DW: Kamu binalarının yakıldığı, gösterilerin çığırdan çıktığı Bosna'daki gelişmeleri tahmin etmek mümkün müydü?

Christian Schwarz-Schilling: Evet, bence gelişmeler çok uzun zamandır bunu işaret ediyordu. Uluslararası toplum ise görmezden gelmeyi tercih etti. Bunun sonucu çok vahim olabilir.

DW: Göstericilerin büyük kısmını gıda sıkıntısı çeken vatandaşlar oluşturuyor. Organize değiller. Bu tepkiden ülkeyi olumlu yönde değiştirecek bir hareketin ortaya çıkması beklenebilir mi?

Christian Schwarz-Schilling: Sağlam bir hareket gelişebilir. Bosna-Hersek'te yeterince silah var. Yoksulluk belli bir sınırı aşıyor, emeklilerin, öğretmenlerin ve polislerin maaşları ödenmediği bir ortamdan şiddet yanlısı bir hareketin ortaya çıkması mümkün. Ancak bunun olumlu mu ya da olumsuz mu olacağını kimse öngöremez.

DW: Protestolar Bosna Hersek Sırp Cumhuriyeti'ne de yayılabilir mi? Buradaki insanlar neden sessiz?

Christian Schwarz-Schilling: Federasyon, demokratik anlamda mesafe kaydetti. Burada özgürlüklerin kapsamı daha geniş; görüş farklılıklarına da izin veriliyor. Oysa Bosna Hersek Sırp Cumhuriyeti'nde insanların görüşlerini açıklamaya korktuğu bir tür diktatörlük işbaşında. O nedenle Banya Luka durumu Saraybosna'dan daha iyi kontrol altında tutacaktır.

DW: Bosna Hersekli siyasetçiler durumu yatıştırmak için sizce ne yapmalı?

Christian Schwarz-Schilling: Siyasi parti yöneticileri ve benzer konumdaki kişilerin sahip olduğu imtiyazlara derhal son verilmeli, politika vatandaş için yapılmalı. Bu, uluslararası toplumun da değişimini gerektirdiğinden biraz zor. Gelişmeleri Ukrayna ile kıyaslayabiliriz. Uluslararası toplum, durum ancak kritik bir noktaya geldiğinde harekete geçiyor.

DW: Uluslararası toplum sizce Bosna'da nasıl bir tepki göstermeli?

Christian Schwarz-Schilling: Uluslararası toplum, Dayton Anlaşması'ndan kaynaklanan sorumluğunu derhal yerine getirmelidir. Bu sorumluluğu bir kenara itmek olmaz. Bununla birlikte Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi misyonu dahil birtakım önlemler alınmalıdır. Her şeyden önce uluslararası toplumun müdahaleye hazır olduğu uyarısı ortaya konmalıdır. Bütün bunlar tartışmalı olduğu ve sorun Bosna-Herseklileri ilgilendirir anlayışıyla hareket edildiği sürece gelişmelerin iyiye gitmesini beklememek gerekir.

Almanya Hrıstiyan Demokrat Birlik (CDU) partisi mensubu Christian Schwarz-Schilling, 2006 ve 2007 yıllarında uluslararası toplumun Bosna Hersek yüksek temsilciliğini yaptı ve Dayton Barış Anlaşması'nın sivil hükümlerinin uygulanmasına nezaret etti.

© Deutsche Welle Türkçe

DW/JR/NH/EC