Fransa, aşırı sağın yükselerek çıktığı Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinin ardından alınan erken seçim kararı ile bu hafta sonu sandık başına gitmeye hazırlanıyor.

Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, yenilgiye uğradığı AP seçimi sonrası Ulusal Meclis'i feshederek erken seçim çağrısı yapmış, ardından iki turlu seçim sisteminin bulunduğu ülkede seçim tarihleri 30 Haziran ve 7 Temmuz olarak belirlenmişti.

AP seçimlerini yüzde 31,37 oyla açık ara farkla önde tamamlayan aşırı sağcı Ulusal Birlik (RN) partisi genel seçimlerin de favorisi gösteriliyor. Son anketler, Marine Le Pen'in lideri olduğu RN'nin seçimlerin 30 Haziran'daki ilk turunda oyların yüzde 33'ünü alabileceği tahmininde bulunuyor. Bu orana, parti yönetim organlarına danışmadan tek başına RN ile ittifak kararı alan merkez sağ eğilimli Cumhuriyetçiler'in (LR) lideri Eric Ciotti ve beraberindekilerin getireceği oylar da eklendiğinde yüzde 37'lere ulaşılıyor. 

Yine anketlere göre Yeni Halk Cephesi (NPF) bayrağı altında "aşırı sağa karşı blok oluşturmak" adına bir araya gelen sol ittifakın da yüzde 27-28 oy ile sandıktan ikinci çıkması bekleniyor. Cumhurbaşkanı Macron'a destek veren merkez partiler ittifakı ise yüzde 20 oy oranı ile üçüncü sırada görünüyor.

Kamuoyu araştırma kuruluşları, sonuçların böyle çıkması halinde 7 Temmuz'da yapılacak ikinci tur sonrası 577 sandalyeli Ulusal Meclis'te RN'nin 220-260 milletvekiline sahip olabileceğini öngörüyor.

Bu öngörü gerçekleşirse Fransa'nın beşinci Cumhuriyet tarihinde ilk defa bir aşırı sağcı parti meclis seçimlerinde hem sandıktan birinci parti olarak çıkacak hem de en fazla sandalyeye sahip parti olacak. Anketler, sol ittifak partilerinin 180-210, merkez partilerin 75-110, Cumhuriyetçilerin 25-50 vekile sahip olacaklarını tahmin ediyor. Buna karşılık anketler hiçbir siyasi parti veya ittifakın dışarıdan destek olmaksızın tek başına hükümet kurmak için gerekli asgari 289 vekil sayısına ulaşamayacağını gösteriyor. 

Türkiye kökenli Fransızların sayısı neden bilinmiyor?

Fransa'da İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana aşırı sağcı ya da aşırı milliyetçilerin ilk defa bu denli oy elde etmeleri ve ülkeyi yönetme olasılıkları, sayılarının 800 bin ile 1 milyon arasında olduğu tahmin edilen Türkiye kökenli Fransa vatandaşları arasında da kaygı yaratıyor.

Fransa'da etnik bazda veri toplanmadığından 1960'ların sonlarından itibaren değişik tarihlerde Türkiye'den Fransa'ya göç etmiş Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının sayısı, bu kişiler ve çocuklarının tam olarak kaçının Fransız vatandaşı olduğu ve Fransız vatandaşlığına geçenler arasında seçmen kütüklerine yazılı olanların oranı kimse tarafından net olarak bilinmiyor. Türkiye kökenlilerin Fransa'da geçmişteki seçimlerde oy kullanma oranı hakkında somut veri de mevcut değil.

Ancak aşırı sağın yükselişi, siyasi duruşu ne olursa olsun tüm Türk kökenli Fransız vatandaşlarının seçimlere ilgisini arttırmış durumda. 

Seçimlere ilgi arttı

Fransa'nın Strasbourg, Lyon ve Nancy gibi kentlerinde faaliyet gösteren "Youth Station" adlı gençlik derneği, üyeleri arasında seçimlere ilginin arttığını gözlemlediklerini söylüyor.

Almanya ve İrlanda şubeleri de olan derneğin Uluslararası Genel Başkanı Abdülbaki Demir, "Özellikle genç üyelerimizin demokratik süreçlere katılımları ve bu süreçlere duydukları motivasyon artıyor. Fransız vatandaşı olan üyelerimiz, kendi topluluklarının ve Fransa'da yaşayan diğer yabancı kökenli kişilerin seslerini duyurabilmek için bu seçimlere katılmayı çok önemsiyor" diyor. 

Avrupa'da önemli bir ağa sahip Uluslararası Demokratlar Birliği'nin (UID) Alsace Bölge Başkanı İrfan Duman da mevcut tabloyu kendileri açısından "Üyelerimiz ve sempatizanlarımız Fransa seçimlerine genel olarak ilgi duyuyor ve bu ilgi her seçimde giderek artıyor" ifadeleriyle özetliyor. Duman, "Oy kullanma ve siyasal katılıma katkı sağlama isteği gençler ve kadınlar arasında daha fazla. Öğrencilerde, işverenlerde, sağlık, hukuk, muhasebe ve eğitim sektörlerinde çalışanlarda daha yaygın bir ilgi söz konusu" şeklinde konuşuyor.

Fransa Alevi Birlikleri Federasyonu Diplomasi Sorumlusu Marc Aslan da "seçimlere büyük ilgi gösterdiklerini" belirterek "Kendi kurumlarımızda üyelerimizi duyarlı olmaya çağırıyoruz. Fransız vatandaşı olan tüm üyelerimizin kesinlikle sandıklara gidip oy kullanmalarını istiyoruz" diyor.

