Ukrayna savaşında üç yılın ardından artık kalıcı bir ateşkesin mümkün olup olmadığı İstanbul'da görüşülüyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin geçen Pazar günü gece yarısı yaptığı açıklama ile Ukrayna'yı "önkoşulsuz görüşmeler için 15 Mayıs Perşembe günü İstanbul'a" davet etmişti.

Bu, tarafların İstanbul'daki ilk buluşmaları değil. Moskova'nın Ukrayna'yı işgalinden birkaç gün sonra, 28 Şubat 2022'de Rusya ve Ukrayna'dan müzakereciler Belarus'ta bir araya gelmişti. Daha sonra 29 Mart 2022'de İstanbul'da taraflar arasında yüz yüze bir görüşme daha yapılmıştı. 

Mart 2022'deki görüşmede de bugün İstanbul'a gelen Rusya heyetindeki isimler yer almıştı.

İstanbul'daki ilk toplantı işgalin başından beri bir anlaşmaya en çok yaklaşılan an olarak gösteriliyor. Rus tarafı, Ukrayna heyetinin müzakerelerden çekilmesinde dönemin İngiltere Başbakanı Boris Johnson'ın müdahalesinin etkili olduğunu iddia etmiş, bu görüş bazı Batılı yetkililer tarafından da dile getirilmişti.

Nisan 2022'deki Buça katliamı sonrasında müzakereler tamamen durdu. Rus askerinin başkent Kiev'in banliyölerinden olan Buça'dan püskürtülmesinden sonra gazeteciler ve Ukrayna ordusu kente girmiş, yüzlerce sivilin kurşuna dizilerek katledildiği ortaya çıkmıştı.

Mart 2022'de hazırlanan taslakta ne vardı?

New York Times gazetesi ve haber ajansı Reuters'ın ulaştığı belgelere göre Mart 2022'deki İstanbul görüşmesinde taraflar şu konularda uzlaşıya varmıştı:

- Ukrayna Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) üyelerinin sağlayacağı güvenlik garantileri karşılığında NATO'ya katılma hedefinden kalıcı olarak vazgeçecek; Ukrayna topraklarına yabancı asker konuşlandırılmayacak,

- Rusya'nın 2014'te ilhak ettiği Kırım'ın akıbeti daha sonraki tartışmalara bırakılacak; Moskova, Ukrayna'ya karşı tekrar askeri güç kullanmayacağını kabul edecek.

Bugün gelinen noktada ise ABD Başkanı Donald Trump'ın Kırım'ın ve halihazırda Rusya işgali altında bulunan toprakların Moskova'ya bırakılmasını kabul ettiği belirtiliyor. Amerikan basınında yer alan iddialara göre Trump yönetimi, bu topraklar üzerindeki iddiasından vazgeçmesi için Kiev'e baskı yapıyor. Halihazırda Ukrayna'nın yüzde 20'si Rus işgali altında.

Öte yandan Mart 2022'deki İstanbul toplantısında gündeme gelen, Ukrayna ordusunun 85 bin personele kadar küçültülmesi ve Ukrayna'nın sahip olabileceği füzelerin menzilinin 40 kilometre ile sınırlandırılması yönünde Rusya'nın ısrarının Kiev tarafından kabul görmediği belirtiliyor.

2022 taslağı yol gösterici olacak

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin İstanbul'da masayı devirenin kendileri olmadığını söylüyor ve yeni görüşmelerin Mart 2022'de hazırlanan taslak üzerinden yürütülebileceğini savunuyor. 

ABD Başkanı Donald Trump'ın özel elçisi Steve Witkoff da geçen Cuma yaptığı açıklamada, daha önce İstanbul'da hazırlanan metnin yeni müzakereler için "yol gösterici" olacağını ifade etti.

Ukrayna'nın hedefi kalıcı barış görüşmelerine zemin oluşturmak için önce 30 günlük bir ateşkes sağlanması. İstanbul'dan bir ateşkes kararı çıkması halinde bu Ukrayna için ilk olmayacak. Putin savaş boyunca birkaç kez enerji altyapısını hedef almamayı kabul etmişti. Ayrıca geçen Paskalya Bayramı'nda ve son olarak İkinci Dünya Savaşı'nın 80'inci yıl kutlamaları sırasında geçici ateşkesler uygulandı. Ancak bu kez bir barışla sonuçlanabilecek, kalıcı ve kapsamlı bir anlaşma beklentisi var.

Uzlaşı sağlanamazsa Batı üzerinde baskı artabilir

Avrupalı liderler Rusya'nın ateşkese yanaşmaması halinde Ukrayna'ya silah yardımlarını artırma ve Rusya'ya daha fazla ekonomik yaptırım uygulama tehdidinde bulunuyor. Ancak halihazırda alınan önlemler göz önünde bulundurulduğunda Rusya'ya yönelik ilave yaptırımlar konusunda Brüksel'in hareket alanının dar olduğu yorumları yapılıyor.

Öte yandan tarafların İstanbul'dan eli boş ayrılması halinde Almanya üzerinde uzun menzilli Taurus füzelerinin Kiev'e teslimatı yönünde baskının artacağı değerlendiriliyor. Almanya'da iş başı yapan yeni hükümetin bu silahları Ukrayna'ya vermek konusunda Olaf Scholz hükümetine göre daha istekli olduğu yorumları yapılıyor.

DW,Reuters,AFP / MUK,JD,BK

DW Türkçe'ye engelsiz nasıl erişebilirim?