ABD Başkanı Donald Trump'ın Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıma kararı Filistin topraklarında şiddet olaylarına yol açtı.

Filistin Sağlık Bakanı, cuma günü Trump'ın Kudüs kararını protesto eden protestoculara İsrail askerlerinin müdahalesi sonucu Gazze sınırı yakınlarında bir Filistinlinin vurularak öldürüldüğünü bildirdi. Bakanlık ve Filistin Kızılay'ının verilerine göre cuma günkü protestolarda 480'e yakın kişi de yaralandı. Bunların 150'inin ateşli silahlarla yaralandığı açıklandı.

Associated Press'in haberine göre, cuma namazının ardından Batı Şeria kentleri Ramallah, Beytüllahim ve El Halil'deki protesto gösterilerine katılan Filistinliler, İsrail askerlerine taş attı. Haberde, İsrail askerlerinin ise buna plastik mermi ve göz yaşartıcı gazla karşılık verdiği belirtildi.

Alman ajansı dpa'nın haberine göre, El Halil ve Gazze'deki sağlık görevlileri, İsrail askerlerinin gerçek mermi kullandığını bildirdi. Olaylarda onlarca Filistinli'nin yaralandığı belirtildi.

Gazze'de binlerce kişi Trump'ın kararını protesto etmek için sokaklara dökülmüştü. Kudüs'teki Mescid-i Aksa'nın dışında da binlerce kişi toplanarak ABD'ye tepki gösterdi.

İntifada çağrısı

Hamas, Perşembe günü, Filistinlileri üçüncü halk ayaklanmasını (intifada) başlatmaya çağırmıştı. Hamas lideri İsmail Haniye, "ABD'nin desteklediği Siyonist stratejiye verilecek tek yanıtın intifada olabileceğini" söylemişti.

İsrail, cuma namazının ardından şiddet olayları patlak verebileceği gerekçesiyle Batı Şeria'ya yüzlerce asker daha göndermişti.

Trump Çarşamba günü, ABD'nin on yıllardır izlediği Ortadoğu politikasından ayrılarak Kudüs'ü İsrail'in resmi başkenti olarak tanımış ve dışişleri bakanlığına ABD büyükelçiliğinin Tel Aviv'den Kudüs'e nakledilmesi için gerekli hazırlıkların başlatılması direktifini vermişti.

İsrail, Gazze'yi vurdu

İsrail ordusu, Haniye'nin açıklamalarından sonra Gazze'den İsrail'e roket saldırısı düzenlendiğini bildirdi.

Olaydan Hamas'ı sorumlu tutan İsrail ordusu, roketlerden birinin İsrail'e düştüğünü, bunun üzerine Gazze'deki "iki terör hedefinin" vurulduğunu duyurdu.

Abbas'tan Trump'a tepki

Filistin Başkanı Mahmud Abbas aldığı tek taraflı karar yüzünden ABD Başkanı Trump'ı "barış girişimlerini kasıtlı olarak akamete uğratmak istemekle" suçladı. Abbas ve Amman'da görüştüğü Ürdün Kralı 2'nci Abdullah "Kudüs'ün tarihi ve hukuki statüsünde yapılacak her türlü değişikliğin geçersiz olacağını" ve "Trump'ın kararının vahim gelişmelere yol açabileceğini" açıkladılar.

Amman ve Tunus'ta binlerce gösterici Amerikan büyükelçiliğinin önünde Trump'ın kararını protesto etti. Lübnan'daki İran yanlısı Hizbullah milisi halkı kitle gösterilerine katılmaya çağırdı. Hizbullah lideri Hasan Nasrallah televizyondan yaptığı konuşmada, "Amerikan saldırganlığının ve haksız kararın" protesto edilmesi için genç yaşlı bütün Beyrutluların sokağa dökülmelerini istedi.

Trump'ın Kudüs'ü İsrail devletinin resmi başkenti olarak tanıma kararına Türkiye de sert tepki gösterdi. Papa Françesko ile telefonda Kudüs krizini görüşen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bu kararın bölgeyi ateş çemberine atacağını belirtti.

