IŞİD, paha biçilmez tarihi eserleri birbiri ardına yıkmaya devam ediyor. Palmira antik kentinde bulunan bir tapınağın daha havaya uçurulduğu bildirildi.
Suriye’deki iç savaş 2011’den beri binlerce kişinin yaşamına mâl oldu. Ülkedeki değerli kültür yerleri da zarar gördü. UNESCO uzmanları Suriye’deki kültür miraslarını korumak için çaba veriyor.
Fotoğraf: Daniel Leal-Olivas/AFP/Getty Images
Kültürü olmayan toplum yoktur!
Suriye’deki savaş binlerce insanın hayatına mal oldu. Suriye’nin değerli tarihi kültür varlıkları da zarar görüyor. Suriye, yüzyıllar boyunca Babil, Mısır, İran, Yunan ve Roma etkilerinin kesiştiği bir yer oldu. UNESCO ülkenin kültür mirası için endişeli.
Fotoğraf: by-sa-Longbow4u
Halep’in tarihi kent merkezi tehlikede
UNESCO, 2013'te Suriye‘deki altı emsalsiz kültür varlığını Tehlike Altındaki Dünya Kültür Mirası Listesine ekledi. Listede savaşta ağır hasar gören Halep’in tarihi kent merkezi de var. Halep'in uzun bir tarihi geçmişi var. Kent,Akdeniz yakınlığı nedeniyle eski çağlardan beri bir kültür kavşağı oldu.
Fotoğraf: Getty Images
Tarihi çarşı yandı
UNESCO, eski kenti özellikle Ortadoğu'nun en eski ve en büyük çarşılarınden El Medine Çarşısı nedeniyle Dünya Kültür Mirası Listesine eklemişti. Bu tarihi merkez, beş kilometre uzunluğundaki surlarla çevrili. Ancak bu duvarlar, ünlü çarşıyı korumaya yetmedi. Çarşı, 2012’de çatışmalar sırasında yandı.
Fotoğraf: AFP/Getty Images
Halep Kalesi işgal altında
İç savaş sırasında kültür varlıkları stratejik üs olarak suistimal edildi. Zarar gören yapılar arasında eski kentin tepesindeki tarihi Halep Kalesi bulunuyor. Büyük İskender’den sonraki hanedanlardan Selevkoslar, kaleyi M.Ö. 4'üncü yüzyılda kurmuştu. Yunanlar, Romalılar, Persler, Bizanslılar ve Osmanlılar da tepeye kendi ibadethanelerini inşa etmişti.
Yaklaşık 4 bin yıllık bir tarihe sahip Şam’ın eski kent merkezi de UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesinde. Beşar Esad’a karşı ayaklanmaların başlangıcında semt pazarları, restoranları, kiliseleri ve camileriyle Suriye’de görülmesi gereken en önemli yapılara sahipti. 2013 haziranında eski kent ilk defa büyük saldırıların hedefi oldu, bölge bombalandı.
Fotoğraf: REUTERS
Palmira mermilere hedef oldu
Ünlü Palmira kenti de tehlike altında. Zafer Kapısı hâlâ ayakta, ama bazı arkeolojik kazılar çoktan yağmalandı bile. Palmira, Suriye’nin mimari simgelerinden biri. Korint sütunlarla çevrili geniş caddesi, Selevkosların Zafer Kapısı ve Bel Tapınağını çevreleyen duvarlar üzerindeki mermi izleri antik kentin dokusuna zarar veriyor.
Fotoğraf: Louai Beshara/AFP/Getty Images
Bir askeri üs: Şövalye Kalesi
Bu kültürel varlık da savaş bölgesinin tam ortasında. Haçlıların 'Şövalye Kalesi', El Nuseyriye Dağları'nın eteklerinde bulunuyor. 1099 yılındaki ilk Haçlı Seferi‘nde Kudüs’e giden yol üzerinde dikilmişti. Şimdiki durumu tartışmalı. Özgür Suriye Ordusu’nun kaleyi bir üs olarak kullandığı ve hükümet birliklerinin Mart 2014’te geri aldıkları söyleniyor.
Fotoğraf: Fotolia/Facundo
Busra’daki amfitiyatronun yıkıntıları
Busra’daki amfitiyatro, şimdiye kadar dünyanın en iyi korunmuş Roma tiyatrosu olarak kabul ediliyordu. 12'inci yüzyılda Arapların inşa ettiği bir kaleyle genişletildi. Müzisyenler ve orkestralar bu antik tiyatronun dünya çapında kendine özgü bir akustiği olduğunu düşünüyor. Ancak savaş sırasında kalıntılarda tahribatlar meydana geldiği söyleniyor.
Fotoğraf: Fotolia/waj
'Ölü Şehirler' de kırmızı listede
'Ölü Şehirler' olarak bilinen kalıntılar da tehdit altındaki kültür miraslarının bulunduğu kırmızı listede. Suriye’nin kuzeyindeki köy tipi yerleşimlerde Bizans döneminden kalma çok sayıda ev bulunuyor. Jerada’daki antik bina kalıntıları iç savaştan önce görece iyi korunmuştu. Çatışmalar başladığından beri ise kah ateş altında kah yağmalanmakta.
Londra merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi'nin açıklamasına göre, IŞİD Palmira antik kentinde yer alan Bel Tapınağı'nın bir kısmını yıktı. Bel Tapınağı M.S. 1'inci yüzyılda inşa edilmişti.
IŞİD, kontrolünü mayıs ayında ele geçirdiği antik kent Palmira'da tarihi yok ediyor. Örgüt geçen hafta 2 bin yıllık Baal Şamin tapınağını patlayıcılarla havaya uçurmuştu. Palmira, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'nün (UNESCO) dünya mirası listesinde yer alıyor.
IŞİD mensupları, bu ayın başında ele geçirdikleri Karyatayn şehrinde bulunan bin 600 yıllık Mar Elian manastırını da geçen hafta buldozerlerle yıkmıştı. Cihatçılar, yıkma eyleminin görüntülerini internette yayınlamıştı.
Havaya uçurma gerekçesi
IŞİD, eyleme gerekçe olarak "manastırda Tanrının yanı sıra Aziz Elian'a tapınılmasını" gerekçe göstermişti. Manastıra adını veren Aziz Elian, M.S. 3. yüzyılda ölmüş, kilise tarafından aziz mertebesinde değerlendirilmişti.
IŞİD, Palmira antik kentinin baş arkeoloğu Halid Esad'ı öldürmüştü. Palmira'da uzun yıllardır sürdürdüğü araştırmalarıyla bilinen 82 yaşındaki arkeolog Halid Esad'ın cesedi Palmira'nın harabelerine asılmıştı.
Balyozlarla yıktılar
Irak ve Suriye'de geniş kesimleri kontrol altına alan IŞİD, daha önce de birçok tarihi eseri yerle bir etmişti. IŞİD'in yayınladığı video görüntülerinde, militanların balyozlarla tarihi eserleri parçaladıkları görülmüştü. Militanlar, UNESCO'nun Dünya Mirası Listesi'ndeki değerli heykellere kalaşnikofla ateş açmışlardı.
