Yunanistan, turizm sezonunun tam ortasındayken, Libya üzerinden Akdeniz'i aşan düzensiz göçmenlerin sayısı hızla artıyor. En çok etkilenen bölge, Girit'in güney kıyısı ile Yunanistan'ın en güney noktası olan küçük Gavdos Adası. Libya'dan, yaklaşık 350 kilometre uzaklıktaki bu rotadan gelen düzensiz göçmenlerin sayısı her geçen gün artıyor. Sadece geçen hafta içinde Girit ve Gavdos'a yaklaşık bin 500 sığınmacı ulaştı ya da Girit açıklarında Yunan Sahil Güvenliği tarafından denizde yakalandı.

Yerel makamlar, bu gelişmeler karşısında zor durumda. Yüzlerce insan, Girit'in Chania, Rethymnon ve Heraklion limanlarında güneş altında bekletiliyor. Son günlerde yaklaşık 500 kişi, Atina'nın doğusundaki Lavrio Limanı'na gönderildi.

Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis liderliğindeki hükümet, bu gelişmelere yanıt olarak tartışmalı bir yasa değişikliğini hayata geçirdi: En az üç ay boyunca, Libya üzerinden deniz yoluyla Yunanistan'a ulaşan sığınmacıların iltica başvuruları işleme alınmayacak. Girit'te yeni bir kampın kurulması da planlanıyor.

Sığınmacılar gözaltına alınabilecek

Kabul edilen yasa tasarısı, Kuzey Afrika'dan gelen düzensiz göçmenlerin Girit'te ilk etapta gözaltına alınmasını ve iltica başvurusuna doğrudan erişimlerinin olmamasını öngörüyor. Üç aylık sürenin ardından hızlı bir sınır dışı işlemi planlanıyor. Ancak bu düzenleme, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, AB Temel Haklar Şartı ve Yunan hukuk düzeni gibi uluslararası ve Avrupa hukukuyla çelişiyor. Zira bu düzenlemeler, adil bir iltica süreci hakkını garanti altına alıyor.

Bazı Yunan hukukçular, yasanın mevcut normlarla uyumlu olmadığını ve AB düzeyinde Yunanistan'a karşı hukukî süreçlerin başlatılabileceğini öngörüyor. Ayrıca, uygulamanın nasıl işleyeceği ve sürecin detayları belirsiz: İltica başvuruları ne zaman askıya alınacak, sığınmacılar nerede ve hangi koşullarda kalacak?

Dikkat dağıtma aracı mı?

Sığınmacı sayısındaki ani artış, hükümeti artan bir kamuoyu ve siyasi baskıyla karşı karşıya bıraktı. Yasa değişikliği, bu baskıya verilen bir tepki olarak değerlendiriliyor. Ancak alınan önlemler, sadece caydırıcılık amacı taşımıyor olabilir. Hükümetin, başka iç siyasi sorunlardan dikkati başka yöne çekmek istediği de düşünülüyor.

Örneğin Haziran 2025 sonundan bu yana, yasa dışı şekilde alınan AB tarım sübvansiyonlarıyla ilgili bir skandal ülke gündeminde. Ayrıca Tempi'deki tren kazasının nedeni, aradan iki yıl geçmesine rağmen hâlâ açıklığa kavuşmadı. Hükümet, iltica politikasındaki değişiklikleri olağanüstü koşullarla gerekçelendiriyor. Ancak birçok uzman, bu önlemlerin mahkemelerde uzun ömürlü olacağını düşünmüyor. 

Kısıtlı kaynaklara sahip küçük ada

Düzensiz göçmenlerin yaklaşık beşte biri, Girit'in 35 kilometre güneyinde Libya Denizi'nde yer alan küçük Gavdos Adası üzerinden AB'ye ulaşıyor. Ancak adanın sığınmacılar için yeterli konaklama olanağı gibi altyapı kaynakları yok. Sınırlı su kaynakları yaz sezonunda öncelikle yerel halk ve turistler için kullanılıyor. Belediye kadrosu yetersiz ve adaya yalnızca Girit'ten feribotla erişilebiliyor.

Bu nedenle sığınmacılar yalnızca en temel düzeyde destekleniyor ve mümkün olan en kısa sürede başka yerlere yönlendirilmeleri hedefleniyor. Gavdos, Yunanistan Göç Bakanlığı'ndan ve bölgedeki arama kurtarma operasyonlarına destek veren AB Sınır ve Sahil Güvenlik Ajansı Frontex gemilerinden sınırlı mali ve lojistik destek alıyor.

Yunanistan'da direniş

Yunanistan'da daha önce iltica başvurularının tamamen askıya alındığı tek dönem, korona pandemisi ile kuzeydoğudaki Meriç (Evros) Nehri'ndeki olağanüstü durumlar zamanında oldu. Şimdi planlanan önlemler ise oldukça baskıcı ve hukukun üstünlüğü açısından ciddi sorular doğuruyor. Özellikle güvensiz menşe ya da geçiş ülkelerine yapılan geri göndermeler, uluslararası koruma standartlarına aykırı ve insanî riskler barındırıyor.

Yeni yasa, ülke içinde başka nedenlerle de eleştiriliyor. Birçok kişiye göre bu düzenleme yeterli değil. Yerel protestolar, mülteci kabul merkezlerinin kurulmasını veya genişletilmesini engelliyor. Başbakan Miçotakis'in partisi Yeni Demokrasi (Nea Dimokratia) içinde bile, Girit'te kamp kurulmasına karşı çıkanlar var.

Turizm sektörü ise bu gelişmelerin, popüler tatil adasının imajını olumsuz etkileyebileceğinden endişe ediyor. Ancak bu protestoların ortak noktası, Girit'te sığınmacı kabulünü reddetmeleri. Bu insanların ne olacağı ya da nasıl bir muameleye tabi tutulacağına dair ise hiçbir somut öneri sunulmuyor.

AB heyeti sınır dışı edildi

AB Komisyonu söz konusu yasa değişikliğinden haberdar ve Yunanistan'ın AB dış sınırlarındaki yükünü anladığını belirtiyor. Brüksel'den gelen kamuoyu eleştirisi ise oldukça sınırlı. Bunun nedenlerinden biri de son göç dalgasının arka planındaki jeopolitik gelişmeler: Doğu ve Güney Libya'yı kontrol eden General Halife Hafter, sığınmacıları Yunanistan'a göndererek AB'ye kendi rejimini tanıması için baskı uygulamayı amaçlıyor.

Hafta başında AB temsilcileriyle yapılan görüşmeler başarısızlıkla sonuçlandı. Aralarında Avusturyalı AB Komiseri Markus Brunner ve İtalya İçişleri Bakanı Matteo Piantedosi'nin de bulunduğu AB heyeti, Bingazi'ye vardığında istenmeyen kişi ilan edilerek sınır dışı edildi.

DW Türkçe'ye engelsiz nasıl ulaşabilirim?