Amerikan Merkez Bankası’nın (FED) yaklaşık iki hafta önce güdümlü faiz oranlarını düşürmesinden bu yana dolar üzerindeki baskı arttı. Euro ise tam aksine, tedavüle sokulduğu 1999 yılından bu yana en yüksek değerlere ulaşarak rekor seviyelerde seyrediyor. Gidişat, euronun bu güçlü trendinin önümüzdeki günlerde de etkisini koruyacağını gösteriyor. Peki tüm bu gelişmeler doların hakim olduğu uluslararası fon rezervleri için ne anlama geliyor? Euro zamanla temel uluslararası rezerv ve ödeme aracı olarak doları tahtından edebilir mi?

Alman Union Investment yatırım şirketi baş ekonomisti David Milleker, uluslararası ödeme aracı olarak kabul edilen ve en çok rağbet gören para biriminin farklı kriterleri yerine getirmesi gerektiğin söyledi.

Milleker’e göre, “Dünyada bir numaralı para birimi yani en önemli ve etkili parabirimi olabilmek için en önemli şey, konvertibilite yani diğer para birimlerine dönüştürülebilirlik garantisi ile likidite. Bu herhangi bir ekonomik varlığın istenildiği zaman herhangi bir zarara ya da kayba uğramadan paraya çevrilebilme oranı anlamına geliyor. Yani reel olarak işlem görebilecek, ticaret yapılabilecek eldeki ekonomik varlığın hacmi önemli, ki euro bölgesi de doları zaman zaman geride bırakacak derecede seyrediyor diyebilirim. Bu tamamen yeni bir gelişme, bu durumla Alman markı zamanında hiç karşılaşmamıştık. Şimdiye kadar dolarla aynı kategori de yarışabilecek bir para birimi hiç olmamıştı, ancak bu durum artık 1999’dan beri mümkün”.

Savaşlar belirleyici oldu

2. Dünya Savaşı’ndan sonra İngiliz para birimi poundu tahtından ederek hakimiyetini ilan etmiş olan doların koltuğu sallanıyor. Aslında bu durumun ABD için bir ilk teşkil ettiğini söylemek yanlış olur. Zira global piyasalardaki para birimi hakimiyetinin el değiştirmesi şimdiye kadar aniden, örneğin sadece büyük savaşlar neticesinde oldu. Euro ise global piyasalardaki vazgeçilmez gücünü adım adım arttırıyor. Bu sayede örneğin İsveç elinde eşit ölçüde dolar ve euro rezervi bulundururken, Çin Ulusal Bankası elindeki yabancı para rezervlerin bir kısmını dolardan euroya dönüştürmeye başladı. İran, Rusya ve bazı petrol zengini Arap ülkeleri de benzer planlar peşinde.

Ekonomist Milleker’e göre bu yerinde bir strfteji: “Bu birçok ülke için oldukça rasyonel. Zira ellerindeki yabancı para rezervlerini olası bir kriz durumunda ithalat yapabilmek için bulunduruyorlar. Bir çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülke, örneğin Brezilya ve Rusya ya da Hindistan ve Çin gibi devletler, ABD’den çok Avrupa’dan ithalat yapıyor. Bu yüzden yabancı para rezervlerini eurodan çok dolar olarak bulundurmaları anlamsız. Yani para rezervlerinin dolardan euroya dönüşümü devam edecektir.”

Dezavantajları da var

Öte yandan Alman Union Investment yatırım şirketi baş ekonomisti David Milleker, dünyanın en önemli para birimine sahip olmanın, para birimini sahipleri ve ve kullanımda olduğu bölgelere avantajla beraber dezavantaj sağladığına da dikkat çekiyor: “Öncelikle, eğer dünyada en çok tercih edilen para birimi size aitse şüphesiz konforlu yaşarsınız. Çünkü bir çok yabancı sizin kıymetlerinizi satın alır. Bu da öncü para birimine sahip ülkelerde sermayenin yükselmesine yol açar. Dezavantajına gelince... Elde edilen avantajın bedelini ödemek zorunda kalırsınız. Bu bedelse, makro ekonomik istikrarın azalmasıdır. Örneğin fon hacmi gelişimi üzerindeki kontrolünüzü kaybedersiniz. Bu da sanırım Avrupa Merkez Bankası’nın hoşuna gidecek bir durum olmaz”.

Avrupa Merkez Bankası için fon hacmi enflasyon riski için önemli bir gösterge. Zaten bu kategoride önemli bir değişikliğin ani bir şekilde gerçekleşme şansı oldukça düşük. Bu değişim ancak, örneğin dünya ekonomi piyasaları için büyük önem taşıyan Rusya’nın petrol ve doğal gaz ticaretine dolar yerine euro ile sürdürme kararıyla olabilir.

Uzmanlar önümüzdeki yıllarda euronun dolar karşısında tamamen kontrolü ele geçireceğine dair teze temkinli yaklaşıyor. Zira ABD’de yaşanan şu anki ekonomik durgunluğa rağmen ülke hala oldukça büyük bir öneme sahip.