'Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi'ne geçiş için öngörülen Anayasa değişiklikleri TBMM'nin ardından referandumda halk tarafından da onaylandı. Peki yeni sisteme nasıl geçilecek?

Yeni sisteme üç aşamada geçiş yapılacak. İlk değişiklikler, referandum sonucunun Resmi Gazete'de yayımlanmasının hemen ardından gündeme gelecek. Bunlar, Cumhurbaşkanı'nın tarafsızlığı, askeri yargı ve Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) ile ilgili değişiklikler.

Erdoğan 'AKP'li' olacak

İlk değişiklik, Cumhurbaşkanı'nın tarafsızlığını sona erdiren maddeyle gelecek. Anayasa değişikliğinin yürürlüğe girmesinin hemen ardından Adalet ve Kalkınma Partisi'nin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a üyelik teklifi yapması ve Erdoğan'ın yeniden partili olması bekleniyor. Nitekim AKP Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, referandumun ertesi günü, '27-28 Nisan sonrasında Erdoğan'a üyelik teklifi yaparız' açıklaması yaptı. AKP'nin olağanüstü kongreye giderek Erdoğan'ı genel başkanlık görevine getirmesi de şaşırtıcı olmayacak.

HSYK'da değişiklik

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK), referandum sonuçlarının Resmi Gazete'de yayımlanmasının ardından 30 gün içinde yeniden şekillenmesi gerekiyor. İsmi Hakimler ve Savcılar Kurulu olarak değiştirilecek olan HSYK'nın üye sayısı 22'den 13'e, daire sayısı da üçten ikiye düşürülecek. Adalet Bakanı ve Müsteşarı Kurul'a doğal üye olurken geri kalan üyelerin dördü Cumhurbaşkanı tarafından doğrudan, yedi üye de Meclis tarafından seçilecek.

Askeri yargı

Hemen uygulanacak üçüncü değişiklik, askeri yargının kaldırılması olacak. Yapılan Anayasa değişiklikleriyle Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve askeri mahkemeler kaldırılıyor. Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi kontenjanından Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) giden iki üye görevlerine devam edecek, ancak üyeliklerin boşalmasından sonra yerlerine atama yapılmayacak. Bunun sonucunda AYM üye sayısı 17’den 15’e düşecek.

Kaldırılan askeri yargı mercilerinde görülmekte olan dosyalardan, kanun yolu incelemesi aşamasındakiler, ilgisine göre Yargıtay veya Danıştay'a, diğer dosyalar ise ilgisine göre görevli ve yetkili adli veya idari yargı mercilerine dört ay içinde gönderilecek.

6 aylık geçiş süreci

Referandum sonuçlarının Resmi Gazete'de yayımlanmasının ardından en geç altı ay içinde Meclis'in gerekli iç tüzük değişikliklerini ve diğer kanuni düzenlemeleri yapması gerekiyor. Bu süreç, 2019'da tamamı yürürlüğe girmesi öngörülen Anayasa değişikliklerine hukuki altyapı hazırlığı anlamına geliyor.

Geçiş sürecinde TBMM'yi yoğun bir mesai bekliyor. Cumhurbaşkanlığı Seçimi Kanunu başta olmak üzere yedi kanunda yer alan 144 maddede değişiklik yapılması gerekiyor.

2019 seçim maratonu

10 Ağustos 2014'te ilk kez halk tarafından seçilen Cumhurbaşkanı olan Erdoğan'ın görev süresi 2019'da doluyor. Son genel seçimler 1 Kasım 2015'te yapıldığı için dört yıl sonra 3 Kasım 2019'da, yerel seçimler de Mart 2014'te yapıldığı için beş yıl sonra Mart 2019'da yenilenmesi gerekiyor. Dolayısıyla teorik olarak 2019'da yerel, genel ve cumhurbaşkanlığı olmak üzere üç seçim birden yapılacak.

Anayasa değişikliği uyarınca cumhurbaşkanlığı seçimleriyle genel seçimler aynı gün, 3 Kasım'da yapılacak. Ancak seçimlerin erkene çekilmesi de olası. Anayasa değişiklik paketinin 17'nci maddesi "Meclisin seçim kararı alması halinde 27'nci yasama dönemi milletvekili genel seçimi ve Cumhurbaşkanı seçimi birlikte yapılır" diyerek erken seçime imkan tanıyor.

Cumhurbaşkanlığı seçimi sonrası

Anayasa değişikliklerinin tümünün yürürlüğe girmesi, ancak aynı gün yapılacak olan cumhurbaşkanı ve genel seçim sonuçlarının resmiyet kazanmasının ardından mümkün olacak.

Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenleneceği belirtilen değişiklikler, yeni seçilecek cumhurbaşkanının göreve başlama tarihinden itibaren en geç altı ay içinde cumhurbaşkanı tarafından düzenlenecek.

© Deutsche Welle Türkçe

BK/BÖ