Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin’in devlet başkanları yarınki Perşembe günü Çin’in güneyindeki Sanya kentinde bir araya gelecekler. Ülke adlarının baş harflerinden oluşan BRİC grubunun zirvesine bu yıl ilk kez olmak üzere Güney Afrika Cumhuriyeti’nin devlet başkanı Jacob Zuma da katılıyor. Güney Afrika da artık yükselmeyi hedefleyen ülkeler arasında yer almak istiyor. Böylece BRİC adını değiştirip BRİCS Grubu olacak.

Amaç dünya politikasında söz sahibi olmaktı

Dört ülkenin dışişleri bakanları arasındaki ilk buluşma 2009 yılının haziran ayında Yekaterinburg’da yapılmıştı. Amaç BRİC adı altında toplanan devletler grubunu dünya politikasında söz sahibi yapmaktı. O tarihten bu yana Rusya, Çin, Hindistan ve Brezilya’nın devlet başkanları düzenli aralıklarla bir araya gelip güçlerini ve ortak yanlarını dünya kamuoyuna yansıtmaya çalışıyorlar. Ökoworld adlı yatırım fonunun yükselen piyasalar uzmanı Tobias Geyer dört ülkenin ortak yönlerinin bir elin beş parmağı kadar olduğunu belirtiyor.

Geyer “Bu ülkelere farklı gelişmeleri şekil veriyor. Ortak paydaları ise hepsinin büyüyen ekonomiler sınıfında yer almaları. Tabii aynı zamanda dünyanın yüzölçümü en fazla ülkeleri arasında bulunmaları da. Kuşkusuz onlardan çok daha hızlı büyüyen ve sosyoekonomik durumu onlardan iyi olan ülkeler de var. Ama o ülkeler, dünya yüzölçümündeki yerleri dar olduğu için ilgi çekmiyor.” şeklinde konuşuyor.

Ülkeler arasında temel farklar var

Dünya nüfusunun yaklaşık %40’ı BRİC ülkelerinde yaşıyor. Dünya ekonomisindeki toplam payları %25’in üzerinde. Başta Çin, sonda Rusya olmak üzere BRİC ülkeleri geçen yıl yüzde dört ile yüzde on arasında büyüme kaydetti. Ortak yönlerinin hızlı ekonomik büyüme olmasına rağmen, aralarındaki önemli farklar bu ülkelerden ortak başarı tarihi yazmalarının beklenemeyeceğini gösteriyor. Alman bankası Deutsche Bank’ın makro ekonomik araştırmalar bölümünden Markus Jaeger, büyümeye temel oluşturan sektörlerin farklılığına işaret ediyor. Brezilya'nın Rusya’dan oldukça farklı olduğunu, ama her ikisinin de hammadde ithalatına Hindistan ve Çin kadar bağımlı olmadıklarını vurgulayan Jaeger, Hindistan ve Çin'in neredeyse ham madde ithal ederek ayakta durabildiklerini söylüyor. Jaeger "Çin’in büyüme hızı ihracat şampiyonu olmasından kaynaklanıyor. Hindistan ise daha çok hizmetler sektöründe ve enformasyon ve komünikasyon branşlarında ihracat yapıyor. Ama Hindistan’ın büyümesi, iç piyasadan besleniyor.” şeklinde analiz yapıyor.

Rusya arkadan geliyor

Dörtler Grubu’na en az yakışan ülke Rusya. Kişi başına gelir sıralamasında Rusya diğerlerinin önünde. Ancak gözlemciler diğer üç ülke güç potansiyelini genişletirken Rusya’nın gerilemekte olduğunu belirtiyorlar. Fon şirketi Ökoworld’ün analiz uzmanı Geyer de bu görüşe kısmen katılıyor. Geyer, “Normal olarak, dörtlünün en kötü durumdaki ülkesinin Rusya olduğunu söylemek gerekir. Ama yeniden tırmanışa geçen petrol fiyatı dikkate alındığında bu teşhis yanıltıcı olabilir. Hammadde fiyatlarındaki artıştan en kârlı çıkan ülke Rusya.” diyor.

BRİC ülkeleri arasında ahenkten söz etmek mümkün değil

Petrolün zamlanması Rusya’nın döviz gelirlerini katlıyor. Ama nüfus yapısı çarpık. Yaşlı nüfus fazla. Gençlerin sayısı ise az. Ekonomik bakımdan faal nüfus sıkıntısının Çin’de de kendini gösterebileceği belirtiliyor. Brezilya ve Hindistan ise, ürettiği kadar da tüketen geniş bir orta tabakaya sahipler. Markus Jaeger, öncelikle Çin ve Rusya’da hükümetin ekonomik hayata müdahale etmesinin işbirliği açısından sorunlar doğurabileceği görüşünde. Jaeger şu değerlendirmede bulunuyor: “Ekonomik bakımdan dört BRİC ülkesi arasında anlaşmazlıkların olduğu apaçık ortada. Örneğin Brezilya’nın parası değerli. Brezilya hükümeti Çin’in parasını suni olarak ucuzlatmasından rahatsız. BRİC ülkeleri durmadan aralarındaki ahenkten söz eden ortak bildiriler yayınlıyor ama ekonomik politikalarda anlaştıkları söylenemez.”

Güney Afrika'nın ağırlığının ne kadar olacağı kestirilemiyor

50 milyonluk nüfusu ve yüzde üçlük büyüme hızıyla Güney Afrika’nın BRİCS bünyesinde ne kadar etkili olacağı da merak konusu. Başta Çin olmak üzere dört ortağının da gözü Afrika’nın hammadde zenginliğinde. BRİCS üyeliğinin Afrika’nın çıkarlarına mı hizmet edeceğini yoksa kara kıtanın ekonomik menfaatlerine gölge mi düşüreceğini Güney Afrika Ekonomik kalkınma Bakanı Godongwana da kestiremiyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Jutta Wasserrab / Çeviren: Aydın Üstünel

Editör: Ahmet Günaltay