"Aşırı sağın yükselişini kaygıyla izliyoruz?"

Seçimlere ilginin artmasının başlıca nedeni, elbette yabancı karşıtı aşırı sağcı partilerin iktidara yaklaşmış olması. CHP Doğu Fransa Başkanı Burak Özkuzucu, yaşadıkları kaygıyı şöyle anlatıyor:

"Tehlike çanlarının çaldığını üyelerimiz de görüyor, sandığa gitmediğimizde başkaları bizlerin yerine karar verebiliyor ve maalesef bu durumda aşırı sağın tüm Avrupa'da yükselişini kaygıyla izliyoruz."

Abdülbaki Demir de Fransa'da aşırı sağla birlikte göçmen ve Müslüman karşıtlığının artmasının kendi üyeleri arasında ciddi endişelere yol açtığını ve ülkeden ayrılanlar bile olduğunu söylüyor:

"Aşırı sağcılar iktidara gelirse özgürlüklerin kısıtlanması, ayrımcılığın artması ve göçmen kökenlilere yönelik olumsuz politikaların uygulanması korkusu hakim. Bu durum, toplumumuzun bütünlüğüne ve çeşitliliğine olan inancımızı sarsıyor. Bazı diaspora gençlerimiz bu seçimler öncesinde daha ılımlı olarak görülen Avrupa ülkelerine veya Türkiye'ye taşındı."

İrfan Duman da "Yaşadığımız topluma başarılı bir şekilde entegre olmuş vatandaşlarımızda dahi duygusal bir kopuş ve umutsuzluk gözlemliyoruz" diyor.

Oy kullanmaya teşvik çalışmaları

Türkiye kökenli kuruluşlar, aşırı sağın yükselişinin engellenmesi için oy kullanımına yönelik üyelerine bilgilendirme çalışmaları yapıyor.

Alevi Birlikleri Federasyonu'ndan Marc Aslan, aşırı sağ tehdidine karşı sandık başına gidilmesi için spesifik çalışma yürüttüklerini belirterek "Öncelikle seçim kartlarını kontrol ettirmeleri ve her iki turda da muhakkak oy vermeye gitmeleri konusunda üyelerimize hem mesajlar gönderiyor hem katıldığımız toplantılarda bunun önemli olduğunu söylüyor hem de gerçekleştirdiğimiz programlarla kendilerini bilgilendiriyoruz" diyor.

Youth Station adlı gençlik derneği de seçim süreçleri hakkında bilgi veren içerikler hazırlayarak sosyal medya platformlarını etkin kullanmaya çalışıyor. Ayrıca tartışma forumları organize ettiklerini söyleyen dernek yöneticisi Abdülbaki Demir, amaçlarının "herkesin bu demokratik süreçte aktif rol almasını ve seslerini daha geniş kitlelere duyurabilmelerini sağlamak" olduğunu söylüyor. 

Oy kullanımı ile ilgili sosyal medya gruplarında paylaşmak amacıyla Türkçe ve Fransızca afişler ve bilgi notları hazırladıklarını söyleyen İrfan Duman da gençleri Fransa'da siyasi partilerin yönetim kademelerinde yer almaya ve seçim çalışmalarına katılmaya da teşvik ettiklerini kaydediyor.

Fransız vatandaşı üyelerini mesaj ve çağrılarla sandığa gitmeleri yönünde teşvik ettiklerini vurgulayan Burak Özkuzucu ise yaz sezonunun başladığına işaret ederek "Fransız vatandaşı olan emekli üyelerimizin bir bölümü iki üç hafta öncesinden Türkiye'ye gitti, şimdi de okulların kapanmasıyla ailelerin bir bölümü gidiyor. Buna rağmen, burada kalanlara oy kullanma çağrılarımız son güne kadar SMS ve sosyal medya üzerinden devam edecek" şeklinde konuşuyor. 

Fransa'daki iki turlu seçim sistemi nasıl işliyor?

Fransa'da milletvekili seçimleri tek isim usulü iki turlu çoğunluk sistemine göre yapılıyor. Meclisteki 577 milletvekili için 577 ayrı seçim bölgesi bulunuyor. Her parti istediği kadar seçim bölgesinde tek bir adayla seçime katılıyor. Oy vermek için en az 18 yaşında ve seçmen kütüğüne kayıtlı olmak gerekiyor.

Seçimin ilk turunda geçerli oyların mutlak çoğunluğunu (yüzde 50 + 1 oy) elde eden aday doğrudan milletvekili seçiliyor. Bir seçim bölgesinde hiçbir aday ilk turda yüzde 50 barajını aşamaz ise ikinci tur yapılıyor. Bir seçim bölgesinde ikinci turda yarışabilmek için, ilk turda kayıtlı seçmenlerin en az yüzde 12,5'inin oyunu almış olmak gerekiyor.

Siyasi partiler ikinci turda genel olarak ideolojik duruşlarına göre aralarında ittifaklar kuruyor. Merkez, merkez sağ, merkez sol ve sol partilerin geçmişte ittifak kurmaya yanaşmadığı aşırı sağcılar son yıllarda bu tür seçimlerin ikinci turunda gelenesel sağcı ve muhafazakar seçmeden oy toplayabiliyor.

DW Türkçe'ye sansürsüz nasıl ulaşabilirim?