Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Washington Post gazetesi yazarı Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın 3,5 yıl önce İstanbul'daki Suudi Arabistan Başkonsolosluğu'nda öldürülmesiyla ilgili olarak İstanbul'da açılan cinayet davasının Riyad'a devrininardından iki ülke ilişkilerini onarmak için Suudi Arabistan'a gitti. 

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı'ndan yapılan açıklamada, ziyaretin Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdülaziz El Suud'un davetiyle gerçekleştiği vurgulanarak "Ziyaret kapsamında yapılacak görüşmelerde, Türkiye-Suudi Arabistan arasındaki ilişkiler tüm veçheleriyle gözden geçirilecek, işbirliğinin geliştirilmesi imkânları ele alınacaktır. Görüşmelerde ikili ilişkilerin yanı sıra bölgesel ve uluslararası meseleler hakkında fikir teatisinde de bulunulacaktır" denildi.

Arap Baharı'ndan bu yana kötü olan Türkiye-Suudi Arabistan ilişkileri, Kaşıkçı cinayeti sonrası daha da gerilmiş ve Erdoğan, cinayet sonrası Washington Post gazetesinde 3 Kasım 2018 tarihinde yayımlanan yazısında "Kaşıkçı'nın katil emrinin Suudi hükümetinin en üst makamlarından geldiğini de iyi biliyoruz" ifadelerini kullanmıştı. Erdoğan, aynı yazısında İstanbul'da açılan dava kapsamında Türk yetkililerin Suudi makamlarından bilgi alamadığını da vurgulamıştı.

Suudi tarafı da bu sert açıklamalara karşı tarım ve işlenmiş gıda ürünleri ambargosuyla Türkiye'yi hedef almıştı.

Ankara-Riyad ilişkilerinin normalleşme süreci

Ancak son iki yıldır Türkiye ve Suudi Arabistan ilişkilerinde normalleşme olacağına ilişkin sinyaller gelmeye başladı. Kasım 2020'de Erdoğan ile Suudi Arabistan Kralı Selman arasında bir telefon görüşmesi gerçekleşti. Ardından Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Mayıs 2021'de dört yıl aradan sonra Suudi Arabistan'ı ziyaret etti.

Kaşıkçı davasının devrinin ardından Suudi Arabistan da Türk ürünlerine yönelik boykota son verdi. Analistlere göre ikili ilişkilerin normalleşmesinde Türkiye'nin içinde bulunduğu ekonomik zorluklar önemli bir yer tutuyor. Nitekim Erdoğan'ın ziyareti öncesi dün Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati de Suudi Arabistan Maliye Bakanı Mohammed Al-Jadaan ile çevrim içi görüşme gerçekleştirdi.

Bakan Nebati, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, "Suudi Arabistan Maliye Bakanı Sayın Mohammed Al-Jadaan ile çevrim içi bir görüşme gerçekleştirdik. Ülkelerimiz arasındaki iş birliğinin geliştirilmesine yönelik olarak ekonomi, ticaret ve yatırım alanlarında fikir alışverişinde bulunduk" dedi.

"Suudi Arabistan partner ülkelere mali kaynak sağlıyor"

Almanya merkezli Ortadoğu Araştırmaları Merkezi CARPO'nun kıdemli araştırmacılarından Dr. Sebastian Sons, DW Türkçe'nin Erdoğan'ın ziyaretinde ekonomik ilişkilerin nasıl bir yer tutacağına ilişkin sorusunu "Suudi Arabistan partner olarak gördüğü ülkelere mali kaynak sağlıyor. Bunu Mısır, Sudan konusunda, son olarak da gerilimler sonrasında Lübnan'da gördük. Ama sadece mali destek ya da yardımlar değil, yatırımlar da söz konusu. Veliaht Prensi Muhammed Bin Selman tarafından yönetilen Suudi Arabistan Kamu Yatırım Fonu'nun aktivitelerine baktığınızda, bunun Suudi Arabistan'ın yurtdışı yatırımlarının ana kaynağı olduğunu görürsünüz. Bu aynı zamanda rejimin gücünü muhafaza etme ve başka ülkeler üzerinde etkide bulunmanın aracı. Suudi Arabistan, petrolün ötesinde ekonomik yatırımlarını çeşitlendirme arayışında ve Türkiye çok çekici bir pazar. Türkiye onlar için aslında ekonomik açıdan yatırım yapmanın çok mantıklı olduğu bir partner" şeklinde yanıtlamıştı. 

Kaşıkçı davasının Suudi Arabistan'a devri

8 Nisan'da Kaşıkçı'nın öldürülmesine ilişkin 26 sanığın İstanbul 12. Ağır Ceza Mahkemesi'nde yargılandığı davada, Adalet Bakanlığı'nın da olumlu görüş belirtmesi üzerine Suudi Arabistan'ın talebini kabul ederek dosyanın Suudilere devredilmesine karar verilmişti.

Ancak karara İstanbul 12. Ağır Ceza Mahkemesi’nin başkanının muhalefet şerhi koyduğu ortaya çıkmıştı. Mahkeme Başkanı şerhte, "Suud yetkililerinin ülkemizde Cemal Kaşıkçı'ya karşı gerçekleştirdikleri pervasız ve hunharca cinayet, ülkemizin 'ehil belde' vasfına, devletimizin onur ve saygınlığına büyük saldırıdır. ‘Ne yapalım Suud yönetimi yargılamak için sanıkları vermiyor’ acziyeti içinde davanın devri ve sanıklar hakkında kırmızı bültenin kaldırılması; toplumun adalet, eşitlik, dürüstlük gibi değer yargılarıyla bağdaşmadığı kanaatindeyim" ifadeleri kullanılmıştı. İnsan hakları savunucuları da davanın devrine sert bir dille tepki göstermişti.

DW,HS,HT