Kolombiya'nın tam sekiz devlet başkanı gerilla örgütü Ulusal Kurtuluş Ordusu (ELN) ile barışı sağlamayı denedi ancak başarısız oldu. Kolombiya'nın şu anda görevde olan Nobel Barış Ödüllü devlet başkanı Juan Manuel Santos'un da ELN ile yapılacak olan görüşmelerde aksilikler yaşaması imkanlar dahilinde.

Halihazırda birkaç kez ertelenmiş olan ELN barış müzakerelerinin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği geçen hafta belirsizliğini koruyordu. Çünkü ELN, eski Kolombiyalı milletvekili Odín Sánchez'i halen esir tutmaktaydı. Sanchez'in 2 Şubat’ta serbest bırakılması ise görüşmelerin önünü açan gelişme oldu.

ELN, sol bir ideolojiye sahip olan FARC'tan (Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri) sonra Kolombiya'nın ikinci en büyük gerilla hareketi olarak nitelendiriliyor. Ancak Konrad Adenauer Vakfı'nın Bogota ofisinin yöneticisi Hubert Gehring, ELN'in 'ikinci bir FARC' olarak tasvir edilmesinin yanlış olacağı görüşünde. Öncelikle ELN FARC'ın aksine merkeziyetçi bir yapıya sahip değil. Buna ek olarak hiyerarşik bir yapıya sahip olan FARC'ta savaşçıların yüzde 95'i terhise katıldı. ELN mensuplarının kendilerini barış müzakarelerine ne kadar bağlı hissettikleriyse şu an için belirsiz.

"Komünist ruhban sınıfı“

ELN 1964 yılında Kolombiyalı teolog ve rahip Camilo Torres tarafından kuruldu. Gerilla örgütü ideolojik yönelimini Marksizm, Hristiyanlık ve milliyetçiliğin bir karışımı olarak tanımlıyor. Bir siyasi parti formatına evrilmek gibi bir niyetleri ise yok, bunun yerine halkın siyasi karar alma süreçlerine katılımını derinleştirmek istiyorlar.

Örgütün Katolik Kilisesi'yle olan bağları ise bugüne kadar hep hissedilir oldu. ELN ile gerçekleşecek barış müzakerelerine Kolombiya Piskopos Birliği'nden başpiskopos Dario de Jesus Monsalve de katılacak. Piskoposlarca yönetilen Latin Amerika yardım kurumu Adveniat'ta Kolombiya proje yöneticisi olan Thomas Wieland, "Monsalve ELN ile yapılan barış görüşmelerinde önemli bir kapı açıcı rolü oynadı" dedi.

Ancak Monsalve'nin barış için attığı böylesine bir adımın tehlikeli bir misyon olduğunu unutmamak gerekiyor. Monsalve birkaç aydır ölüm tehditleri alıyor. En son geçen Aralık ayında aldığı bir mesaj "FARC'a, Santos'a ve komünist ruhban sınıfına ölüm" sözcüklerinden oluşuyordu.

Wieland'a göre ELN barış görüşmeleri FARC ile yapılan müzakerelere göre daha karmaşık ve yorucu olacak. FARC ile görüşmeler dört yıl sürmüştü. ELN görüşmelerinin de benzer şekilde uzun süreceği fikrinin arkasında yatan nedense, bu müzakerelerin beş farklı ülkede gerçekleşecek olması. Wieland, bu noktada büyük bir lojistik giderin söz konusu olduğunu, görüşmelerin pahalıya patlayacağını söylüyor.

Uyuşturucu ticareti yerine adam kaçırmalar

Tam olarak hangi meselelerin müzakere edileceği konusunda ise Kolombiya hükümeti ve ELN henüz detaylarda karar kılmış değil. Hükümet nezdinde müzakerenin lideri eski tarım bakanı Juan Camilo Restrepo, ELN'in temsilcisi ise Israel Ramírez Pineda olacak. 63 yaşındaki kimya mühendisi Pineda ELN'in en önemli beş komutanından biri olarak değerlendiriliyor. Kendisinin çok sayıda insan kaçırma vakasından sorumlu olduğu düşünülüyor.

Görüşülmesine bugün Quito'da başlanacak konuların bir tanesiyse şimdiden belli: Kolombiya halkının müzakerelere nasıl katılım sağlayacağı sorusu. Bunun paralelinde kurbanlarla nasıl ilgilenileceğinin yanı sıra barış anlaşmasının ve gerekli siyasi reformların uygulamaya konması sürecine toplumun nasıl katılım sağlayacağı da görüşülmesi gereken konulardan biri.

Ancak Kolombiya toplumunun barış sürecine katkı sağlamak isteyip istemeyeceğini öngörmek de şu an için zor. Geçtiğimiz yıllarda çok sayıda insanı kaçıran ve uluslararası petrol şirketlerine ait boru hatlarına saldırılar düzenleyen ELN, Kolombiyalıların çoğunun nefretini kazanmış olan bir oluşum. Aynı şekilde 18 Ekim 1998'de gerçekleşen Machuca Katliamı da hala toplumsal hafızadaki berraklığını koruyor. Olayda Antioquia'nın kuzeyinde bir petrol boru hattının patlatılması sonucunda yarısı çocuk 84 kişi hayatını kaybetmişti.

Barış görüşmelerininin ELN gözündeki ehemmiyeti

ELN, barış görüşmelerinin başlamasına kısa bir süre kalmış olmasına rağmen insan kaçırmaya devam ederek dikkatleri üzerine çekmeye devam ediyor. ELN militanları daha 24 Ocak'ta ELN'in oldukça güçlü olduğu Arauca'da Kolombiya askeri Fredy Mahecha Morena'yı kaçırdı. Morena örgüt tarafından pazartesi günü serbest bırakıldı.

Barış görüşmelerini zora sokacak konulardan biri de, ELN'in işlemiş olduğu suçların sorumluluğunu ne derecede üstleneceği ve militanlarını silahsızlandırmaya niyeti olup olmadığı sorusu. Delegasyonun şefi Restrepo, FARC ile müzakere edilen özel mahkeme tarzının ELN'nin işlediği suçların yargılanmasını da üstlenmesinin öngörüldüğünü açıkladı. FARC ile yapılan anlaşmanın çok sayıda karşıtı, özel yargıyı hükmettiği cezaların çok az olduğu gerekçesiyle eleştirmişti.

Hubert Gehring "Kolombiya devleti adalet ve özel mahkeme konularında ELN ile FARC ile izlediğinden farklı bir yol izlemeyi kaldıramaz" diyor. Gehring, bu takdirde FARC ile gerçekleştirilen görüşmelerin sonuçlarının sorgulanmaya başlanmasının mümkün olduğu görüşünde. Gehring'e göre, ülkenin ücra bölgelerinde yatırım yapmak ve buralardaki hayat şartlarını iyileştirmek Kolombiya hükümetinin en önemli görevlerinden biri.

Gehring "Chocó'da ya da Arauca'da hala birçok insan feodal yapılar altında yaşıyor. Gerilla devletten kaynaklanan bu iktidar boşluğunu değerlendirerek kamusal görevleri üstleniyor" diyor. Gehring'e göre, sayısız barış anlaşması da imzalansa, devlet ülkenin her bölgesinde mevcut olmayı başaramadığı sürece sorunun çözüme kavuşturulması mümkün gözükmüyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Astrid Prange De Oliveira