Türkiye, Uluslararası Mali Eylem Görev Gücü (FATF) tarafından kara para aklama ve terörizmin finansmanı ile mücadele konusunda "gri liste"ye alındı. Bu kararın Türkiye için itibar kaybına neden olduğunu söyleyen eski ekonomi bakanı Ufuk Söylemez, "30 yıl önce dahil olduğumuz bir uygulama. Son yıllarda varlık barışı gibi uygulamalarla kara para Türkiye’de cirit atmaya başladı. Bu durumu sadece güçlü hukuk ve demokrasi düzeltilebilir" dedi.

FATF Başkanı Marcus Pleyer, "Türkiye endişeye sebep olan tüm başlıklarda ilerleme sağlasa da ciddi sorunlar devam ediyor. Özellikle bankacılık, altın ve değerli taşlar satıcıları ve emlakçıların izlenmesinde sorun devam ediyor. Türkiye, kompleks para aklama olaylarına karşı ciddi mücadele ve IŞİD, El-Kaide dahil terörün finansmanına dair önemli adımlar atmalıdır. Türkiye hükümeti daha önce bu alanlarda ilerlemeye sağlayacağına dair taahhütlerde bulunmuştu. Burada somut adımlar atılması gerekiyor" ifadelerini kullandı.

Bu karar sonrası Türkiye’nin bu alandaki faaliyetleri yakın ve detaylı bir incelemeye alınacak. Türkiye’nin kara para ve terörizmin finansmanı konusundaki faaliyetlerini güçlendirmesi beklenecek.

2014 yılında çıkmıştı

Yapılan incelemelerin neticesinde Botswana ve Mauritius listeden çıkarıldı. Ürdün, Mali ve Türkiye ise gri listeye alındı. Daha önce 2011 yılında gri listeye giren Türkiye, yapılan düzenlemelerin ardından dönemin Maliye Bakanı Mehmet Şimşek zamanında 2014 yılında listeden çıkmıştı.

Türkiye, bir daha FATF uygulamaları kapsamında gri listeye girmemek için Emniyet ve Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) bünyesinde ekipler kurmuş, adli makamlara eğitimler vermiş ve çeşitli uygulamaları devreye sokmuştu. Ayrıca Polis bünyesinde oluşturulan özel ekip hızlı bir şekilde taşra teşkilatlanmasını gerçekleştirerek kara para ve terörün finansmanı konusunda çalışmaya başlamıştı.

"İtibar kaybına neden oluyor"

Türkiye'nin "gri liste"ye girme konusunda adının geçmesinin bile çok büyük bir itibar kaybına neden olduğunu söyleyen eski ekonomi bakanlarından Ufuk Söylemez, "Türkiye, FATF'ye 1991'de üye oldu. Ve biz 1990’lı yıllarda devlet olarak gerekli adımları attık. O zaman şeffaflık ne gerektiriyorsa uyguladık. Ancak Türkiye bundan 20 yıl sonra yanı 2011’de gri listeye alındı. Biz bunu tam 3 yıl sonra Mehmet Şimşek tarafından yapılan ve Türkiye’nin gri listeden çıkartıldığı açıklaması ile öğrendik. O dönem Türkiye’nin gri listeye alındığı açıklanmadı ama çıkartıldığı açıklandı" dedi.

"İstisnalar normalleşti"

Gri listenin Türkiye için kabul edilemez olduğunu söyleyen Söylemez, "Türkiye 'varlık barışı' gibi istisna olan bir uygulamayı normalleştirdi. 7 defa yapılan varlık barışı uygulamalarında, sadece beyana dayanan milyarlarca dolarlık para hareketleri oldu. Ödemeler dengesinde net-hata ve noksan kaleminde, kaynağı belirsiz milyarlarca dolar var. Sadece ağustos ayında 4.5 milyar dolarlık bir para giriş-çıkışı olmuş. Ondan önceki aylarda 2-3 milyar dolarlık giriş ve çıkışı var. Önceden bir yılda yapılan giriş şimdi bir ayda yapılıyor. Kara para cirit atıyor" diye konuştu.

"Şeffaf ve kesin adımlar atılmalıydı"

Düzenleyici ve denetleyici kurumların gittikçe işlevsizleştiğine dikkat çeken Söylemez, "Bu konuda bürokratlar partizanca hareket ederek Türkiye'ye zarar veriyor. Kara para ve terörizmin finansmanı konusunda gerekli adımlar atılmıyor. Hem şeffaflık noktasında hem de denetim noktasında büyük bir eksiklik var. Bu savcıların bireysel çabaları ile düzelemez. Şimdi Türkiye özel bir izleme sürecine giriyor. Sudan ve Yemen ile bu konuda aynı seviyede olmak kabul edilemez. Yabancı yatırımcı bunları önemser. Şimdi kara listeye girme tehlikesi var. Bu ihtimal bile utanç kaynağı olur. Bu konuda şeffaf ve kesin adımlar atılmalıydı. FATF mevzuatına uygun idari düzenlemelerin yapılması yetmez. Önemli olan uygulamalar ve bu konuda iktidarın kararlı olup olmadığı. Bu durumu sadece güçlü hukuk ve demokrasi düzeltilebilir" ifadelerini kullandı.

Financial Times, son IMF raporunu hatırlatarak FATF'nin gri liste kararının sıcak para akışında negatif etki yaratacağını belirtmişti.

Gri liste nedir?

Gri liste aslında kapsadığı ülkelerin artırılmış bir izlemeye tabi olmasını öngörüyor. FATF, gri listeye alınan bir ülkenin stratejik eksikliklerini belirlenen zamanda giderme taahhüdünde bulunduğunu belirtiyor.

FATF'nin gri listesinde Arnavutluk, Bahamalar, Babardos, Kamboçya, Gana, İzlanda, Jamaika, Moğolistan, Myanmar, Pakistan, Nikaragua, Mali, Panama, Suriye, Uganda, Ürdün, Yemen ve Zimbabve gibi ülkeler bulunuyor.

 

Emre Eser

© Deutsche Welle Türkçe