İran 2015'ye imzalanan nükleer anlaşmadan geri bir adım daha atarak uranyum zenginleştirme faaliyetlerini hızlandırmak için santrifüj geliştireceğini açıkladı.

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Çarşamba akşamı düzenlenen basın toplantısında, Cuma günü başlatacakları üçüncü aşamada, ulusal nükleer teknolojisi alanındaki araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde kısıtlamaları kaldıracaklarını ifade etti. Ruhani, nükleer anlaşmanın kurtarılması için imzacı Avrupa ülkelerinin iki ay daha sürelerinin olduğunu da sözlerine ekledi. Avrupa'ya İran'ın tanıdığı süre Cuma günü sona eriyordu. Ruhani, talepleri karşılandığı takdirde, İran'ın verdiği taahhütlere uyacağını kaydetti.

ABD Başkanı Donald Trump anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmenin yanı sıra Tahran’a ekonomik yaptırım kararı da almıştı. Almanya, Fransa ve İngiltere ise İran’a petrol ve bankacılık branşlarını ABD yaptırımlarından koruma sözü vermişlerdi. Bu sözün nasıl hayata geçirileceği ise belirsizliğini koruyor.

Tahran yönetimi geçen aylarda nükleer anlaşmayı imzalayan Avrupa ülkelerin İran’ın taleplerini yerine getirmediği gerekçesiyle anlaşmadan doğan yükümlülüklerini kademeli olarak devre dışı bırakıyor.

ABD’den yeni yaptırım kararı

Öte yandan ABD de İran'a uyguladığı ekonomik yaptırımları gevşetmeyi reddederek, İran'dan petrol kaçakçılığını önlemek için yeni yaptırımlar uygulamaya başladı. ABD yeni yaptırımlar kapsamında İran Devrim Muhafızları ile bağlantılı petrol ticareti yapanlar hakkında bilgi verenlere 15 milyon dolar ödül vereceğini açıkladı. Yeni yaptırımların  İran Devrim Muhafızları tarafından kontrol edilen ve ABD yaptırımlarını delerek milyonlarca dolar petrol taşıyan 16 şirket, 10 kişi ve 11 gemiyi kapsadığı bildirildi.

ABD'nin yeni adımının İran'ın 2015 anlaşmasını tekrar müzakere etmesi  elini zorlamayı hedefleyen "maksimum baskı" kampanyasının bir parçası olduğu bildirildi. Ancak ABD Fransızların önerdiği İran'a 15 milyar dolarlık kredi verme planını da reddetmedi.

Karşılıklı bu gelişmelerin İran, ABD ve diğer Avrupalı devletler arasında İran'ın nükleer programı ile ilgili bu anlaşmazlığı çözmek için diplomasi kapısını aralayabileceği değerlendirildi.

Anlaşmazlık nasıl başladı?

Anlaşmazlık geçen yıl ABD Başkanı Donald Trump'ın nükleer anlaşmadan çekildiklerini açıklamasından bu yana tırmandı.  2015 yılında imzalanan ve Tahran'ın nükleer silah üretiminini engellemeyi hedefleyen anlaşma, aynı zamanda ülkenin ekonomik olarak nefes almasını sağlıyordu. ABD'nin geçen Mayıs ayında tek taraflı olarak anlaşmadan çekilme ve Tahran'a yönelik yeni yaptırım kararı alması üzerine İran da uranyum zenginleştirme çalışmalarına yeniden başlamıştı. Anlaşmanın diğer imzacıları olan Avrupa Birliği, Almanya, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin, İran'ı anlaşmada tutmak için diplomatik çaba gösteriyor. Ancak İran'ı da anlaşmadaki taahhütlere uyması konusunda uyarıyorlar.

Reuters/SSB, JD

© Deutsche Welle Türkçe