ABD’nin Tel Aviv’den Kudüs’e taşınan büyükelçiliğinin açılış töreni öncesinde Gazze sınırında düzenlenen protesto gösterilerinde çok sayıda can kaybı yaşandı. Gazze Sağlık Bakanlığı, sınırda İsrail askerlerinin açtığı ateş sonucu en az 55 Filistinli’nin hayatını kaybettiğini duyurdu. Bakanlık, olaylarda 2 bin 400'den fazla kişinin de yaralandığını belirtti.

Reuters haber ajansı, tekerlekli sandalyeli bir göstericinin de bulunduğunu bildirdi. 2014 yılında yaşanan Gazze Savaşı’ndan bu yana ilk kez ölü sayısının bu kadar yüksek olduğu belirtiliyor. 

Filistinli Sağlık Bakanı Cevad Avad, İsrail’i “silahsız göstericilere yönelik katliam” yapmakla suçladı. Uluslararası haber ajanslarına konuşan görgü tanıkları, İsrail ordusunun müdahalede gerçek mermi kullandığını ifade etti. Gazze Şeridi'nin yanı sıra Kudüs ve Beytüllahim yakınlarında da çatışmalar yaşandığı aktarıldı.

İsrail ordusunun açıklaması

İsrail ordusundan yapılan açıklamaya göre, Gazze sınırındaki 12 farklı yerde düzenlenen gösterilere yaklaşık 35 bin kişi katıldı. Açıklamada, Filistinli göstericilerin askerlerin üzerine patlayıcı ve yanıcı maddeler attığı belirtildi. Ordunun açıklamasında, askerlerin sadece acil durumlarda, göstericilerin bacaklarını hedef alarak ateş ettiği ifade edildi. İsrail hava kuvvetlerinin ise Gazze Şeridi’nin kuzeyinde Hamas’a ait noktaları hedef alan saldırılar düzenlediği kaydedildi. 

Büyükelçilik törenle açıldı

Gazze sınırında gösteriler devam ederken, ABD’nin Tel Aviv’den Kudüs’e taşınan büyükelçiliği törenle açıldı. 

ABD’nin İsrail’deki büyükelçisi David Friedmann, açılışta yaptığı konuşmada, “Bundan 70 yıl önce David Ben Gurion İsrail Devleti’nin bağımsızlığını ilan etmişti. Yetmiş yıl sonra ABD nihayet bir sonraki adımı attı” dedi. Büyükelçi Friedmann, tarihi bir an olarak tanımladığı bu olayın ABD Başkanı Donald Trump’ın “cesareti” sayesinde yaşandığını belirtti.

ABD Başkanı Trump ise törende yayınlanan video mesajında İsrail’in kendi başkentini belirleme hakkına sahip olduğunu söyledi. Trump, 6 Aralık 2017 tarihinde yaptığı açıklamada, İsrail Büyükelçiliği’nin Tel Aviv’den Kudüs’e taşınacağını duyurmuş ancak Trump’ın bu kararı uluslararası düzeyde tepkilere neden olmuştu. 

Yaklaşık 800 kişinin davet edildiği törene, ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin, ABD Başkanı Trump’ın kızı Ivanka Trump ve damadı Jared Kushner katıldı.

İsrail hükümetinden verilen bilgilere göre, törene ülkede diplomatik temsilciliği bulunan 86 ülkeden temsilcilerin davet edildiği, ancak sadece 33 ülkenin temsilcisinin törene katılacağını bildirdiği kaydedildi. Macaristan, Romanya ve Çekya gibi Avrupa ülkeleri törene temsilci gönderirken, aralarında Almanya’nın da bulunduğu ülkeler törene katılmadı. 

Filistin’in tepkisi 

ABD Büyükelçiliği'nin açılışı İsrail’in kuruluşunun 70’inci yıldönümünde gerçekleşmesine Filistin tarafı tepki gösterdi. Filistin Başbakanı Rami Hamdallah, açılış öncesinde yaptığı açıklamada, büyükelçiliğin taşınma tarihinin, “uluslararası hukukun ihlali, eşitlik ve ahlak gibi değerlerin hiçe sayılması” anlamına geldiğini ifade etti. Hamdallah, “Filistin tarihindeki böylesi bir trajik günün seçilmesi barış sürecinin temel değerlerine yönelik hassasiyet ve saygı eksikliğine işaret ediyor” dedi. 

İsrail devletinin kurulduğu tarih olan 14 Mayıs'ı takip eden 15 Mayıs günü, Filistinliler için Nakba (Felaket) Günü olarak anılıyor. Bu nedenle Salı günü de gösterilerin devam etmesi bekleniyor. 

Kudüs’ün statüsü

Kudüs’ün statüsü İsrail ve Filistinliler arasında anlaşmazlık yaratan konuların başında geliyor. 

Birleşmiş Milletler 1947 yılında Kudüs'e uluslararası statü kazandırdı. Devletler hukukuna göre günümüzde de geçerli olan bu statü ne İsrail, ne de Filistinliler tarafından tanınıyor. Kudüs 1948'den 1967 yılına kadar Ürdün ile İsrail arasında bölünmüş bir kentti. Altı Gün savaşında İsrail tarafından işgal edilen Kudüs 1980 yılında İsrail parlamentosu Knesset tarafından "İsrail'in ebedi başkenti" ilan edildi. Dünya devletleri bu kararı desteklemeyip, büyükelçiliklerini Tel Aviv'de açtılar. Filistinliler de Doğu Kudüs'ü ileride kuracakları bir devletin başkenti olarak kabul ediyor.

DW,dpa,rtr/GA,JD,ÖA,CÖ

© Deutsche Welle Türkçe