CNN ve The Wall Street Journal'da yer alan haberlere göre, İsrail ordusu  Gazze Şeridi'nde bazı tünellere deniz suyu pompalamaya başladı. İsrail'in bu yöntemin Hamas'la mücadeleye uygun olup olmadığını test ettiği belirtiliyor. DW merak edilen sorulara yanıt aradı:

Tünellere daha önce su pompalandı mı?

Gazze ile Mısır arasındaki sınır bölgesindeki bazı tünellere 2015 yılında Mısır ordusu tarafından su pompalanmıştı. ABD de Vietnam Savaşı sırasında karmaşık tünel sistemlerinde savaş deneyimi kazanmıştı. Ancak askeri tarihte tünellerde su taşkınlarına ilişkin başka bir örnek yok.

Amerikan medyasında yer alan haberlere göre tünellerde geniş çaplı bir su baskını için yapılan hazırlıklar yapan İsrail ordusu Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki El Şati mülteci kampı çevresine odaklanıyor. İsrail ordusunun, bölgede tünellere saatte 100 bin litre su pompalama kapasitesine sahip altı adet pompa inşa ettiği öne sürülüyor.

Tünelleri su altında bırakmanın ne tür sonuçları olur?

İsrail ordusunun hesabı açık: Tünellerin sular altında kalması, teröristleri yerüstüne çıkmak zorunda bırakacak. Ancak gözlemciler, bu şekilde tünellerde rehin tutulduğu tahmin edilen hayattaki rehinelerin de hayatının tehlikeye girebileceği uyarısında bulunuyor. Hamas'ın 7 Ekim'de esir aldığı yaklaşık 240 rehinenden 130'unun hala örgüün elinde olduğu tahmin ediliyor. Hamas Batılı ülkeler tarafından terör örgütü olarak kabul ediliyor.

Yüzbinlerce litre deniz suyunun yeraltına pompalanmasının 2 milyon 200 bin nüfuslu Gazze'de binaların statiğini de olumsuz etkileyebileceğine dikkat çekiliyor. İsrail'in Beerşeba kentinde bulunan Ben-Gurion Üniversitesi'ndeki Zuckerberg Enstitüsü'nden Eilon Adar, tuzlu suyun pompalanmasının olası tali zararlarına dikkat çekiyor. Times of Israel'e konuşan İsrailli Uzman, "Bunun yeraltı suyu kalitesine olan olumsuz etkisi nesiller boyu sürebilir" diyor. Gazze'de şu anda bile yeraltı suyu ve içme suyunun kalitesinin düşük olduğu belirtiliyor.

Gazze'de ne zamandan bu yana tüneller var?

Hamas, 2007 yılında Gazze'de iktidarı ele geçirmesinden bu yana devasa bir tünel ağı oluşturmaya başladı. Tünellerin 40 km uzunluğunda ve genişliği 6 ile 12 kilometre arasında değişen kıyı şeridinin büyük bölümünden geçtiği tahmin ediliyor.

Tüneller, ilk yıllarda Gazze'ye yönelik ablukanın aşılması amacını taşıyordu. Mısır'daki Sina Yarımadası'na kadar uzanan tünellerlerde silah, insan ve gıda kaçakçılığı yapılıyordu. Daha sonra ise Hamas askeri bir mantık çerçevesinde tünelleri Gazze Şeridi'nin tümüne yaymaya başladı.

Kısmen güçlendirilmiş bu sistemin çökertilmesiyle terör örgütünün stratejisinin özünü oluşturan İsrailli birliklere yakalanmadan hareket etme kabiliyetini kaybedeceği düşünülüyor. Öte yandan bu sayede pusu kurma kabiliyetinin yanı sıra erzak ve ateş gücünün de zayıflayacağı, tüm bunların sonucu olarak da Hamas'ın askeri anlamda çöküş yaşayacağı tahmin ediliyor.

Tünel sisteminin büyüklüğü ne kadar?

ABD askeri akademisi West Point'ten uzmanların yaptıkları bir çalışmada, kumlu toprak altında toplam uzunluğu 500 kilometreyi bulan  bir "yeraltı şehrinden" söz ediliyor. İsrail silahlı kuvvetleri bu geniş tünel sistemini bazen "Gazze yeraltı demiryolu" olarak adlandırıyor.

