Değersiz senet enflasyonu yüzünden ticari bankaların piyasaya güveni kalmadı. Hiçbir banka, teminat olarak yatırdığı borç senetlerine güvenmediği bir başka bankaya borç vermeye yanaşmıyor. Amerikan Merkez Bankası likidite darboğazına sürüklenen finans piyasasını rahatlatmak için reeskont haddini dörtte üç puan daha düşürdü. Nakit sıkıntısı çeken bankalara ucuz kredi sağlayan Merkez Bankası’nın para politikasını gevşetmesinin uzun vadeli etkileri üzerinde kimse durmuyor. Herkes günü kurtarma telaşında. Ama Amerika’da yeterli teminat gösteremeden ipotek kredisiyle gayrı menkul satın almak isteyenlerin taksit ödeyemez duruma gelmeleriyle patlak veren kriz reel ekonomiyi de zorlamaya başladı. Güvensizlik ortamında doların hızla değer kaybetmesi ve borsa endekslerinin tek bir seansta yüzlerce puanlık erozyona uğraması dünya ekkonomisini tarihinin en büyük krizlerinden birinin beklediğini söyleyenleri haklı mı çıkaracak?

Konjonktürel beklentiler geriledi

New York’taki ABD’nin en büyük yatırım bankalarından Goldman Sachs’ın başiktisatçısı Jan Hatzius reeskont haddinin yeniden düşürülmesini doğru bulanlardan.

Hatzius, konjonktürel beklentilerin gerilediği bir ortamda aktif para politikası uygulanmasının doğru olduğunu ve Amerikan Merkez Bankası’nın ana faiz haddini düşürmekle kalmayıp dört aydır özel bankaların likidite sıkıntısına da neşter vurmaya çalıştığını söylüyor. Başiktisatçıya göre sıkıntıların atlatılması siyasi otoritenin gayrımenkul kriziyle başa çıkabilmesine bağlı.

Borsanın tepkisi

Amerikan Merkez Bankası’nın paralel yürüttüğü faiz ve likidite politikası borsalarda da olumlu karşılandı. ‘Merkez Bankkası daha cesur davranıp reeskont haddini 1, hatta 1,25 puan düşürmeliydi’, diyenler de var.

Merkez Bankası Başkanı Ben Bernanke, ekonomik durgunluk, enflasyon riski, doların değer kaybetmesi ve finans branşındaki likidite sıkıntısıyla mücadelede doğru reçeteyi hazırlayabildi mi? Mali sektördeki güven kaybını önleyebilmek için önlemler paketi uygulayan Merkez bankası’nın son faiz indirimi doların biraz olsun toparlanmasını sağladı.

Bernanke'ye eleştiri

Ancak Merkez Bankası’nın uygulamalarını eleştirenler de yok değil. Kimi uzman, son derece karmaşık ipottek senetleriyle oynadıkları kumarı kaybeden finans spekülatörlerinin Merkez Bankası tarafından temize çıkarılmasını doğru bulmuyor. Wall Street’teki para hırsının feci mirasını vergi mükellefine ödetildiğini hatırlatan finans uzmanları ve büyük yatırımcılar, riskli işlemlerin cezasız kaldığını gören finans branşının ekonomik ahlakı daha bozacağı görüşünde.

Washington Post gazetesinin ekonomi yorumcusu Steven Pearlstein, ‘gözü paradan başka bir şey görmeyen kumarbazları aklama sürecindeyiz’ diyor ve ekliyor: ‘Ama bir de alternatiflere bakalım. Global finans sisteminin çökmesi, dünya ekonomisinin durması demektir. Bu bakımdan Merkez Bankası’nın yaptığı ehveni şerdir’.