Bozdağ'dan ABD'ye tepki, İsrail'e çağrı

Başbakan Yardımcısı Bozdağ ise sosyal paylaşım sitesi Twitter'dan ABD'ye tepki gösterdi. Bozdağ, geçmişi ve bugünüyle Müslümanların "kutlu bir şehri" olarak tanımladığı Kudüs'ün kıyamete kadar bu şekilde kalacağını belirtti.

Trump'ın kararının, Kudüs'ün bu vasfını asla değiştiremeyeceğini söyleyen Bozdağ, "ABD Başkanı Trump'ın ABD'nin Tel Aviv'deki Büyükelçiliğini Kudüs'e taşıma kararı, kırılgan da olsa devam eden barış sürecini sona erdirmiştir. Bu kararıyla ABD yönetimi, her tür kriz, kaos ve çatışmanın tohumunu ekmiştir. Artık bölge barışa değil kriz, kaos ve çatışmalara gebedir" ifadesini kullandı.

İsrail'in, Mescid-i Aksa ve Batı Şeria'da kararı protesto eden Filistinlilere müdahalesine de değinen Bozdağ, şunları söyledi:

"Bugün yaşanan, bundan sonra yaşanacak her tür kriz, kaos ve çatışma ile bunların sonucunda meydana gelecek bilumum olumsuzlukların birinci derecede faili, sorumlusu ABD yönetimidir. Bugün Mescid-i Aksa, Batı Şeria'da yaşananlardan dolayı İsrail'i, buna sebep Trump yönetimini kınıyoruz. İsrail'i aklıselim ile hareket etmeye ve şiddete son vermeye davet ediyoruz."

ABD'den Türkiye'deki vatandaşlarına uyarı

Türkiye’deki ABD Diplomatik Misyonu, Türkiye'deki yurttaşlarından Amerikan temsilcilikleri önünde yapılması muhtemel gösterilerden uzak durmalarını istedi.

Açıklamada, olası gösteriler nedeniyle ABD'nin Ankara Büyükelçiliği ile İstanbul ve Adana'daki başkonsolosluklarının Cuma günü boyunca sınırlı faaliyet göstereceği belirtildi.

Karar, Trump'ı tek başına bıraktı

Avrupa Birliği Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini "ABD Başkanı'nın aldığı kararın dünyayı daha karanlık günlere götürebileceğini" belirtirken Almanya Dışişleri Bakanı Sigmar Gabriel ABD'yi "ateşe körükle gitmekle" suçladı. Almanya Başbakanı Angela Merkel "iki devletli çözümü öngören barış görüşmelerine Kudüs'ün statüsünün de dahil edilmesini" istedi ve "Başkan Trump'ın kararını desteklemediklerini" söyledi.

Rusya kararı derin endişeyle karşıladıklarını duyururken, ABD'nin bölgedeki müttefiklerinden Suudi Arabistan Trump'ın kararını "haksız ve sorumsuz" bulduklarını açıkladı. Trump'ın kararını memnuniyetle karşıladıklarını söyleyen İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ise "Trump'ın adının her daim başkentlerinin tarihiyle birlikte anılacağını" belirtti. ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson, Trump'ın "sadece Amerikan halkının arzusunu yerine getirdiğini" söyledi. Birleşmiş milletler Güvenlik Konseyi bugün Kudüs krizini görüşmek üzere olağanüstü toplanacak.

Kudüs'ün nihai statüsü Ortadoğu ihtilafının en önemli anlaşmazlık konuları arasında yer alıyor. Filistinliler İsrail tarafından 1967'de işgal ve 1980 yılında da ilhak edilen Doğu Kudüs'ün müstakbel Filistin devletinin başkenti olmasını talep ediyorlar. Uluslararası camiada, Kudüs'ün geleceğinin İsrail ile Filistinliler arasındaki doğrudan görüşmelerle belirlenmesi prensibi benimsenmişti.

DW/dpa/AFP/Reuters,AG/CÖ

© Deutsche Welle Türkçe