Oxford Üniversitesi Reuters Enstitüsü, medya dünyasına dair bulguların derlendiği 2024 raporunu yayınladı.

Bu yılki rapor, dünyanın pek çok ülkesinde seçimlerin yapıldığı; Gazze ve Ukrayna'da savaşın devam ettiği bir ortamda hazırlanırken en dikkat çekici sonuç, yoğun gündemin tüketiciyi haberden uzaklaştırdığı oldu.

Buna göre her 10 kişiden neredeyse dördü (yüzde 39) haberlerden uzak durmaya çalıştıklarını ifade etti. Rekor seviyeye yükselen bu oran, 2017'de yüzde 29 olmuştu.

Ukrayna ve Gazze'deki savaşların haberden kaçınmak isteyenlerin temel motivasyonu olduğu değerlendiriliyor.

Raporun başyazarı Nic Newman, "Son birkaç yıl özellikle zorluydu. Önce pandemi, sonra savaşlar. Bu ortamda insanların zihinsel sağlıklarını korumak veya sadece hayatlarına devam etmek için haberden uzaklaşmaları doğal" dedi.

Newman'a göre "güçsüz" hissetmek de insanları haber tüketmekten uzaklaştırıyor: "Bu insanlar dünyada olup biten üzerinde hiçbir etkileri olmadığını düşünüyorlar."

Haberden kaçanların sayısında özellikle Brezilya, İspanya, Almanya ve Finlandiya'da artış tespit edildi.

Haber iştahı azaldı

Seçimler ABD dahil birkaç ülkede haberlere ilgiyi artırsa da gündemi takip etmeye yönelik iştah küresel düzeyde azaldı: Haberlere ilgi duyduğunu söyleyenlerin oranı 2017'deki yüzde 63'ten yüzde 46'ya geriledi.

"Aşırı habere maruz kaldıklarını" düşünenlerin oranı da bu sorunun en son sorulduğu 2019'dan beri 11 puan arttı. Aradan geçen yıllarda koronavirüs pandemisi, iklim değişikliği ve özellikle Ukrayna işgali manşetlerdeydi.

Medyaya güven ise yüzde 40 seviyesinde sabit kaldı, ancak bu korona dönemindeki zirveden dört puan aşağıda. Habere güvenin en yüksek olduğu ülke yüzde 69'la Finlandiya oldu. Yunanistan ve Macaristan yüzde 23'le basına duyulan güvenin en düşük olduğu ülkeler.

Bu yılki rapor için YouGov araştırma şirketi, Ocak ve Şubat aylarında 47 ülkeden 94 bin 943 yetişkinle görüştü.

Çalışmada ilk kez, katılımcılara yapay zekâ (AI) hakkında ne düşündükleri de soruldu. Katılımcılar yapay zekanın deşifre ve çeviri gibi alanlarda "yardımcı" bir araç olarak kullanılabileceğini söylese de haberin hazırlanması ve sunumunun gazetecilere bırakılması gerektiğini belirttiler.

Türkiye'de basına güven yüzde 35

Raporda Türkiye'de basına yönelik sansür ve ceza uygulamalarının medyanın dönüşümünde oynadığı role de dikkat çekildi.

Son yıllarda ünlü gazetecilerin, hükümet müdahalesine karşı daha korunaklı Youtube gibi platformlarda izleyici çektikleri kaydedildi. Ancak dezenformasyon yasası gibi yeni uygulamaların bu alanda da gazetecileri tehdit ettiği vurgulandı.

Rapora göre Türkiye'de televizyon, online servislerle birlikte en etkili araç olmayı sürdürdü. Basılı gazetelere olan ilgide ise hızlı düşüş sürdü, haber kaynağı olarak gazeteleri seçenlerin oranı yüzde 19'a geriledi.

Türkiye’de medya kuruluşlarına güven, küresel ortalamanın altında yüzde 35 seviyesinde oldu. Katılımcıların güven duydukları yayıncılar listesinde genelde hükümete muhalif kuruluşlar ilk sıralarda geldi.

DW / MUK,HT

DW Türkçe'ye engelsiz nasıl ulaşabilirim?