Hamas tünel sistemini ilk kez 2014'teki Gazze Savaşı sırasında İsrail'e karşı kullanmıştı. O dönemde İsrailli uzmanlar tünel sayısını 1300 olarak tahmin etmişti. İsrail 2021 yılına kadar tünel sisteminin yüz kilometrelik bir kısmını yok ettiğini iddia ediyor. Ancak, bu sisteme sürekli olarak yeni yeraltı yolları ekleniyor. Mevcut çatışmada İsrail silahlı kuvvetleri şimdiye kadar 800'den fazla tünel şaftı bulduklarını ve bunların çoğunu imha ettiklerini öne sürüyor.

Tüneller ne kadar donanımlı?

Tünel sisteminin girişlerinin bazıları evlerin, camilerin ve dükkanların altında yer alıyor, ancak muhtemelen hastaneler gibi özel olarak korunan yerlerin yakınında da bulunuyor. Hamas'ın serbest bıraktığı İsrailli rehineler, yerüstüne çıkmadan önce saatlerce ıslak ve nemli tünellerden oluşan bir "örümcek ağının" içinden geçirildiklerini anlatıyor. Rehineler ayrıca Hamas teröristlerinin tünellerden motosikletlerle geçtiklerini de belirtiyor.

Tüneller ilk yıllarda geçici olarak donatılmış olsa da artık pek çok tünel betonla kaplanmış ve madencilik yöntemleriyle daha güvenli hale getirilmiş durumda. Tünellerde elektrik hatlarına ek olarak, temiz su ve atık su için ayrı hatlar dahi olduğu tahmin ediliyor. Uzmanlara göre destekli ve havalandırmalı tünellerin inşası kilometre başına yaklaşık 500 bin ABD dolarına mal oluyor. İsrail 2014 yılında tünel inşaatının toplam maliyetini 1.25 milyar dolar olarak hesaplamıştı.

Tünellerin askeri açıdan önemi nedir?

Tüneller ele geçirilmesi zor olan ve Hamas'ın muhtemelen haftalar boyunca yakıt ve yiyecek depoladığı bir geri çekilme alanı. Terör örgütünün savaşçılarının komuta ve koordine edildiği komuta ve kontrol noktaları tünel ağı boyunca yayılmış durumda. İsrail silahlı kuvvetleri, Şifa hastanesinin altında da böyle bir merkez bulduklarını iddia etmişti.

Tünellerin aynı zamanda Hamas'ın İsrail'e sürekli olarak attığı binlerce roket için bir depolama ve üretim merkezi olarak hizmet verdiği belirtiliyor. Roketler tünellerden dışarı taşınıyor ve hemen ardından ateşleniyor.

Tünel sistemi, Hamas'ın birçok mevzisine yeraltından ulaşılabilecek şekilde tasarlanmış durumda. Bunun da savaşçıların İsrail kara birliklerine yönelik bir saldırının ardından hızla ve fark edilmeden geri çekilmesini sağladığına dikkat çekiliyor.

Tünellerle şimdiye kadar nasıl mücadele edildi?

İsrail silahlı kuvvetleri şimdiye kadar tünelleri çoğunlukla havadan bombaladı. Bu da, kısmen evlerin çökmesine neden olan çok sayıda yakıt ya da mühimmat patlamasına yol açtı.

Tünellerle havadan mücadele etmek son derece zor çünkü önemli tünel unsurları toprağı delen özel bombalar için bile ulaşılması zor bir nokta olan 70 metre derinlikte yer alıyor. Kamuya açık bilgilere göre tüneller hendeklere benzer şekilde zikzak şeklinde inşa edildi. Bunun, patlama dalgalarının yıkıcı gücünü azaltan bir inşa yöntemi olduğu belirtiliyor.

İsrail ordusu, tünel savaşında köpekler tarafından desteklenen Yahalom birimi adında kendi özel birimini oluşturdu. Tünellerde bubi tuzaklarını tespit etmek ve yeraltında savaşırken zaman ve mekan algısını hızla kaybeden askerler için yüksek riski azaltmak amacıyla robotlar da kullanılıyor.

Ayrıca özel birliklerin, tünelleri geçilmez kılan ve hızla sertleşen bir köpük üreten özel "sünger bombaları" kullanması da öngörülüyor. ABD'deki Modern Savaş Enstitüsü'nden şehir savaşı konusunda uzman olan John W. Spencer, ABD Silahlı Kuvvetler Enstitüsü tarafından düzenlenen bir podcast yayınında, "Yukarıda kullandığınız hiçbir şey aşağıda işe yaramaz. Nefes almak, görmek, yön bulmak, iletişim kurmak ve askeri araçları kullanmak için özel ekipmanlara ihtiyacınız var. Özellikle de ateş etmek için" değerlendirmesinde bulundu.