Geçmişte İstanbul'un Kadıköy ilçesine bağlı bir gecekondu bölgesi olan Fikirtepe yıllardır tamamlanamayankentsel dönüşüm projesinin yol açtığı sorunlarla boğuşuyor.

Kentsel dönüşümün Türkiye'deki ilk örneklerinden biri olan ve 15 yılı aşkın süredir devam eden proje birçok aileyi mağdur etti. Başlanamayan inşaatlar, bitirilemeyen projeler ve uzun süren yasal süreçler çok sayıda kişinin ev hayalini yarım bıraktı.

Kentsel dönüşüm nasıl başladı

Fikirtepe'deki değişimin ilk adımı aslında 2005 yılında atıldı. İstanbul'da 2005 yılında "özel proje alanı" olarak belirlenen semt, 2007'de "kentsel dönüşüm alanı", 2013 tarihli Bakanlar Kurulu kararıyla da "riskli alan" ilan edildi. Daha sonra 2014'te mahalle için acele kamulaştırma kararı çıktı. Bu sırada yapılan birçok plan değişikliği mahkemeden döndü ve en son 2017 tarihli plan değişikliği de 2019'da İstanbul 6. İdare Mahkemesi tarafından iptal edildi. 

Bu süreçte mahallede bazı evler yıkıldı, bazı evler boşaltıldıklarıyla kaldı. Ortaya çıkan pandemi ve ekonomik kriz de kentsel dönüşüm projesine kilit vurdu. İnşaat şirketleri projelerine başlayamadı. 2020 yılına gelindiğinde 55 hektarlık alanda TOKİ'nin iştiraki Emlak Konut GYO yarım kalan veya hiç başlamayan inşaatların yapımını üstlendi. Fikirtepe'de 2021 yılında bin 299 bina ile 5 bin 500 bağımsız birim yıkıldı, inşaatlar için de ihaleler gerçekleştirildi.

Ancak müteahhit ile mülk sahibi arasında yapılan sözleşmeler sorunlarla doluydu. Bazı mülk sahipleri, bu durumu müteahhitlerin çıkarı doğrultusunda hazırlanmış sözleşmeler olarak gördü. Bu süreç arkasında birçok mağdur bıraktı, ev hayali kuran yurttaşların ellerinden tapuları alındı. Bitirilemeyen projeler nedeniyle ev sahipleri kirada ve uzak bölgelerde yaşamak zorunda kaldı.

Birçok firmanın projeleri yarım bırakmasının ardından harabeye dönen Fikirtepe'de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Emlak Konut arasındaki protokole göre çeşitli kalemlere KDV hariç 99 milyon 155 bin TL ödendi. Mağdurlara 2020 yılında kira yardımı olarak da bin 500 TL verildi. Ancak mağdurlar şu an güncel kira fiyatının 5 bin 500 TL olduğunuu kaydediyor.

Mahalle sakinlerinin hukuk mücadelesi

Kangren hale gelen dönüşüm projesi karşısında yurttaşlar şirketlere karşı da birçok dava açtı. O davalardan birisi de inşaatı bitiremeyen ve İstanbul Anadolu Adliyesi 1. Asliye Ticaret Mahkemesi tarafından iflasına karar verilen Selimoğlu Yapı İnşaat A.Ş.'ye karşı. Bu şirketle sözleşme imzalayan birçok aile eski evlerinin tapusunu borçlarına karşılık şirkete vermişti. Ancak o tapuların yerine yenisi gelmedi.

Müvekkilinin şirketle yaptığı bu sözleşmenin ardından şirketin battığını söyleyen Avukat Aysemin Gülmez, sözleşme gereği ortada hiçbir şey yokken tapuda müteahhidin payını devrettiğini ve bu payın üzerinde de müteahhit aleyhinebanka ipoteği ve harcı olduğunun anlaşıldığını kaydeden Gülmez, davanın yıllardır sürdüğünü belirtiyor.

Mağdur birçok arsa sahibi de olduğunu ifade eden Gülmez, DW Türkçe'ye "Davalar birleştirildi. Bu arada Bakanlık işe el koydu, bir sabah uyandık tapular Hazine'ye geçmiş. Müvekkilimin şu an tapusu yok. Bakanlık inşaata başladı, bitirmek üzere. Ama bizim tapuları vermek yerine sattığı kişilerin tapusunu veriyor. Bakanlığa yazılan müzekkerelere yazılan cevaplar komik" diyor.

Bakanlık da 100'üncü yıl sözünü tutmadı

Yeni Fikirtepe Kentsel Dönüşüm Gelişim Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği üyelerinden Engin Akgüzel de Bakanlığın arsalarına yaptığı konutları sattığını ancak kendilerine hâlâ ne verileceğini söylememesini eleştiriyor. Akgüzel, Bakanlığın konutları Cumhuriyet'in 100'üncü yıldönümünde teslim edeceği ve hiçbir vatandaşın mağdur edilmeyeceği sözünü verdiğini hatırlatarak aradan bu sözün tutulmadığını aktarıyor.

Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından kendilerine nereden, hangi şartla, hangi paylaşım oranları ile evlerini alacaklarını açıklaması çağrısında bulunan mağdurlar da Cumartesi günü bir araya gelerek eylem yapacak. Ellerinden alınan tapularının verilmesini ve sorunlarını çözülmesini talep eden mağdurlar, TOKİ binasına bir yürüyüş gerçekleştirecek.

Eylem kapsamında 2. ve 3. etap hak sahiplerinin mağduriyet yaşamadan inşaatlarına bir an önce başlanılması, kira yardımı ödemeleri güncellenmesi, işini ve kira ödemesini yapmayan müteahhit firmalara yaptırımda bulunulması çağrılarında bulunulacak.

DW Türkçe'ye engelsiz nasıl ulaşabilirim?