İran'da 22 yaşındaki Mahsa Amini'nin ahlak polisi tarafından gözaltına alındıktan sonra hayatını kaybetmesinin ardından başlayan protestolar sürüyor. Protestoların dokuzuncu günü olan Cumartesi gecesi de çok sayıda insan sokaklara döküldü. İran devlet televizyonunun verdiği bilgilere göre, protestolarda şimdiye kadar 41 kişi hayatını kaybetti. Oslo merkezli İran İnsan Hakları (IHR) kuruluşunun verilerine göre ise protestolarda güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu hayatını kaybedenlerin sayısı 54. Ölümlerin çoğunun Gilan eyaletinde ve Mazandran ilinde gerçekleştiği bildirildi.

Sosyal medyada yapılan paylaşımlar, Gilan eyaletinin başkenti Reşt’te ve ülkenin başkenti Tahran’da protestoların Cumartesi akşamı yeniden başladığını gösteriyor. Şimdiye kadar yüzlerce protestocu, aktivist ve gazeteci gözaltına alındı.

İran’ın kuzeyinde bulunan Gilan eyalaetinde protestoların başlamasından bu yana 700’den fazla kişi gözaltına alındı. Emniyet, 60'ı kadın olan 739 “isyancıyı“ gözaltına aldığını bildirdi. Sivil toplum kuruluşu Gazetecileri Koruma Kuruluşu (CPJ)‘nin açıkladığı verilere göre, protestoların başlamasından bu yana 17 gazeteci gözaltına alındı.

Norveç merkezli Kürt insan hakları grubu Hengaw ise protestocuların Batı Azerbaycan eyaleti Oshnaviyeh’in bazı bölgelerinde kontrolü ele geçirdiğini bildirdi. İranlı yetkililer, güvenlik güçlerinin bölgede kontrolü kaybettiğini inkar ederken, “isyancıların“  İran’da Devrim Muhafızlarının iç güvenlikten sorumlu kolu Basij'in üç merkezine saldırdığını açıkladı.

İran’daki ana reformist parti olan İslami İran Halk Partisi Birliği, ülkede İslami kıyafet kurallarına ve ahlak polisinin uygulamalarına son verilmesi çağrısı yaparken, hükümetin "barışçıl protestolara“ izin vermesi gerektiğini açıkladı.

Ne olmuştu?

Yaklaşık bir hafta önce başkent Tahran'da kıyafet kurallarına uygun şekilde örtünmediği gerekçesiyle ahlak polisi tarafından gözaltına alınan Mahsa Amini, gözaltına alınması sonrası komaya girmiş ve götürüldüğü hastanede 14 Eylül'de hayatını kaybetmişti. Polis, genç kadının ölüm nedeninin kalbe bağlı sorunlar olduğunu açıklarken, ailesi bu iddiayı yalanlamış, insan hakları örgütleri de Amini'nin başına aldığı darbeye bağlı olarak gelişen beyin kanaması nedeniyle hayatını kaybettiğini savunmuştu. Genç kadının ölümünün ardından başlayan protestolar İran'da birçok kente yayılmıştı.

AFP/AI, JD