim bürolarına gideceğiz. İşe de daha oy verme işlemi öncesi başlıyoruz. Seçime hazırlıklı olup olmadıklarını görmek, oy verme işlemi için tüm fiziki koşulların mevcudiyetini gözlemlemek açısından.

Böylece gün boyu, serbestçe, bir seçim bürosundan diğerine geçiyoruz. Her seçim gözlemcisinde formlar vardır, bunları doldurur. Sandık kurulu üyelerine sorular yöneltiriz. Her şeyin yolunda gidip gitmediği, oy kullanma oranı, herhangi bir olay yaşanıp yaşanmadığı gibi. Tüm bunlar neredeyse standartlaşmıştır diyebilirim. Ayrıca oy verme işlemi bitene kadar seçim bürolarında kalırız. Oy sayım işlemini yerinde izleyeceğimiz bir büro seçeriz.

Oy sayım işlemini de yerinde gözlemliyorsunuz…

Evet, seçim bürolarında.

Bir de seçim sonrası süreç var. Seçim sonrası ne yapıyorsunuz? Mesela gelecek Pazartesi sabahından itibaren… Seçim günü gözlemlerini nasıl değerlendireceksiniz?

Yine standartlaşmış sürece göre, seçimin ertesinde, Pazartesi günü bir basın toplantısı düzenleriz. Seçim gözlem heyeti başkanı, heyet adına, ön gözlemlerini paylaşır. Bu, seçim gününden önceki görüşmelerde işittiklerimiz ve seçim günü kaydettiğimiz gözlemlerle ilgili sözlü bir sunumdur. Kamuya yönelik ilk özettir de diyebiliriz. Sonradan basın açıklaması da yapılır. Daha sonra ise raportör ve bir teknik uzman tarafından yazılı bir rapor hazırlanır. Bu rapor ilk olarak Temmuz ayında Denetim Komisyonu’nda tartışılacak. Seçim gözlem misyonları bu komisyona bağlıdır.  Yaz sonrasında ise Kongre genel kurul gündemine gelir. 

Bu tür raporların bir Avrupa Konseyi üyesi ülke için anlamı nedir?

Rapor aynı zamanda gözlemlerimiz, görüşmelerimiz, duyduklarımız ve gördüklerimiz temelinde somut tavsiyeler içerir. Bir dizi öneri hazırlarız. Bu tavsiyeler iyileşme gerektiğine inandığımız alanlarla ilgilidir. Seçim gözlem misyonunun hedefi de budur.

Kayhan Karaca

©Deutsche Welle Türkçe